Η νομική παιδεία ενδεχομένως σου μαθαίνει πώς μπορείς να επιβιώσεις ως πολίτης στο πλαίσιο του ευνομούμενου κράτους, όμως δεν σου λύνει απορίες σε ηθικής ή φιλοσοφικής τάξεως ζητήματα, λόγου χάρη πώς στέκεσαι απέναντι στον θάνατο όταν δεν είναι θεωρητικό το ζήτημα αλλά σοβαρή πιθανότητα, άμεση απειλή. Για την Πρώτη Κυρία της Γερμανίας, την 60άρα Ελκε Μπουντενμπέντερ, σύζυγο του 66χρονου προέδρου της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγιερ, το πρόβλημα «πεθαίνω» ετέθη νωρίς, προ εικοσιπενταετίας, όταν αρρώστησε βαριά και για να συνεχίσει να ζει απαιτήθηκε μεταμόσχευση νεφρού. Από το 2010 η γυναίκα ζει με ξένον νεφρό. Δότης ήταν ο σύζυγός της.

Το θέμα της στάσης μας απέναντι στην προοπτική του θανάτου πρόβαλε δημοσίευμα του περιοδικού Spiegel με αφορμή την κυκλοφορία ενός βιβλίου (βλ. φωτό παρακάτω) που συνυπογράφουν η Μπουντενμπέντερ και ο γιατρός της, Εκχαρντ Νάγκελ. Τιτλοφορείται «Ο θάνατος δεν μου είναι άγνωστος» και έχει τον εξής διευκρινιστικό υπότιτλο: «Συζητήσεις περί ζωής και θανάτου – Η Πρώτη Κυρία και ένας κορυφαίος επιστήμων δίνουν νέες προοπτικές». Θέμα του βιβλίου είναι «το πώς μπορείς να αφαιρέσεις τη φρίκη από τον θάνατο», το οποίο αναλύεται μέσω «προβληματισμών για το τέλος της ζωής αλλά και για την ποιότητα ζωής που μπορεί να προσφέρει η ιατρική στους ασθενείς».

Η θανατηφόρος κορονοϊκή πανδημία παντού, ο εν εξελίξει πόλεμος στην Ουκρανία, δηλαδή στην Ευρώπη, το ενδεχόμενο πυρηνικού ολέθρου έφεραν, φέρουν και θα συντηρούν το θέμα «θάνατος» στην επικαιρότητα ως «δικό μας», της χώρας μας, της πόλης μας και του σπιτιού μας – και ειδικά ο θάνατος στον πόλεμο, όπως είπε η Μπουντενμπέντερ στο γερμανικό περιοδικό, «είναι το ακριβώς αντίθετο του μηνύματος που δίνουμε εμείς [στο βιβλίο μας], ότι ο θάνατος ενδέχεται να είναι και ένα καλό κομμάτι της ζωής».

Ο γιατρός είπε στο Spiegel: «Πριν από δύο χρόνια δεν αντιμετωπίζαμε το ενδεχόμενο να τελειώσει η ζωή μας άμεσα. Οι πρώτοι κορονοϊκοί μήνες πυροδότησαν φόβους που είχαν χαθεί από την κοινωνία, αφού υπήρχαν πολλά αναπάντητα ιατρικά ερωτήματα και μεγάλος αριθμός βαρέως ασθενούντων. Ο κορονοϊός κατέστησε σαφές ότι μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε ανά πάσα στιγμή. Οταν ξυπνάς κάθε πρωί και ακούς και διαβάζεις πόσοι άνθρωποι έχουν πεθάνει τις τελευταίες 24 ώρες, αλλάζει η αντίληψή σου για τον θάνατο, ταράσσεσαι, τρομάζεις. Η ιδέα του θανάτου έγινε καταθλιπτικότερη κατά τη διάρκεια της πανδημίας».

Και πάνω που τα εμβόλια είχαν κάνει τη δουλειά τους και είχαμε λιγότερα θύματα, ήρθε ο πόλεμος για να αναζωπυρώσει τη μελαγχολική διάθεση των ανθρώπων αυξάνοντας τη μεγάλη και διάχυτη ανησυχία όλων μας. Η Μπουντενμπέντερ είπε ότι, έχοντας στοχαστεί πάνω στην αρρώστια της και μιλώντας συχνά με τον Νάγκελ, κατάλαβε πώς θέλει να ζήσει τα χρόνια που της απομένουν στον μάταιο κόσμο μας: «Με βοήθησε [ο γιατρός] να καταλάβω τι είδους άνθρωπος θέλω να είμαι προτού πεθάνω. Να έχω αφιερώσει χρόνο ώστε να αντιλαμβάνομαι τα σημαντικά πράγματα της ζωής. Δεν θέλω να έχω ζήσει “γρήγορα”, αλλά να έχω παρατηρήσει προσεχτικά τα πράγματα».

Η Πρώτη Κυρία της Γερμανίας μίλησε στο περιοδικό και για την απόφαση του προέδρου Σταϊνμάγιερ να της δώσει τον νεφρό του: «Πριν από 26 χρόνια, στην αρχή της αρρώστιας μου, ο Φρανκ μού είπε: ‘‘Αν ποτέ χρειαστείς έναν νέο νεφρό, θα τον πάρεις από εμένα’’. Τότε το αρνήθηκα. Σκέφτηκα ότι δεν θα χρειαζόμουν ποτέ. Οταν όμως ήρθε η ώρα να τον χρειαστώ, φυσικά φοβήθηκα για αυτόν. Αλλά ο Φρανκ δεν θα με άφηνε ποτέ να τον σταματήσω. Μοναδική προϋπόθεση ήταν να μην υπάρχουν αντιρρήσεις από ιατρικής πλευράς. Αν υπήρχε η παραμικρή αμφιβολία [για την υγεία του Φρανκ με έναν νεφρό πλέον], θα σταματούσα τη διαδικασία της μεταμόσχευσης».

Η υποβοηθούμενη αυτοκτονία

Μόνο σε ένα πράγμα οι δύο φίλοι, η Πρώτη Κυρία και ο γιατρός της, διαφωνούν. Ο Νάγκελ είναι χριστιανός και τάσσεται κατά της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας (που έχει αποποινικοποιηθεί στη Γερμανία όπως και σε άλλες χώρες της Ευρώπης). Στο περιοδικό είπε ότι οι γιατροί έχουν καθήκον να υπερασπίζονται τη ζωή και ότι το να συμβάλλουν στην πρόκληση θανάτου κλονίζει τη θεμελιώδη εμπιστοσύνη των ασθενών προς το πρόσωπό τους. Η νομικός Μπουντενμπέντερ, όμως, θεωρεί ότι από νομικής πλευράς δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο: «Δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα επέτρεπα να μου χορηγηθεί ένα εν γνώσει μου θανατηφόρο σκεύασμα. Ωστόσο μπορώ να φανταστώ άλλους ανθρώπους να φτάνουν σε αυτό το σημείο. Συνεπώς δεν πρέπει να αποκλειστεί εντελώς η επιλογή της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News