Εάν μας δίδαξε κάτι το φετινό καλοκαίρι, είναι ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Δεν υπάρχει μια απάντηση σε όλα. Δεν υπάρχει πανάκεια.

Ο ιός απεδείχθη πιο ανθεκτικός από τις προσδοκίες, διαταράσσοντας επ’ αόριστον τις γνώριμες συνήθειες, τις σχέσεις, τις επιλογές, τις ανάγκες των ανθρώπων, των επιχειρήσεων, της οικονομίας.

Ολες οι ελπίδες έχουν εναποτεθεί σε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο.

Και μετά το εμβόλιο, τι; Η ψυχολογία σίγουρα θα αλλάξει, θα τονωθεί. Ο κόσμος θα αισθανθεί τη σιγουριά ότι βαίνουμε προς τη λύση του δράματος. Θα λυθούν όλα ως δια μαγείας; Business as usual; Οχι. Η χρονιά που διανύουμε θα αφήσει βαθιά αποτυπώματα στο πώς αντιλαμβανόμαστε πολλά. Στο πώς συμπεριφερόμαστε, στο πώς λειτουργούμε καθημερινά.

Δεν αρκεί ένα εμβόλιο για να επανέλθουμε στην πρότερη πραγματικότητα. Αυτό πλέον έχει γίνει αντιληπτό και επικοινωνείται και από επίσημα χείλη συχνά-πυκνά στα τηλεοπτικά παράθυρα.

Αυτό ισχύει και στον τουρισμό.

Τα μέτρα στήριξης, τα μέτρα άμεσης αντιμετώπισης του προβλήματος που δημιούργησε η υστέρηση στον τουρισμό, δεν μπορούν παρά να λειτουργήσουν ως ένα ισχυρό – μεν, αλλά – παυσίπονο. Στόχος τους να γίνουν η «γέφυρα» για τη μετάβαση στην εξομάλυνση. Στη νέα εποχή. Αλλά ποια θα είναι αυτή; Την έχουμε σκιαγραφήσει;

Πολλά από αυτά που στα χρόνια της ανόδου συζητούσαμε να αλλάξουν, θα πρέπει να περάσουν από τη φάση της ζύμωσης, στην υλοποίηση, εφαρμογή και ενσωμάτωση στην ευρεία κουλτούρα. Ανάμεσά τους, η ποσοτική στοχοθέτηση, τα κανάλια διανομής, η εμπειρία στη διαμονή και στον προορισμό, η βιωσιμότητα, το ανθρακικό αποτύπωμα.

Αν κάποιος το ψάξει, έστω και λίγο, αντιλαμβάνεται ότι τα πράγματα θα αλλάξουν. Αλλαζαν και πριν την πανδημία. Ο κόσμος αντιλαμβάνεται και βιώνει διαφορετικά τον ελεύθερο χρόνο του. Αυτά θα φανούν σε δεύτερη φάση. Γιατί, στον «πόλεμο», δίνεις τις πρώτες βοήθειες.

Οι αρχικές εκτιμήσεις για έσοδα από το εξωτερικό μεταξύ 4-5 δισ. ευρώ διαψεύστηκαν, κυρίως λόγω των εξελίξεων της πανδημίας διεθνώς και ο πήχης έχει πλέον τοποθετηθεί στο επίπεδο των 3 – 3,5 δισ. ευρώ για το 2020. Συγκρίνοντας με το 2019, το ελληνικό ΑΕΠ θα στερηθεί 15 δισ. ευρώ από τον τουρισμό. Αντίστοιχα, το γαλλικό θα χάσει 48 δισ. ευρώ, το γερμανικό 38 δισ. ευρώ και του Ηνωμένου Βασιλείου 22 δισ. στερλίνες. Ταυτόχρονα, τα σενάρια για ισχυρή ανάκαμψη το 2021 υποχωρούν, καθώς φαίνεται ότι η ανάκαμψη θα έρθει μεν, αλλά με πιο αργό ρυθμό. Παράλληλα με την ανοσία. Αλλά και με την οικονομία, το οικογενειακό/ατομικό εισόδημα και τις δυνατότητες που θα έχει η πληγείσα αγορά.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC) μαζί με 120 επικεφαλής της ταξιδιωτικής βιομηχανίας και του παγκόσμιου επιχειρείν, σε επιστολή του καλεί τους G7 να μεριμνήσουν για την επαναφορά πάνω από 120 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας.

