Είναι μια συμφωνία, ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Αρκεί όμως; Οι 200 χώρες της Cop26, της συνόδου του ΟΗΕ για την κλιματική κρίση που φιλοξενήθηκε στη Γλασκώβη της Σκωτίας, ενέκριναν αργά το βράδυ του Σαββάτου μια συμφωνία με σκοπό να επιταχυνθεί η μάχη κατά της υπερθέρμανσης της Γης — χωρίς ωστόσο να διασφαλίζεται ότι θα περιοριστεί στον 1,5 βαθμό Κελσίου, ούτε να δίνεται απάντηση στα αιτήματα φτωχών χωρών για βοήθεια.

Το κείμενο της «Συμφωνίας της Γλασκώβης για το κλίμα», όπως ονομάστηκε, εγκρίθηκε έπειτα από δύο εβδομάδες επίπονων διαπραγματεύσεων, με ένα χτύπημα του σφυριού του βρετανού προέδρου της παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα, Αλόκ Σάρμα.

Σε μια απόδειξη της δυσκολίας να επιτευχθεί αυτή η συμφωνία, ο πρόεδρος της Cop26 εξέφρασε με σπασμένη από τη συγκίνηση φωνή και δάκρυα στα μάτια «βαθιά λύπη» για τις αλλαγές που επήλθαν την τελευταία στιγμή στο θέμα των ορυκτών καυσίμων έπειτα από αίτημα της Κίνας και της Ινδίας: απαίτησαν και επέβαλαν το «phase-out» («εξάλειψη») να γίνει «phase-down» («απομείωση»)…

Ο Αλόκ Σάρμα, δήλωσε πως θα ήθελε να είχε διατηρήσει τη διατύπωση που είχε συμφωνηθεί αρχικά για τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα. «Μακάρι να είχαμε καταφέρει να διατηρήσουμε τη διατύπωση για τον άνθρακα η οποία είχε συμφωνηθεί αρχικά», είπε αργότερα στους δημοσιογράφους. «Εχουμε, βέβαια, όντως μια διατύπωση για τον άνθρακα, για μείωσή του, και δεν νομίζω πως οποιοσδήποτε στην αρχή αυτής της διαδικασίας θα το περίμενε», προσέθεσε.

Στο κρίσιμο σημείο της μείωσης της θερμοκρασίας, ενώ ο πλανήτης βρίσκεται σύμφωνα με τον ΟΗΕ σε μια «καταστροφική» πορεία υπερθέρμανσης 2,7 βαθμών Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, το κείμενο καλεί τις χώρες μέλη να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους για μειώσεις, πιο σταθερά απ’ ό,τι προβλεπόταν στη Συμφωνία του Παρισιού και τούτο άμεσα, από το 2022.

Ομως σημειώνεται η πιθανότητα… τροποποίησης εξαιτίας «ιδιαίτερων εθνικών συνθηκών», ένας αστερίσκος που προκάλεσε τις επικρίσεις ΜΚΟ για τις πραγματικές φιλοδοξίες του κειμένου.

Ο συμβιβασμός που βρέθηκε δεν διασφαλίζει εξάλλου την τήρηση των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού, τον περιορισμό της υπερθέρμανσης «αρκετά πιο κάτω» από τους 2 βαθμούς Κελσίου, αν είναι δυνατόν στον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Ομως προσφέρει προοπτικές που επιτρέπουν στη βρετανική προεδρία να δείξει μια επιτυχία στον σκοπό της να δει τη Γλασκώβη «να διατηρεί εν ζωή τον 1,5 βαθμό». Οι ειδικοί προειδοποιούν τακτικά πως «κάθε δέκατο βαθμού μετράει», ενώ ήδη πολλαπλασιάζονται οι καταστροφές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή: πλημμύρες, ξηρασίες ή καύσωνες, με τη συνοδεία των ζημιών και των θυμάτων που επιφέρουν.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, σχολίασε πως η Συμφωνία «είναι ένα σημαντικό βήμα, αλλά δεν είναι αρκετό».

«Είναι χαλαρή, είναι αδύναμη, και ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου κρατιέται μόλις εν ζωή, αλλά υπάρχει μια ένδειξη για το τέλος της εποχής του άνθρακα. Και αυτό είναι σημαντικό», σχολίασε η Τζένιφερ Μόργκαν, επικεφαλής της Greenpeace International.

Το κείμενο περιλαμβάνει επίσης μια μνεία, πρωτόγνωρη σε αυτό το επίπεδο, των ορυκτών καυσίμων, που ευθύνονται κυρίως για την υπερθέρμανση της Γης και δεν αναφέρονταν καν στη Συμφωνία του Παρισιού.

Η διατύπωση μετριάστηκε σε διαδοχικές εκδοχές του κειμένου και μέχρι την τελευταία στιγμή πριν από την υιοθέτηση του από την ολομέλεια, με επιμονή κυρίως της Κίνας και της Ινδίας. Η τελική εκδοχή καλεί για «εντατικοποίηση των προσπαθειών προς τη μείωση του άνθρακα χωρίς συστήματα δέσμευσης (διοξειδίου του άνθρακα) και για την έξοδο από αναποτελεσματικές επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων».

Έπειτα από μια αποτυχία των δύο τελευταίων Cop, αυτή της Γλασκώβης κατάφερε τουλάχιστον να επικαιροποιήσει και τελειοποιήσει τους κανόνες χρήσης της Συμφωνίας του Παρισιού, κυρίως για τη λειτουργία των αγορών άνθρακα που θεωρείται ότι βοηθούν να μειωθούν οι εκπομπές.

Χαμένες πάλι οι φτωχές χώρες

Ωστόσο για το άλλο ακανθώδες θέμα, αυτό της βοήθειας προς τις φτωχές χώρες, το οποίο φάνηκε κάποια στιγμή ότι θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις, δεν βρέθηκε λύση.

Οι φτωχές χώρες του νοτίου ημισφαιρίου που είναι οι λιγότερο υπεύθυνες για την υπερθέρμανση αλλά στην πρώτη γραμμή των επιπτώσεών της, απαιτούσαν μια ειδική χρηματοδότηση «απωλειών και ζημιών» τις οποίες υφίστανται ήδη.

Ούτως ή άλλως η προηγούμενη υπόσχεση των πλουσίων κρατών για κλιματική βοήθεια 100 δισ. δολαρίων τον χρόνο από το 2020 εξακολουθούσε να μην τηρείται. Και ούτε τώρα υπήρξε κάποια δέσμευση.

Οι ανεπτυγμένες χώρες, στην πρώτη γραμμή των οποίων ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, που φοβούνται ενδεχόμενες δικαστικές συνέπειες, αντιτάχθηκαν σθεναρά. Και, παρά τη θέλησή τους, οι φτωχές χώρες υποχώρησαν, δεχόμενες μια συνέχιση του διαλόγου προκειμένου να μην χαθεί η πρόοδος στη μάχη κατά της υπερθέρμανσης, τα αποτελέσματα της οποίας τις απειλούν ήδη άμεσα. Δηλώνοντας «εξαιρετικά απογοητευμένες»…

«Είναι μια προσβολή προς τα εκατομμύρια των ανθρώπων οι ζωές των οποίων έχουν καταστραφεί από την κλιματική κρίση», σχολίασε η Τερέζα Άντερσον από τη ΜΚΟ ActionAid International.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News