Στον κυκεώνα των εξελίξεων του ταραχώδους 2020 ξεχωριστή θέση κατέχει το ζήτημα της φύλαξης των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων. Το χυδαίο περιστατικό στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με την ναζιστικής έμπνευσης διαπόμπευση έφερε το θέμα στο προσκήνιο, με την κυβέρνηση να επισπεύδει τις διαδικασίες για την αναπροσαρμογή ενός νοσηρού, όπως τεκμαίρεται στην πράξη, καθεστώτος. Και σε αυτή την περίσταση, η έννοια της ελευθερίας διαδραματίζει βαρύνοντα ρόλο.

Πρόκειται για μία από τις περιπτώσεις στις οποίες η πρακτική αναγκαιότητα υποσκελίζει τις τυπολατρικές διατυπώσεις. Ορισμένοι Πανεπιστημιακοί παρουσιάζονται επιφυλακτικοί, διεκδικώντας την υπαγωγή των ομάδων προστασίας στο εκάστοτε ίδρυμα, ένσταση για την οποία θα υπάρξουν νέες συζητήσεις. Από την άλλη, ένα τμήμα του ρωμαλέου φοιτητικού κινήματος, οι αντάρτες του 21^ου  αιώνα, θεωρούν αδιανόητη την εξόφθαλμη αυτή παραβίαση των δικαιωμάτων τους, την άρση, επί παραδείγματι, της ελευθερίας της επίδοσης σε επαναστατικές αθλοπαιδιές, ή ασφαλώς της ελευθερίας του τραμπουκίζειν τον ιταμό που αντιτίθεται στις καταλήψεις. Ας μην έχουμε ωστόσο αυταπάτες. Η τοποθέτηση αστυνομικών σωμάτων, κανονικά οπλισμένων και χωρίς εξειδικευμένη εκπαίδευση δεν θα συνιστούσε βιώσιμη λύση, γι’ αυτό άλλωστε δεν προτάθηκε. Οι ιθύνοντες καλούνται να δραστηριοποιηθούν, αφουγκραζόμενοι τις δυναμικές εντός του Πανεπιστημίου και κυρίως ανταποκρινόμενοι δυναμικά στις χρόνιες παθογένειές του, οι οποίες φαίνεται πως ανακυκλώνονται και διαιωνίζονται.

Η ελευθερία είναι μία έννοια βασανισμένη, πολλάκις κακοποιημένη. Παρασύρεται αενάως και επιστρατεύεται ως πρόσχημα, αιτιολόγηση δράσεων, απώτερος σκοπός. Η πολυσημία της και οι διαφορετικές προσλήψεις της είναι τα γνωρίσματα που ευθύνονται για την κατάχρησή της. Με την ελευθερία προεξάρχουσα λοιπόν, στοιχειοθετείται η επιχειρηματολογία του καθενός από τους εμπλεκομένους στο  ζήτημα των Πανεπιστημίων και λόγω της περίπλοκης φύσης της, προκύπτουν αποκλίσεις και αντιπαραθέσεις. Οφείλουμε εντούτοις να αναγνωρίσουμε δύο αδιαπραγμάτευτες προϋποθέσεις της διαπρεπούς αυτής αξίας: την προστασία της διαφωνίας και την ασφάλεια. Η ελευθερία της συνείδησης, της γνώμης και της απρόσκοπτης άσκησης της κρίσης συνιστούν θεμέλια της πολιτικής ελευθερίας και δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν δίχως την θωράκιση του διαφωνούντος, της μειοψηφικής άποψης, του αντισυμβατικού λόγου, όσο οχληρός και αν φαίνεται σε κάποιους. Τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα, ως προπύργια της γνώσης και  κατεξοχήν χώροι διακίνησης ιδεών, φέρουν την ευθύνη της διαμόρφωσης συνθηκών ασφάλειας και γόνιμου περιβάλλοντος για την ανεμπόδιστη έκφραση κάθε φοιτητή και βεβαίως κάθε καθηγητή.  Η ευθύνη αυτή δεν αποκλείει την Πολιτεία ως χρήσιμο σύμμαχο, έναν αρωγό που με ειλικρινή συνεργασία και μεθοδευμένες κινήσεις, δύναται να παράσχει χρήσιμες λύσεις, δίχως να παραβιάσει το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων. Η αμοιβαία κατανόηση και ο συμβιβασμός αποβαίνουν πιο χρήσιμα εργαλεία από την ιδεοληπτική προσήλωση, όταν αυτή προκαλεί αισθητά προβλήματα.

Τι μέλλει γενέσθαι; Ένα ερώτημα με πολλές συνιστώσες που θα διαλευκανθεί συν τω χρόνω. Το βέβαιο είναι πως το Πανεπιστήμιο ενσαρκώνει τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας μας και τα περιστατικά ανομίας, εκφοβισμού και βίας με την -ακούσια ή εκούσια- ανοχή όσων τα παραβλέπουν, δεν ανήκουν εντός των κόλπων του. Η ελευθερία είναι σύμφυτη της ασφάλειας και πράγματι, ύψιστο αγαθό.

* Ο Φίλιππος Τάρτας  είναι φοιτητής του τμήματος Ιστορίας στο ΕΚΠΑ  

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News