Η αναγωγή σε τοπικό επίπεδο είναι αυτόματη.

Επισημαίνοντας τις απώλειες και για την εγχώρια τουριστική αγορά, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), σε επιστολή του προς τους υπουργούς Οικονομικών και Εργασίας, προτείνει μια σειρά μέτρων για την προστασία της απασχόλησης και την ενίσχυση των εργαζομένων στις τουριστικές επιχειρήσεις, με ορίζοντα έως το τέλος Μαρτίου 2021, για να περιοριστούν όσο το δυνατόν οι απολύσεις. Κάτι που αυτή τη στιγμή «φαίνεται αναπόφευκτο».

Πολλά από αυτά που στα χρόνια της ανόδου συζητούσαμε να αλλάξουν, θα πρέπει να περάσουν από τη φάση της ζύμωσης, στην υλοποίηση, εφαρμογή και ενσωμάτωση στην ευρεία κουλτούρα

Ωστόσο, ακόμα και αν – για τη διευκόλυνση της συζήτησης – γίνει το θαύμα και επιστρέψουμε στην πρότερη κατάσταση, όλα στον τουρισμό κυλούσαν «ρολόι»;

Οταν τα (μισά) παραθεριστικά ξενοδοχεία που λειτούργησαν φέτος κλείσουν για τη σεζόν νωρίτερα, όπως φαίνεται, η περίοδος της «χειμέριας νάρκης» τους θα πρέπει να λειτουργήσει σαν τον προσομοιωτή στη νέα πραγματικότητα.

Γιατί όταν λήξει η επήρεια του παυσίπονου, θα πρέπει ο μηχανισμός να είναι σε θέση να λειτουργήσει και να αποδείξει την υγιή του κατάσταση. Ή μήπως  θα πάμε πάλι «βλέποντας και κάνοντας»;

Σε αυτή την περίπτωση, επανέρχεται η συζήτηση για τα κακώς κείμενα και όλα αυτά που προβλημάτιζαν αλλά δεν ήταν αρκετά για να κινητοποιήσουν αλλαγές. Δεν υπήρχαν αρρυθμίες, δεν υπήρχαν αυτοματισμοί, δεν υπήρχαν λάθη; Σε επίπεδο προορισμών και επιχειρήσεων;

Παράλληλα λοιπόν με τη διαπραγμάτευση για τα μέτρα στήριξης, τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν, τα χρήματα που θα μοιραστούν και τις ρυθμίσεις που θα διευθετηθούν στο μέτρο των δυνατοτήτων της χώρας στην οποία ζούμε, θα προχωρήσει και η ενδοσκόπηση;

Αλλιώς παραμένουμε σε έναν φαύλο κύκλο. Εξάλλου, έχει ειπωθεί αρκετές φορές αυτή τη χρονιά, από χείλη φορέων και τραπεζών, ότι αυτή την κρίση δεν θα την αντέξουν όλοι. Και ότι «το μοντέλο πρέπει να αλλάξει». Γιατί ο τουρισμός στη χώρα θα ανακάμψει. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Το ερώτημα είναι, όταν ανακάμψει, αν οι διαχειριστές θα είναι οι ίδιοι.

«Τα μεγάλα ξενοδοχεία δεν έχουν ελπίδες να φθάσουν στις πληρότητες που είχαν συνηθίσει», λέει σύμβουλος στον τουρισμό. «Το μεγάλο ξενοδοχείο θα κάνει πάνω από δύο χρόνια για να πετύχει τα νούμερα του business plan του. Σε αυτή τη λογική, θα πρέπει να ξανασκεφθούν πλέον τη φιλοξενία που δίνουν και εκτός δωματίου. Ολοι έχουν πολύ καλά δωμάτια. Αλλά πέρα από αυτό;»

Χρειάζεται να αλλάξει η εμπειρία του κλασικού, μεγάλου ξενοδοχείου: αυτού που είχαμε όλοι συνηθίσει, ως το all inclusive ξενοδοχείο «χονδρικής». Θα πρέπει να μετατραπεί σε branded, all inclusive ξενοδοχείο. Φωτεινά παραδείγματα υπάρχουν ήδη.

