Αν σκέφτεστε με τρόμο τι άλλο μπορεί να φέρει το 2020 στις λίγες ημέρες που του (και ευτυχώς όχι «μας») απέμειναν, ίσως θα πρέπει να κοιτάξετε λίγο πίσω, στην ίδια χρονιά. Το «έτος του κορονοϊού» ίσως ήταν ένα από τα χειρότερα των τελευταίων πολλών ετών σε όλον τον πλανήτη και σίγουρα το θερμότερο. Σύμφωνα μάλιστα με την ετήσια έκθεση της Διεθνούς Μετεωρολογικής Οργάνωσης του ΟΗΕ (WMO), που δόθηκε στη δημοσιότητα στις αρχές Δεκεμβρίου, το 2020 αναμένεται να είναι μία από τις τρεις πιο θερμές χρονιές που έχουν ποτέ καταγραφεί!

Λίγες ημέρες νωρίτερα, η επικαιρότητα ήθελε θερμοκρασίες ρεκόρ και ανησυχία για νέες πυρκαγιές στην Αυστραλία (εδώ), τον Σεπτέμβριο είχαμε ανείπωτη καταστροφή και δεκάδες νεκρούς από τις πυρκαγιές σε Ορεγκον και Καλιφόρνια (εδώ), ενώ το καλοκαίρι φωτιές-«ζόμπι» έκαψαν τη Σιβηρία (εδώ). Από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο 2020 οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ήταν κατά 1,2 βαθμό Κελσίου πάνω από εκείνες της προβιομηχανικής εποχής. Τη δεκαετία αυτή θα είναι οι υψηλότερες από τότε που ξεκίνησαν οι μετεωρολογικές καταστροφές. Οι έξι τελευταίες χρονιές, από το 2015 έως σήμερα, είναι και οι έξι θερμότερες…

Η κλιματική αλλαγή δεν χτυπάει απλώς την πόρτα μας. Είναι μέσα στο σπίτι μας και στρογγυλοκάθεται στον καναπέ μας. Και όλες αυτές οι αλλαγές έχουν αντίκτυπο και στην υγεία και την ποιότητα της ζωή μας.

Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) έχουμε χρονικό περιθώριο έως το 2030 για να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου, και πάντως σίγουρα κάτω από 2 (σημείο μη επιστροφής), που είναι και ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα. Σε αντίθετη περίπτωση, από το 2040 οι συνέπειες για τον πλανήτη και τους κατοίκους του θα είναι απρόβλεπτα εφιαλτικές. Και αν δεν υπάρξουν συλλογικές λύσεις, τότε η βλάβη που προκαλούν οι αλλαγές αυτές στην ποιότητα της ζωής μας όχι απλώς δεν θα μειωθούν, αλλά θα συνεχίσουν να αυξάνονται.

Αρνηση και αδράνεια

Μπροστά σε αυτό το σενάριο, δεν είναι λίγοι ούτε ασήμαντοι όσοι αδρανούν. Κάποιοι επειδή οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές και οι καύσωνες δεν τους άγγιξαν άμεσα. Αλλοι επειδή δεν τις αξιολογούν ως τόσο σοβαρές. Από την άλλη, ορισμένοι θεωρούν το κόστος των όποιων μέτρων ασύμφορο σε σύγκριση με τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών έως τώρα. Και κάποιοι άλλοι απλώς θεωρούν ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη και προτιμούν να ζήσουν περιμένοντας το μοιραίο.

Και αν οι τρεις πρώτες κατηγορίες σκέφτονται κοντόφθαλμα, η παραίτηση ίσως είναι η πιο επικίνδυνη παγίδα στις προσπάθειες για μαζική ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση απέναντι στην απειλή. «Η κλιματική αποκάλυψη έρχεται. Για να προετοιμαστούμε για αυτήν, πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να την αποτρέψουμε», έγραψε στο New Yorker τον Σεπτέμβριο του 2019 ο κορυφαίος συγγραφέας Τζόναθαν Φράνζεν και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από κοινό και επιστήμονες.

Γιατί ακόμα κι αν δεν καταφέρουμε να περιορίσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς, θα εξακολουθούμε να ζούμε σε έναν πλανήτη που υποφέρει από τις επιλογές μας, θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε μέτρα για να περιορίσουμε το κακό. Και σε μια προσπάθεια για παγκόσμια κινητοποίηση, όπως αυτή που χρειάζεται για να πιέσει, να πείσει και να επηρεάσει πολιτικές και πρακτικές κυβερνήσεων και οικονομικών-βιομηχανικών-κοινωνικών κατεστημένων, το να παραλύσουμε από αίσθημα ηττοπάθειας θα μας οδηγήσει με βεβαιότητα –και ταχύτερα– στην καταστροφή.

