Η επίσκεψη  στην Τουρκία του Μοχάμεντ Μπιν Ζαγιέντ αλ Ναχιάν, πρίγκιπα διαδόχου του Αμπου Ντάμπι και ισχυρού άνδρα – de facto ηγέτη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) εισπράχθηκε από πολλούς στην Αθήνα ως ένδειξη πιθανού κλυδωνισμού των σχέσεων της χώρας του Κόλπου με την Ελλάδα.

Η αίσθηση αυτή φαίνεται ότι μεταφέρθηκε στο Αμπου Ντάμπι αφού, με ασυνήθιστη -για τα διπλωματικά δεδομένα -ταχύτητα, τη Δευτέρα 29 Νοεμβρίου ο πρεσβευτής των ΗΑΕ στην Αθήνα έσπευσε να διευκρινίσει ότι η εξομάλυνση των σχέσεων της χώρας του με τη Τουρκία δεν συνδέεται με κανέναν τρόπο με τον δεσμό που δημιουργήθηκε με την Ελλάδα.

Ταχέως, σύμφωνα τουλάχιστον με το Μέγαρο Μαξίμου, ο ΜΒΖ (όπως είναι γνωστός εν συντομία ο διάδοχος του θρόνου) επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, στις 3 Δεκεμβρίου. Κατά την επίσημη ενημέρωση από το Μέγαρο Μαξίμου, οι δύο ηγέτες επιβεβαίωσαν το στρατηγικό χαρακτήρα των διμερών σχέσεων, έκαναν αναφορά στη Κοινή Διακήρυξη Ευρείας Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης Ελλάδας – ΗΑΕ, καθώς και στη Συμφωνία Συνεργασίας στους τομείς Εξωτερικής Πολιτικής και Αμυνας, ενώ ο πρωθυπουργός απηύθυνε πρόσκληση στον ΜΒΖ να επισκεφθεί την Ελλάδα. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές ο ΜΒΖ αποδέχθηκε την πρόσκληση, με τις λεπτομέρειες για την επίσκεψη να μένει να προσδιοριστούν στο προσεχές μέλλον.

Η πεντηκονταετία από την ενοποίηση των ΗΑΕ ήταν, βέβαια, η αφορμή για όλες αυτές τις επαφές και επικοινωνίες, με τη κυβέρνηση να μην αφήνει τη σχέση στην τύχη της. Η παρουσία και ομιλία της Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία έχει αναλάβει μια σειρά από κρίσιμες «ειδικές αποστολές», στην δεξίωση για την πρώτη πεντηκονταετία των ΗΑΕ στο Μέγαρο Μουσικής, ήταν μια ακόμα διπλωματική νύξη εκ μέρους των Αθηνών για την ελληνική προσήλωση στη σχέση με την χώρα του Κόλπου.

Φυσικά οι κινήσεις αυτές δεν περιορίστηκαν σε επίπεδο δεξιώσεων. Μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών έγιναν επικοινωνίες, ενώ από την πλευρά των ΗΑΕ είχε υπάρξει η απαραίτητη προεργασία ώστε η Αθήνα να είναι ενήμερη για τη πρόθεση του ΜΒΖ να επισκεφθεί την Αγκυρα.

Η επίσκεψη στην Αγκυρα

Η υποδοχή του ΜΒΖ στην Αγκυρα, χολιγουντιανών διαστάσεων, με έφιππους να συνοδεύουν τη λιμουζίνα του προς το Προεδρικό Παλάτι και μια κινητοποίηση άνευ προηγουμένου, πέρα από την προσωπική μεγαλομανία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υποδήλωνε και την ανάγκη του να δείξει ότι οι κάκιστες σχέσεις με τον πρίγκιπα διάδοχο του Αμπου Ντάμπι, ανήκουν πλέον στο παρελθόν.

Στο ερώτημα: «για ποιο λόγο τα ΗΑΕ εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με τη Τουρκία;», οι απαντήσεις είναι πολλές και όχι κατ’ ανάγκη συνδεδεμένες μεταξύ τους. Δύο είναι οι μεγάλες κατηγορίες: η οικονομία και τα περιφερειακά-τοπικά γεωπολιτικά ζητήματα.

