Στο «Η Κλάρα και ο ήλιος», το όγδοο μυθιστόρημά του και το πρώτο που έγραψε μετά το Νομπέλ Λογοτεχνίας που του απονεμήθηκε το 2017, ο Καζούο Ισιγκούρο διερευνά μέσω μίας συγκινητικής ιστορίας την ανθρώπινη ύπαρξη και τη μοναδικότητά της και το πώς αυτή διαμορφώνεται στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Ωστόσο η Κλάρα, η πρωταγωνίστρια, δεν είναι άνθρωπος αλλά ρομπότ, ένα ανδροειδές με τεχνητή νοημοσύνη που τροφοδοτείται με ηλιακή ενέργεια και διαθέτει εξελιγμένες ικανότητες παρατήρησης, αντίληψης και ενσυναίσθησης. Σκοπός της ύπαρξής της είναι να κρατάει συντροφιά σε παιδιά και εφήβους, ούτως ώστε να μην αισθάνονται μοναξιά. Μέσα από τη βιτρίνα του καταστήματος όπου πωλείται μαζί με άλλα ρομπότ, παρατηρεί τους ανθρώπους, έως την ημέρα που την αποκτά η μικρή Τζόσι.

Ο Ισιγκούρο καταπιάνεται με τις δυνατότητες και τα ερωτήματα της τεχνητής νοημοσύνης και μας προσφέρει ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα, θίγοντας, συγχρόνως, επίκαιρα ζητήματα όπως η κλιματική κρίση και οι νέες ανισότητες – η Τζόσι θεωρείται προνομιούχα καθώς συγκαταλέγεται μεταξύ των γενετικώς «αναβαθμισμένων» παιδιών της εποχής. Η γενετική αναβάθμιση αποτελεί, πλέον, απαραίτητη προϋπόθεση για να πετύχει κανείς και να ανέλθει στις ανώτατες βαθμίδες της κοινωνικής ιεραρχίας αλλά εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για την υγεία των παιδιών και κάποια στιγμή η Τζόσι βρίσκεται αντιμέτωπη με το φάσμα του θανάτου και αυτό αλλάζει την πλοκή του μυθιστορήματος.

Ο ιαπωνικής καταγωγής βρετανός συγγραφέας περιγράφει στο βιβλίο του ένα μέλλον όχι πολύ διαφορετικό από το παρόν που βιώνουμε εδώ και πολλούς μήνες εξαιτίας του κορονοïού και της πανδημίας του. Τα παιδιά, για παράδειγμα, δεν πήγαιναν μέχρι τώρα στο σχολείο, κυριαρχούσε, πλέον, η τηλεκπαίδευση. «Αλλά η όποια σχέση είναι συμπτωματική, δεδομένου ότι ολοκλήρωσα τη συγγραφή του βιβλίου δύο μήνες πριν ξεσπάσει όλο αυτό», ανέφερε ο ίδιος, συνομιλώντας με Λεονέτα Μπεντιβόλιο της La Repubblica.

Αφορμή στάθηκε η έκδοσή του τελευταίου μυθιστορήματος του και στην Ιταλία (στην Ελλάδα κυκλοφορεί ήδη από τις Εκδόσεις Ψυχογιός). Ο συγγραφέας επανέλαβε πως καταπιάνεται μεν με τη μοναξιά αλλά εξετάζει μία συγκεκριμένη ιδέα της μοναξιάς.

«Οντας ένα ρομπότ που πρέπει να ξορκίζει τη μοναξιά από τα παιδιά, η Κλάρα σκέφτεται με ποιον τρόπο μπορεί να εκτελέσει επιτυχώς την αποστολή της. Για να αποφύγουν τη μοναξιά οι άνθρωποι συνάπτουν σχέσεις, και για αυτό η Κλάρα εστιάζει σε αυτές. Αλλά η μοναξιά που με ενδιαφέρει, δεν είναι αυτή που μας κάνει να θέλουμε να βλέπουμε περισσότερο τους φίλους μας. Με τον καιρό άρχισα να διαισθάνομαι πως μέσα σε εμάς τους ανθρώπους ενυπάρχει μία ιδιότητα “ιδιαίτερα” μοναχική, που μας καθιστά περίπλοκους και εκλεπτυσμένους», είπε.

Οσον αφορά την ισχυρή συγγένεια ανάμεσα στους κλώνους του «Μη μ’ αφήσεις ποτέ» (υποψήφιο για το βραβείο Man Booker το 2005) και την Κλάρα, η ιταλίδα δημοσιογράφος σημείωσε πως αμφότερα τα βιβλία «βασίζονται πάνω σε ό,τι σημαίνει να μην είσαι άνθρωπος».

«Και αμφότερα διατρέχουν, από την αρχή έως το τέλος, την ανθρώπινη ζωή σε όλες τις φάσεις της. Αλλά όταν έγραφα το “Μη μ’ αφήσεις” είχα επίγνωση πως επρόκειτο περί επιστημονικής φαντασίας, στην “Κλάρα και στον Ηλιο” δεν βασίστηκα στην επιστημονική φαντασία. Μέσω των συναντήσεών μου με επιστήμονες που γνώρισα χάρη στο “Μη μ’ αφήσεις ποτέ” (μετά από εκείνο το βιβλίο συμμετείχα σε πολλές διαλέξεις όσον αφορά τη σχέση μεταξύ επιστήμης – κοινωνίας)”, ήρθα σε επαφή με τις έρευνες που πραγματοποιούνται στα πεδία της τεχνητής νοημοσύνης και της γενετικής μηχανικής που αναπτύσσονται ταχέως. Για αυτό, όταν έγραφα την “Κλάρα και τον Ηλιο” μου φαινόντουσαν όλα αρκετά σύγχρονα», εξήγησε ο συγγραφέας.

Υφίσταται επίσης μία κάποια αναλογία ανάμεσα στην Κλάρα και τον κ. Τζέιμς Στίβενς, τον ηλικιωμένο μπάτλερ στα «Απομεινάρια μιας Ημέρας» ο οποίος απώλεσε τα συναισθήματά του, όντας διαρκώς στην υπηρεσία κάποιου, πρόσθεσε η Λεονέτα Μπεντιβόλιο.

«Εχετε δίκιο», απάντησε ο νομπελίστας συγγραφέας. «Η Κλάρα έχει κάποια κοινά στοιχεία με τον Στίβενς σε σχέση με τη μοναξιά και στον Στίβενς ενυπάρχει κάτι που τον κάνει να μοιάζει με ρομπότ. Αλλά δεν με ενδιαφέρουν λογοτεχνικά οι υπηρέτες. Τους βλέπω περισσότερο μέσα στο πλαίσιο μίας μεταφοράς που μας αφορά όλους. Είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε σε ιδιαίτερα περιορισμένες διαστάσεις και να ασχολούμαστε με τα καθήκοντα που μας ανατίθενται στη δουλειά. Η συνεισφορά μας μεταδίδεται στα ανώτατα κλιμάκια εξουσίας. Δε γνωρίζουμε πως θα αξιοποιηθεί, ούτε ποιος θα ήταν ο αντίκτυπός της στις ευρύτερες μεταστροφές της Ιστορίας», εξήγησε.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News