«Θα πρέπει το ξενοδοχείο να σου χτίζει συναίσθημα όταν μπαίνεις στον χώρο του. Με λίγα λόγια, να έχεις μια boutique εμπειρία σε μεγάλο ξενοδοχείο».

Σε κάθε περίπτωση, η κρίση έχει αλλάξει τρομερά το τι καλείται να προσφέρει ένα ξενοδοχείο στον πελάτη. Ομάδες που κέρδισαν τις εντυπώσεις για αξέχαστη εξυπηρέτηση μπαίνουν στη διελκυστίνδα των μαζικών απολύσεων. Τα καλύτερα ξενοδοχεία των επόμενων ετών είναι πιθανώς αυτά που μπορούν να κρατήσουν τους επισκέπτες ασφαλείς χωρίς συμβιβασμούς στην εμπειρία, χωρίς να κριθούν από τους συνήθεις παράγοντες όπως η τοποθεσία, οι εγκαταστάσεις και οι παροχές.

Αλλά, ο τουρισμός δεν είναι μόνο φιλοξενία. Σαφώς, η φιλοξενία αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα του και μέρος της τουριστικής εμπειρίας, αλλά όχι το όλον.

Γι’ αυτό και ο σχεδιασμός που αφορά στον τουρισμό θα πρέπει να ενσωματώσει όλες τις πτυχές.

Εξάλλου, η πανδημία του κορονοϊού, το πρώτο που επηρέασε, καταφέροντας ένα πλήγμα άνευ προηγουμένου, ήταν οι αερομεταφορές: το κύριο μέσο μετακίνησης στην ταξιδιωτική βιομηχανία και πάνω από το 70% της πρόσβασης των ξένων ταξιδιωτών προς την Ελλάδα.

Και ενώ συζητιούνται οι φουτουριστικές καμπίνες και οι θέσεις που αλλάζουν χρώμα όταν απολυμανθούν, οι αλλαγές στο φαγητό και την ψυχαγωγία κατά τη διάρκεια της πτήσης αλλά και τα μεσαία καθίσματα σε αντίθετη κατεύθυνση για μεγαλύτερη ασφάλεια, στις αερομεταφορές η ταξιδιωτική εμπειρία δεν μπορεί να μείνει ίδια.

Πόσο θα αλλάξει η συμπεριφορά του κάθε ανθρώπου και, κατ’ επέκτασιν, ταξιδιώτη μέσα σε αυτό το διάστημα;

Μελέτες ήδη αναφέρονται στις τάσεις που διαφαίνονται για τη μετά-κορονοϊό εποχή: στην κορυφή είναι η έγνοια των ανθρώπων για την υγεία τους και η προτεραιότητα που δίνουν σε δαπάνες για καλή διατροφή, συμπληρώματα και βιταμίνες. Αντίστοιχα, η ανησυχία για την οικονομική τους κατάσταση αντικατοπτρίζεται στην προσπάθεια να βρουν φθηνότερες εναλλακτικές σε πιο ελαστικές ανάγκες. Ενώ σε κοινωνικό επίπεδο, αναμένεται αύξηση σε διαζύγια, με την ένταση στα ζευγάρια να έχει αυξηθεί στη διάρκεια του lockdown.