Κανείς άλλωστε δεν μπορεί να αλλάξει μόνος του τίποτα μεγάλο, πόσο μάλλον να σώσει το οικοσύστημα του πλανήτη. Ομως τα μικρά και καθημερινά που ο ένας, ο καθένας, μπορεί να βάλει στη ζωή του επιδρούν θετικά στον άμεσο μικρόκοσμό του. Βρίσκουν μιμητές και έξω από την πόρτα του. Επηρεάζουν τοπικά, στη γειτονιά και την πόλη του. Δημιουργούν τάσεις, ρεύματα, κινήματα. Και φτάνουν να γίνονται κεντρικές επιλογές για κυβερνήσεις, οργανισμούς, πολιτισμούς…

Τραμπ, ΑΠΕ, τεχνολογία

Δείτε, για παράδειγμα, τις συνέπειες από την πολιτική των ΗΠΑ τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με τις επιλογές της κυβέρνησης Τραμπ και την αποχώρησή τους από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα (ορίζει ότι τα βιομηχανικά κράτη πρέπει να ελαττώσουν τις εκπομπές αερίων για να διατηρήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου και ιδανικά πιο κοντά στον 1,5 βαθμό, έως το τέλος του αιώνα).

Ο νεοεκλεγής πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει δεσμευθεί ότι θα επαναφέρει τη χώρα του στον πράσινο δρόμο και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη μείωση της εξάρτησής μας από πρακτικές που ρυπαίνουν το περιβάλλον.

Αυτή είναι και η κεντρική επιλογή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030 συγκριτικά με τα επίπεδα του 1990 και στη συνέχεια, έως το 2030, η ευρωπαϊκή οικονομία να καταστεί «κλιματολογικά ουδέτερη».

Και καλύτερος αέρας, σημαίνει λιγότερα προβλήματα υγείας, άρα περισσότερα και καλύτερα χρόνια ζωής για όλους μας.

Η πρόοδος στην τεχνολογία ΑΠΕ είναι σημαντική, κάποιοι μεγάλοι «παίκτες» στην παγκόσμια αγορά υιοθετούν ακόμα πιο επιθετικές πολιτικές υπέρ του κλίματος, ωστόσο οι καθυστερήσεις που υπήρξαν, η πολιτική Τραμπ και η πρακτική της Κίνας, της μεγαλύτερης –και ρυπαρότερης– σήμερα οικονομίας στον κόσμο, έχουν στρέψει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας και στις γεωμηχανικές λύσεις.

Αυτό είναι το plan B και στόχος του είναι να ελέγξει τη θερμοκρασία της Γης, μειώνοντας ή εκτρέποντας την ηλιακή ακτινοβολία! Αυτό, θεωρητικά, μπορεί να επιτευχθεί με στρατηγικές έγχυσης στρατοσφαιρικών αερολυμάτων, οι οποίες μιμούνται το τι συμβαίνει στον απόηχο μιας ισχυρής ηφαιστειακής έκρηξης, με τοποθέτηση ανακλαστικών επιφανειών πάνω στη Γη, π.χ. επιλογή λευκών ή ανοιχτόχρωμων σκεπών για να αντικατοπτρίζουν την ηλιακή ακτινοβολία, ακόμα και με μηχανικές κατασκευές στο Διάστημα, κάτι πάντως που θεωρείται αρκετά «τραβηγμένο».

Τα δέντρα που πληγώναμε

Ωστόσο, και παρά την πρόοδο, η τεχνολογία δεν έχει φτάσει στο σημείο να μπορεί εγγυηθεί από μόνη της ότι θα λύσει το πρόβλημα. Επιπλέον, αν προσπαθείς να παρεμβείς στη θερμοκρασία της Γης με μηχανικά μέσα, πώς μπορείς να διασφαλίσεις ότι δεν θα προξενήσεις ακόμη μεγαλύτερη βλάβη στο οικοσύστημα του πλανήτη;

Γι’ αυτό η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη δραστηριότητά μας πρέπει είναι η βασική στρατηγική του πολιτισμού μας. Και όταν η τεχνολογία ωριμάσει σε βαθμό που να μπορεί να λειτουργήσει αντισταθμιστικά, καλοδεχούμενη…

Αλλωστε, φαίνεται ότι υπάρχει και η επιλογή της ίδιας της φύσης, μεθόδων δηλαδή που δεν βασίζονται τόσο στην τεχνολογία, όσο στο ίδιο το περιβάλλον και θα μπορούσαν να συμβάλουν στον σκοπό αυτό. Εχει ξανασυμβεί, έστω και δι’ αντανακλάσεως…

