Η πανδημία του κορονοϊού η οποία έχει σημαδέψει ήδη την εποχή μας δεν μοιάζει ως προς τον αντίκτυπό της με καμία από τις μεγάλες πανδημίες του παρελθόντος.

Ολο αυτό το συνονθύλευμα πρωτοφανών καταστάσεων που καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα στο σύνολό της και κάθε χώρα ξεχωριστά, έχει περισσότερα κοινά στοιχεία με την κατάσταση που επικρατούσε στον κόσμο το 1945, μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει ο σερ Σάιμον Σάμα.

«Υπάρχουν πολλές αναλογίες – μια οικονομική κρίση σε έναν κόσμο που προσπαθεί να σταθεί εκ νέου στα πόδια του, ένα ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης που προωθείται ως νέο Σχέδιο Μάρσαλ, προειδοποιήσεις για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, με την Κίνα να καταλαμβάνει τη θέση της Σοβιετικής Ενωσης. Ευελπιστώ αυτό να μην συμβεί γιατί θα είναι καταστροφικό για όλους μας», προειδοποίησε ο κορυφαίος βρετανός ιστορικός και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, συνομιλώντας με τον Αντονέλο Γκουερέρα, ανταποκριτή της ιταλικής La Repubblica στο Λονδίνο.

Ζούμε, οπότε, μια νέα μεταπολεμική περίοδο με πολλές από τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα να είναι ανείπωτες, όπως ακριβώς ήταν και μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πόλεμο.

Ενδεικτικό των ανησυχιών του 75χρονου στοχαστή και ακαδημαϊκού είναι το γεγονός πως κατά τη συμμετοχή του στο λογοτεχνικό φεστιβάλ του Χέι, στην Ουαλία, το οποίο φέτος πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, λόγω του κορονοϊού φυσικά, στα τέλη του προηγούμενου μήνα, επέλεξε να μιλήσει για την «επιστροφή των φυλών (και τον) εθνικισμό στην εποχή της παγκόσμιας καταστροφής».

Ερωτηθείς από τον ιταλό δημοσιογράφο για τις εν λόγω φυλές, ο σερ Σάμα σημείωσε πως είναι οι φυλές «του Τραμπ, του Μπολσονάρο, του Σαλβίνι, της Λεπέν, του Ορμπαν. Ο λαϊκισμός τους επιρρίπτει πάντα την ευθύνη στον ξένο και πράγματι ο αμερικανός πρόεδρος για να καλύψει τα δικά του λάθη, εντείνει την αντι-κινεζική ρητορική του».

Το ότι η πανδημία Covid-19 απέδειξε και ανέδειξε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο την ανεπάρκεια και την ανικανότητα κατεξοχήν λαϊκιστών ηγετών —είτε πρόκειται για τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Ζαΐχ Μπολσονάρο ή για τον Μπόρις Τζόνσον— να διαχειριστούν την πρωτοφανή κρίση που προέκυψε, σύμφωνα με τον Σάμα δεν έχει μεγάλη σημασία. Γιατί «το δυνατό τους σημείο είναι η ρητορική τους, δηλητηριώδης αλλά και σέξι, βίαιη και συγχρόνως συναισθηματικά φορτισμένη, εκδικητική και συνάμα λυτρωτική. Ολα αυτά είναι εξαιρετικά συναρπαστικά, ειδικά σε σχέση με τους κοστουμαρισμένους γραφειοκράτες των Βρυξελλών ή τους αφανείς παράγοντες που ανοικοδομούν τις οικονομίες».

Σύμφωνα με τον Σάιμον Σάμα «οι διεθνείς πλουραλιστικές οντότητες υποφέρουν λόγω ενός κενού ρητορικής που πρέπει να καλυφθεί άμεσα, γιατί σήμερα ο λόγος είναι ουσιώδης περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Ο Τζορτζ Μάρσαλ προώθησε το Σχέδιό του χάρη στη ρητορική: έπεισε τον κόσμο πως η καταστροφή της Γερμανίας δεν θα ωφελούσε κανέναν».

Αλλά όσον αφορά το παρόν και κυρίως το άμεσο (αν όχι και το απώτερο) μέλλον, τα πάντα παραμένουν ρευστά κυρίως γιατί «δεν βλέπω ηγέτες εξαιρετικούς σαν τον Νέλσον Μαντέλα, τον Ουίνστον Τσόρτσιλ ή ακόμα και τον Τζορτζ Μάρσαλ».

Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, ο Σάμα θεωρεί πως οι πάσης φύσεως εθνικισμοί και λαϊκισμοί «θα υποκύψουν για πολλοστή φορά στην αμείλικτη πραγματικότητα. Η πανδημία Covid-19 απέδειξε τρία πράγματα: ότι ενδιαφερόμαστε για την υγεία μας, ότι ενδιαφερόμαστε για τον πλανήτη μας αλλά και ότι για να ξεπεραστούν ανάλογες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης είναι απαραίτητη η διεθνής συνεργασία».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News