Οταν λήξει η επήρεια του παυσίπονου, θα πρέπει ο μηχανισμός να είναι σε θέση να λειτουργήσει και να αποδείξει την υγιή του κατάσταση. Ή μήπως θα πάμε πάλι «βλέποντας και κάνοντας»;

«Θα πρέπει να σκεφθούμε πώς θα εξελιχθεί το ταξίδι», δήλωσε στα μέσα Αυγούστου ο Κιθ Μπαρ, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου IHG (Intercontinental Hotels Group), εκτιμώντας ότι με τον καιρό, εφόσον υγειονομικά το πρόβλημα αντιμετωπιστεί και σε ορίζοντα έως το 2023, οι άνθρωποι θα επανέλθουν στις αρχικές του συνήθειες και στην έμφυτη επιθυμία να ταξιδέψουν. Η τεχνολογία θα παίξει τον ρόλο της, επηρεάζοντας ως έναν βαθμό την εμπειρία, αλλά δεν μπορεί να υποκαταστήσει τα πάντα. «Δεν μπορείς να κάνεις οικογενειακές διακοπές με zoom», είπε. «Οι άνθρωποι επιθυμούν το ταξίδι, την επαφή. Η εμπειρία θα είναι γνώριμη, αλλά θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές».

Η οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία θα επηρεάσει, σε μικρότερο η μεγαλύτερο βαθμό, την προσωπική και οικογενειακή εισοδηματική κατάσταση πάνω από το 59% του πληθυσμού και, ειδικότερα στην Ινδία, πάνω από το 90%, αναφέρεται σε μελέτη που παρουσίασε το ΙΝΣΕΤΕ τον Αύγουστο. Πρόκειται για αποτελέσματα διαδικτυακής έρευνας της Tailwind που διενήργησε η GlobalWebIndex (GWI) σε άτομα ηλικίας 16-64 ετών την περίοδο 29 Iουνίου – 2 Ιουλίου 2020 σε δέκα ευρωπαϊκές χώρες, Κίνα και Ινδία.

Αν και η δαπάνη για διακοπές είναι η πιο συχνή απάντηση ως προς τις καταναλωτικές προτεραιότητες μόλις επιτρέψουν οι συνθήκες, οι σχετικές απαντήσεις κινούνται σε χαμηλά επίπεδα, μεταξύ του 15% και του 31% του πληθυσμού.

Χαμηλά είναι τα ποσοστά προτεραιότητας στη δαπάνη για πτήσεις, ενισχύοντας την εικόνα ότι η πλειοψηφία των ερωτώμενων θα πραγματοποιήσει είτε διακοπές στη χώρα τους είτε στην περιοχή τους (staycation). Σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, ανεξαρτήτως χώρας προέλευσης, εκτιμά πως τους επόμενους 12 μήνες θα πραγματοποιήσει είτε διακοπές στη χώρα του (25% έως 56%) είτε στην περιοχή του (staycation) (12% έως 43%), ενώ εξίσου μεγάλο είναι το μερίδιο αυτών που δεν σκοπεύουν να κάνουν διακοπές (από 24% έως 36%).

Ανεξαρτήτως χώρας προέλευσης, πάνω από 1 στους 2 θα καθυστερήσει τις ακριβές αγορές που προγραμμάτιζε και, σε πολλές περιπτώσεις, η αναλογία ανεβαίνει σε 3 στους 4 ή και περισσότερους. Στην απάντηση αυτή εμπίπτει και το κόστος των διακοπών.

Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, ο κορονοϊός έχει επηρεάσει τη συμπεριφορά των ανθρώπων ως προς την πρόθεσή τους να περιορίσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα (carbon footprint), ιδιαίτερα σε χώρες που χτυπήθηκαν ιδιαιτέρως από τον κορονοϊό, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Κίνα.

Η Covid-19 «έχει προσφέρει ορισμένα σημαντικά μαθήματα που υπογραμμίζουν τον τρόπο με τον οποίο η ανάκαμψη πρέπει να στηρίζεται σε υπεύθυνες, βιώσιμες αλλαγές που αντιμετωπίζουν μελλοντικούς παγκόσμιους κινδύνους», τονίζει ο Κιθ Μπαρ, υπογραμμίζοντας την ευκαιρία η ταξιδιωτική αγορά να ανακάμψει με τρόπο που θα «χτίσει» την κοινωνία για να αναπτυχθεί και να αντέξει, αντιμετωπίζοντας όχι μόνο περιβαλλοντικά ζητήματα αλλά και κοινωνικά, όπως η ανισότητα.

Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News