Ανακαλύφθηκε το 2006 στο σερβικό ποτάμι Τζαντάρ και μοιάζει με το φανταστικό ορυκτό κρυπτονίτης των ταινιών του Superman! Το νέο ορυκτό ονομάστηκε, λοιπόν, τζανταρίτης, και η σύνθεσή του (υδροξείδιο πυριτίου, νατρίου, λιθίου, βορίου) αποδίδεται με χημικό τύπο παρόμοιο εκείνου του φανταστικού ορυκτού (το οποίο, επιπλέον, περιέχει και φθόριο) – η επινόηση του κρυπτονίτη αφορά την ταινία «Superman Returns» του 2006, δηλαδή υπάρχει τρελή χρονική σύμπτωση πραγματικότητας και φαντασίας!

Το σερβικό ορυκτό ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα με πολιτικό και όχι μυθοπλαστικό τρόπο, αφού ύστερα από εβδομάδες διαδηλώσεων, στις οποίες συμμετείχε και ο διάσημος τενίστας Νόβακ Τζόκοβιτς, η κυβέρνηση του Αλεξάνταρ Βούτσιτς αναγκάστηκε να εγκαταλείψει (προσωρινώς) ένα μεγάλο αλλά και ρυπογόνο έργο, το οποίο αφορά ακριβώς την εξόρυξη του τζαναρίτη από ένα ορυχείο λιθίου, μόλις 130 χλμ. μακριά από το Βελιγράδι. Ο Βούτσιτς υποχώρησε στις πιέσεις του κόσμου, έγραψε η Corriere della Sera, και ο τζαναρίτης θα παραμείνει κρυμμένος στη γη αναμένοντας τις εξελίξεις.

Οι διαμαρτυρίες ξεκίνησαν από τους κατοίκους της κωμόπολης Λόζνιτσα, η οποία βρίσκεται δίπλα στο ορυχείο. Ο τοπικός δήμος υποστήριξε ότι εγκυμονούνται πάρα πολλοί κίνδυνοι από την εξόρυξη: «Η εξόρυξη του τζαναρίτη σημαίνει ρύπανση των ποταμών της περιοχής με αρσενικό και πρόκληση καρκίνου». Κατόπιν, κάθε Σάββατο, επί μήνες ολόκληρους, και στο Βελιγράδι και σε άλλες πόλεις, ο κόσμος έβγαινε στους δρόμους για να απαιτήσει από τον Βούτσιτς να υποχωρήσει. Υπήρχε πάθος, έτσι υπήρξαν ακόμη και συγκρούσεις με την αστυνομία.

Αρχικά, το σερβικό κυβερνητικό αφήγημα αφορούσε «αυτούς, τους λεγόμενους οικολόγους, που χρηματοδοτούνται από ξένες κυβερνήσεις» και διανθίζονταν με θερμές δηλώσεις για «την επένδυση που θα φέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας και 600 εκατ. ευρώ ετησίως για τα επόμενα πενήντα χρόνια». Το κλίμα άλλαξε όταν στις διαδηλώσεις κατέβηκε και ο δημοφιλής τενίστας, διαπίστωσαν οι Ιταλοί, αν και «συχνά είναι κοντά στις θέσεις των κυβερνώντων εθνικιστών». Ο Βούτσιτς εκάμφθη όταν ο Τζόκοβιτς έγραψε στα σόσιαλ μίντια ότι ο κόσμος θέλει υγεία, και καλή υγεία είναι «ο καθαρός αέρας, το νερό και το φαγητό, αφού χωρίς αυτά δεν έχει νόημα τίποτα».

Ωστόσο, το ζήτημα δεν έχει κλείσει, διότι οι διαδηλώσεις κατά του ορυχείου έχουν μετατραπεί και σε πολιτική διαμαρτυρία κατά του «διεφθαρμένου καθεστώτος» του Βούτσιτς. Η εκμετάλλευση της εξόρυξης ανατέθηκε στην αγγλοαυστραλιανή εταιρεία Rio Tinto, μία πολυεθνική που εδώ και 150 χρόνια δραστηριοποιείται σε 35 χώρες χωρίς να έχει αποφύγει την κατακραυγή για έκνομες ενέργειες όσον αφορά το περιβάλλον. Η συμφωνία με τους Σέρβους, ύψους 2,5 δισ. δολαρίων, είναι πολύ μεγάλο deal, όμως, για να τη σταματήσει η αντίσταση λίγων κατοίκων της υπαίθρου και των οικολόγων των πόλεων.

Η περιοχή του ποταμού Τζαντάρ είναι ολόκληρη ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιθίου στον κόσμο, περιέχει 136 εκατομμύρια τόνους ορυκτού, έχει δε αξία η οποία υπολογίζεται σε 200 δισ. ευρώ. Το ορυκτό είναι απαραίτητο στον εξαιρετικά αναπτυσσόμενο τομέα των μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και για κινητά τηλέφωνα. Μόνο το ορυχείο της περιοχής Λόζνιτσα είναι σε θέση να καλύψει το 10% των αναγκών της παγκόσμιας αγοράς. Επόμενη κίνηση θα είναι ένα δημοψήφισμα για το ζήτημα, η οποία θα γίνει τον προσεχή Απρίλιο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News