Από τις πολλές και ενδιαφέρουσες επισκέψεις που έχουν γίνει στην Αθήνα τους τελευταίους μήνες της αυξομειούμενης έντασης ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, η πιο ενδιαφέρουσα είναι μακράν η σημερινή, του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας Σεργκέι Λαβρόφ. Η Αθήνα προσπαθεί να «ξεπαγώσει» τις σχέσεις Ελλάδας και Ρωσίας, ιδιαίτερα μετά τη συμφωνία των Πρεσπών και σοβαρά επεισόδια, όπως οι απελάσεις διπλωματών από την ρωσική πρεσβεία στην ελληνική πρωτεύουσα. Κυρίως όμως επιχειρεί να αποκτήσει σχέσεις με την μοναδική χώρα της ευρύτερης γεωπολιτικής περιφέρειας η οποία έχει κάποιου είδους επιρροή στην Άγκυρα.

Η περσινή συνάντηση του κ. Λαβρόφ με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια ήταν μια πρώτη αρχή, ωστόσο εκείνο που φαίνεται ότι ξεκλείδωσε αρκετά την σκεπτική Μόσχα, ήταν η συνάντηση του επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας και με την κυπριακή ηγεσία τον Σεπτέμβριο. Εκεί, στην πρώτη φάση της κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο, οι Ρώσοι αντιλήφθηκαν ότι οι Τούρκοι είναι αποφασισμένοι να κλιμακώσουν καθέτως. Τότε, βέβαια, δεν είχε ακόμη ανοίξει το μέτωπο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου η Άγκυρα, με διάφορους τρόπους, εμπλέκεται άμεσα, φθάνοντας στον Καύκασο, στην περιφέρεια άμεσης σημασίας ζωτικών συμφερόντων της Ρωσίας.

Αυτή η ευρύτερη θέση της Ρωσίας, κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο, με παρουσία στη Συρία και στη Λιβύη, αναμένεται να αναγνωριστεί σήμερα από την Αθήνα, ως συμβάλλουσα στην περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στην πρώτη συνάντησή του από αυτή τη θέση με τον κ. Λαβρόφ (τον έχει συναντήσει ως πρόεδρος της ΝΔ), αναμένεται να αναγνωρίσει ότι η Ρωσική Ομοσπονδία έχει νόμιμα συμφέροντα στην περιοχή και απολύτως κατανοητά από την ελληνική οπτική γωνία.

Το κλίμα διευκολύνουν και οι πρόσφατες κινήσεις από μέρους της Ρωσίας, όπως η δημόσια διευκρίνιση ότι κάθε χώρα στον πλανήτη (περιλαμβανομένης, βέβαια, της Ελλάδας) έχει κάθε δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων της από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Αν και η ρωσική αντίδραση εμπεριέχει μια έμμεση πλην σαφή αιχμή προς την Άγκυρα, από την Αθήνα γίνεται κυρίως αντιληπτή αντιστρόφως, ως κίνηση καλής θέλησης προς την Ελλάδα. Αντιθέτως, η ανάρτηση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών για την επέτειο της καταστροφής του Οθωμανικού Στόλου στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827), ήταν μια ευθεία αιχμή προς την Άγκυρα και την ιμπεριαλιστική ρητορική που ακολουθεί περί «Γαλάζιας Πατρίδας», κυρίως μέσω της προώθησης της «ναυτικής υπεροπλίας» που θα οδηγήσει «ξανά» σε κυριαρχία στη Μεσόγειο.

Στην Αθήνα ο κ. Λαβρόφ δεν αναμένεται να συζητήσει καθόλου (ή ελάχιστα) για εξοπλιστικά. Άλλωστε, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις χρησιμοποιούν μόλις δύο σημαντικά ρωσικά συστήματα, τα αντιαεροπορικά μικρής εμβέλειας τύπου OSAK και τις αντιαεροπορικές πυραυλικές συστοιχίες S-300.

Ειδικά ως προς τους S-300 (οι οποίοι έπειτα από δύο δεκαετίες είναι βέβαιο ότι χρήζουν αναβάθμισης), η Αθήνα έχει επιλέξει να μην εγείρει καν το ζήτημα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο κατά την οποία στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου, η νεότερη εκδοχή του συγκεκριμένου συστήματος (S-400) αποτελεί βασικό σημείο τριβής μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον.