Οταν οι Ευρωπαίοι εποίκησαν την Αμερική τον 16ο αιώνα, αναφέρει μελέτη ακαδημαϊκών του UCL (2018), η επίδρασή τους στο Νέο Κόσμο ήταν τόσο έντονη, που ενέτεινε την αποκαλούμενη Μικρή Εποχή των Παγετώνων, η οποία επηρέασε καταλυτικά το κλίμα στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Περίπου 55 εκατομμύρια ιθαγενείς πέθαναν ως αποτέλεσμα των πολέμων, κυρίως όμως λόγω της πανδημίας που προκάλεσε η άφιξη των Ευρωπαίων, οι οποίοι «μετέφεραν» και ασθένειες στις οποίες οι ιθαγενείς δεν είχαν αναπτύξει ανοσία. Σε λιγότερο από έναν αιώνα, ο πληθυσμός των ιθαγενών μειώθηκε κατά 90%! Η τεράστια πληθυσμιακή αλλαγή έφερε την εγκατάλειψη τεράστιων εκτάσεων καλλιεργημένης γης και οδήγησε στην ταχεία ανάπτυξη δέντρων, που με τη σειρά τους «δέσμευσαν» τεράστιες ποσότητες CO2 και μείωσαν δραστικά τη θερμοκρασία του πλανήτη!

Η παλαιοκλιματολόγος Bianca Perren επεσήμανε σχετικά στους New York Times: «Αναζητούμε πάντα αυτές τις εξαιρετικές τεχνολογίες που θα μπορούν να το κάνουν σε μεγάλη κλίμακα, όμως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να τραβήξει κανείς CO2 από την ατμόσφαιρα είναι με τη βοήθεια των δέντρων»…

Το δικαίωμα να ελπίζουμε

Να φυτέψουμε ένα δεντράκι. Να φροντίσουμε να μην καταστρέφουμε δέντρα. Να υιοθετήσουμε πιο «καθαρές» περιβαλλοντικές πρακτικές στην καθημερινότητά μας (π.χ. χρήση εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης, όταν αυτοί υπάρχουν). Να ανακυκλώνουμε. Να χτίσουμε περιβαλλοντική κουλτούρα, μέσα από την εκπαίδευση και την ενημέρωση. Να ρωτάμε και να απαιτούμε απαντήσεις από εταιρείες και κυβερνήσεις στα φλέγοντα (κυριολεκτικά, εδώ που τα λέμε…) ζητήματα. Αυτά είναι πολύ μικρά, σε σχέση με το πρόβλημα και τον κίνδυνο, και μπορεί να τα κάνει ο καθένας μας.

Ωστόσο, όσο δημιουργούμε εργοστάσια παραγωγής οξυγόνου, τόσο περισσότερο συμβάλουμε στη μείωση της βλάβης και βοηθάμε τον εαυτό μας, τους δικούς μας, αλλά και όλους τους συνανθρώπους μας να έχουν ένα πιο υγιές μέλλον.

Αλλωστε, αυτό που σήμερα συμβαίνει, και έχει σημάνει παγκόσμιο συναγερμό, οφείλεται στις έως τώρα πρακτικές του ανθρώπου. Ναι, εσύ και εγώ δεν φταίμε όσο οι μεγάλες βιομηχανίες, αλλά από τη στιγμή που «αγκαλιάσαμε» τα προϊόντα και τις πρακτικές τους, γίναμε και εμείς –πολύ μικρό– μέρος του προβλήματος. Εχουμε πολλά άλλοθι, αλλά σήμερα είμαστε σε πολύ καλύτερο επίπεδο γνώσης και διαβίωσης από τους περασμένους δύο αιώνες…

Ολα και όλοι συνδέονται και κάθε δική μας επιλογή και τα κάθε μικρή και μεγάλη μας ενέργεια έχει τη δύναμη να βοηθήσει το περιβάλλον και τελικά να μειώσει τη βλάβη που προκαλεί στον άνθρωπο. Αθροιστικά, αν όλοι κάνουμε κάτι, μπορούμε να καταφέρουμε πολλά.

Οπως άλλωστε είπε προ μηνών η ακτιβίστρια για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ προς τα μέλη της Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «δεν μπορείτε απλώς να κάθεστε με σταυρωμένα χέρια, περιμένοντας την ελπίδα να έρθει. Ετσι συμπεριφέρεστε σαν κακομαθημένα, ανεύθυνα παιδιά. Δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεστε ότι η ελπίδα είναι κάτι που πρέπει να κερδίσετε». Θα κερδίσουμε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News