Καταρχάς υπάρχουν λόγοι που συνδέονται αμιγώς με την οικονομία. Παρά το δεκαετές χάσμα στις αντιλήψεις ανάμεσα σε ΗΑΕ και Τουρκία, οι Εμιρατινοί ουδέποτε έπαψαν να επενδύουν στη τουρκική οικονομία, έστω και λιγότερο. Η συμφωνία ανάμεσα σε Ερντογάν και ΜΒΖ για τη δημιουργία ενός επενδυτικού ταμείου 10 δισ. δολαρίων καταρχάς υποδηλώνει τη βούληση των ΗΑΕ να προστατεύσουν τις επενδύσεις τους στη Τουρκία. Για τον τούρκο πρόεδρο η βασική στόχευση είναι μια συμφωνία για συναλλαγματικές ανταλλαγές (swap), προκειμένου να αντισταθμίσει τις απώλειες που έχει η τουρκική οικονομία σε ρευστότητα λόγω της κατάρρευσης της αξίας της λίρας. Η Αγκυρα στοχεύει σε swap ύψους 5 δισ., ωστόσο αυτό μένει να φανεί. Έως τώρα η Τουρκία έχει κάνει συμφωνίες για συνολικά 23 δισ. δολάρια σε swaps, με το Κατάρ να διατηρεί τα περισσότερα (15 δισ.).

Η δεύτερη αιτία είναι η διαφαινόμενη μικρότερη εμπλοκή των ΗΠΑ στην περιοχή. Οι Αμερικανοί ζητούν από διάφορους περιφερειακούς παίκτες, όπως τα ΗΑΕ, το Ισραήλ αλλά και η Αίγυπτος, να μην διακόψουν απολύτως τους δεσμούς τους με την Τουρκία, προκειμένου ο Ερντογάν να μην εξωθηθεί σε ακραίες συμπεριφορές. Αν η αντίληψη αυτή των ΗΠΑ είναι σωστή θα φανεί σε βάθος χρόνου.

Αλλά και για τους ίδιους τους Εμιρατινούς η εξομάλυνση των σχέσεων με τη Τουρκία συνδέεται και με τη στενά τοπική πραγματικότητα. Τα ΗΑΕ διατηρούν μια εξαιρετικά στενή σχέση συντονισμού της εξωτερικής πολιτικής τους με την Αίγυπτο. Η Αίγυπτος είναι για τα ΗΑΕ και αντίβαρο στον μεγάλο γείτονα των ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία. Η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία σε αυτή τη φάση διατηρούν αρνητική στάση απέναντι στη Τουρκία. Ωστόσο, το ενδεχόμενο εξομάλυνσης των σχέσεων της Τουρκίας με την Αίγυπτο, πιθανώς θα άφηνε τα ΗΑΕ εκτεθειμένα στις σαουδαραβικές αντιλήψεις. Ο συντονισμός του Αμπου Ντάμπι με το Κάιρο, έχει λοιπόν βαθύτερες ρίζες, πέρα, βεβαίως, από την κοινή στάση έναντι των Αδελφών Μουσουλμάνων.

Αμυντική συνεργασία

Αν και η σχέση της Ελλάδας με τα ΗΑΕ δεν βρίσκεται σε αντιδιαστολή με εκείνη των ΗΑΕ με την Τουρκία, είναι απολύτως σαφές ότι αντιμετωπίζει προβλήματα. Σε επίπεδο στρατιωτικής-αμυντικής συνεργασίας οι σχέσεις Ελλάδας-ΗΑΕ είναι πραγματικά υποδειγματικές. Οι Ενοπλες Δυνάμεις των δύο χωρών συνεργάζονται σε ουσιαστικό βαθμό, ενώ τα ΗΑΕ εκπαιδεύουν εκατοντάδες στελέχη τους στην Ελλάδα. Ωστόσο, στο επίπεδο των επενδύσεων, η απόσταση αντιλήψεων και πολύ συχνά η ελληνική γραφειοκρατία δημιουργεί ζητήματα που πολλές φορές είναι ανυπέρβλητα.

Ενα ουσιαστικό ερώτημα σχετικά με το μέλλον των σχέσεων Ελλάδας-ΗΑΕ εντοπίζεται στην ενδεχόμενη πιθανότητα το Αμπου Ντάμπι να αποτελέσει ένα δίαυλο ανάμεσα στην Αγκυρα και την Αθήνα. Είναι ακόμα πολύ νωρίς, ωστόσο τίποτε δεν πρέπει να αποκλείεται…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News