Είναι απολύτως βέβαιο ότι τόσο στην Αθήνα όσο και στη Μόσχα υπάρχει αρκετή βούληση για στενότερη οικονομική συνεργασία, η οποία, ωστόσο, είναι εξαιρετικά δύσκολη, λόγω των κυρώσεων που έχουν αποφασιστεί κατά της Ρωσίας, ιδιαίτερα μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.

Απομένουν, λοιπόν, λίγα πράγματα στα οποία Μόσχα και Αθήνα μπορεί να επενδύσουν και ένα από αυτά είναι, βέβαια, οι πολύ ισχυροί δεσμοί στον τομέα της κουλτούρας, με την ευρύτερη έννοια. Η υπογραφή του μνημονίου για το 2021 ως «Ετος Ιστορίας Ελλάδας και Ρωσίας», πέρα από την προφανή διπλωματική αξία του, εντάσσεται στις ευρύτερες προσπάθειες της Αθήνας να φέρει στην Ελλάδα τον πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν, στο πλαίσιο των εορτασμών των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.

Πέρα από όλα αυτά, υπάρχουν και λιγότερο εντυπωσιακοί σχεδιασμοί όπως η επόμενη συνεδρίαση της διυπουργικής επιτροπής, στην οποία από την ελληνική πλευρά προεδρεύει ο υπουργός αναπληρωτής Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης. Εκεί θα συζητηθούν σημαντικές διμερείς εκκρεμότητες, όπως ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας (αξίας αρκετών εκατομμυρίων) και πλαισίου λειτουργίας επιχειρηματικών κοινοπραξιών (joint ventures). Είναι δεδομένο το ενδιαφέρον επιχειρήσεων ρωσικών συμφερόντων για κάποιες υποδομές (κυρίως λιμάνια), ωστόσο οι γεωπολιτικές προεκτάσεις εμπλοκής μιας χώρας που δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ φαίνεται ότι δημιουργούν προσκόμματα προς αυτή την κατεύθυνση.

Στην Αθήνα οι κ.κ. Μητσοτάκης και Δένδιας είναι προετοιμασμένοι να ακούσουν και τη ρωσική κριτική για τη στάση της Ελλάδας σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς, ιδιαίτερα στην EE και στο ΝΑΤΟ. Παρότι οι Ρώσοι αντιλαμβάνονται την συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτούς τους πολυμερείς οργανισμούς, θα επιθυμούσαν κάποια σημάδια διαφοροποίησης της Αθήνας έναντι των ακραίων απόψεων. Πρακτικά, οι Ρώσοι επιθυμούν ένα αντίβαρο στην πάντα επιθετική στάση των «πρώην του Ανατολικού Μπλοκ», από την Πολωνία και τις κεντροευρωπαϊκές Σλοβακία και Τσεχία, μέχρι τη Ρουμανία και (λιγότερο) τη Βουλγαρία.

Ενδειξη των αλληλοσυγκρουόμενων φάσεων που κατά καιρούς διήνυε η ελληνική εξωτερική πολιτική έναντι της Ρωσίας είναι ότι ο ίδιος υπουργός Εξωτερικών (Νίκος Κοτζιάς) που απέλασε το 2018 δύο ρώσους διπλωμάτες από την Αθήνα, νωρίτερα αποτελούσε μια φωνή στα Συμβούλια Εξωτερικών Υποθέσεων που σταθερά αντέκρουε σκληρές προτάσεις των Ανατολικών κατά της Ρωσίας.

Πέρα από όλα όσα έχουν γίνει στο παρελθόν, η Αθήνα θα τείνει σίγουρα ευήκοον ους σε αυτές τις ρωσικές απόψεις και τούτο διότι εδώ και αρκετό καιρό η ελληνική διπλωματία προετοιμάζει το έδαφος για προσφυγή της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, όπου η Ρωσία είναι ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη (μαζί με τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο).

Πολύ υψηλά ιστάμενες πηγές ανέφεραν ότι η λέξη-κλειδί για τις σημερινές επαφές του κ. Λαβρόφ στην Αθήνα είναι η «αλληλοκατανόηση». Στο τέλος της ημέρας θα φανεί αν η επιχείρηση «απόψυξης» των ελληνορωσικών σχέσεων θα έχει επιτελεστεί – και σε ποιο βαθμό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News