Το ερώτημα στην Ελλάδα τέθηκε για πρώτη φορά στη δεύτερη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τη δεκαετία του ’80. Το είχε θέσει με τον τρόπο του ο Γιώργος Κατσιφάρας, λέγοντας «αν δεν υπήρχε ο Ανδρέας Παπανδρέου, δεν θα μας ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας μας». Η πασοκική εκδοχή του μαοϊκού «κόκκινος ή ειδικός;». Αρκούσε η πίστη στο ΠΑΣΟΚ και τον Αντρέα για να μπορείς να γίνεις υπουργός Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Ενέργειας και Φυσικών Πόρων και Δικαιοσύνης μέσα σε μια εξαετία, όπως είχε γίνει ο Λευτέρης Βερυβάκης;

Εμοιαζε να αρκεί. Οπως είχε αρκέσει και σε κυβερνήσεις του παρελθόντος. Με μία όμως διαφορά. Η Ελλάδα του ’80, περισσότερο από την Ελλάδα του ’50, ανακάλυπτε τη γοητεία της επιστήμης. Γιατί λοιπόν αντί ενός πράσινου δικηγόρου υπουργού σε τέσσερα υπουργεία, να μη γίνονται υπουργοί οι τέσσερις ικανότεροι επιστήμονες στα αντίστοιχα υπουργεία; Ο προβληματισμός αν η Ελλάδα περισσότερο από πολιτικούς χρειάζεται τεχνοκράτες είχε ξεκινήσει.

Θα έφτανε στο απόγειό του στις κυβερνήσεις Σημίτη, όταν είχαν ακουστεί προβληματισμοί μήπως καλύτερα στην κυβέρνηση να είναι επιχειρηματίες που θα κρατήσουν και το χρηματιστήριο ψηλά, αλλά η κρίση θα αντέστρεφε την τάση. Για να φτάσει το 2015, όταν η Ελλάδα δεν χρειαζόταν πια τεχνοκράτες, αλλά αντισυστημικούς πολιτικούς. Να σκίζουν τα μνημόνια και να εφαρμόζουν τακτικές δημιουργικής ασάφειας. Το «κόκκινος ή ειδικός» του ΣΥΡΙΖΑ θα τελείωνε μετά από ένα εξάμηνο, όταν μετά το ΟΧΙ και τη διαπραγμάτευση με τον Σόιμπλε και τη Μέρκελ, ο Αλέξης Τσίπρας θα έδινε την δική του απάντηση. «Υπάκουος».

Η νέα εκδοχή του «πολιτικός ή τεχνοκράτης» προέκυψε με την πανδημία και την εμφάνιση του Σωτήρη Τσιόδρα. Αριστούχος στην επιστήμη του, με οικογένεια με επτά παιδιά και χόμπι το «ιεροψάλτης», με ιώβεια υπομονή που του επιτρέπει να απαντάει τέσσερις φορές στην ίδια προκάτ ερώτηση, ο κίνδυνος με τον Τσιόδρα δεν είναι να αναληφθεί με αεροσυνοδό στους ουρανούς, αλλά να αναληφθεί από μόνος του. Να αγιάσει. Αλλά μέχρι να αγιάσει, δεν θα μπορούσε να βάλει ένα χεράκι στην κυβέρνηση; Καλός ένας πρώην small forward για υπουργός Υγείας, αλλά καλύτερος δεν θα ήταν ένας νυν καθηγητής Λοιμωξιολογίας;

Η απάντηση θα ερχόταν με τη χθεσινή ανακοίνωση του Κυριάκου Μητσοτάκη, παρουσία του Σωτήρη Τσιόδρα, για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Οταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε ότι διάλεγε έναν διαφορετικό τρόπο για να καταδείξει τα επιστημονικά δεδομένα, αλλά ταυτόχρονα χάραζε στους ρόλους του πολιτικού και του τεχνοκράτη –«θα δώσουμε έμφαση στα επιστημονικά δεδομένα σήμερα, γιατί αυτά πρέπει να λάβω υπόψη μου και δεν πρέπει να είναι αντικείμενο αντιπαράθεσης. Τις πολιτικές αποφάσεις τις παίρνει η κυβέρνηση και λαμβάνω εγώ την ευθύνη» είπε, κάνοντας διακριτούς τους ρόλους.

Ο Τσιόδρας, για παράδειγμα, μπορεί να είναι ειδικός στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Να προτείνει μια μέθοδο για να μηδενίσει τις απώλειες από τον κορονοϊό. Μπορεί να συνδυάσει όμως την αντιμετώπιση της πανδημίας με την οικονομία; Μπορεί δηλαδή να συνδυάσει τον αριθμό απωλειών με την οικονομική απώλεια χωρίς  να διαλυθεί η κοινωνία; Ακόμα πιο δύσκολο μπορεί να το κάνει χωρίς ένα κομμάτι του πληθυσμού να φέρει δυσανάλογο βάρος έναντι των υπολοίπων; Το πιθανότερο είναι ότι μπορεί. Oσο μπορεί να εκφέρει γνώμη ο Αλεξ Πατέλης σαν επιδημιολόγος.

Η δεύτερη διαφορά είναι ότι ο τεχνοκράτης-επιστήμονας πιθανόν να έζησε τη ζωή του στο ακαδημαϊκό του bubble. Τις φούσκες που έχουν δημιουργήσει πανεπιστήμια του εξωτερικού πολύ πριν δημιουργήσουν τα social media. Ο πολιτικός, για να φτάσει κάπου –πόσο μάλλον για να γίνει Πρωθυπουργός–, έχει βγάλει μερικές δεκάδες χιλιάδες σέλφι και έχει σφίξει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χέρια. Ο σταυρός σε μια εκλογική περιφέρεια είναι μεγαλύτερο equalizer και από το Colt 45 στην Αγρια Δύση. Ο τεχνοκράτης μπορεί να ξανακάνει το πείραμα για το εμβόλιο αν δεν του πέτυχε με την πρώτη. Αν ο πολιτικός δεν μαζέψει τους σταυρούς πάει στο «da Capo» να πίνει εσπρέσο και να κοιτάζει αυτούς που βγήκαν να πηγαίνουν στη Βουλή. Στην καλύτερη μια σχέση εκπροσώπησης, στη χειρότερη πελατειακή, αλλά η σχέση του πολίτη με τον πολιτικό είναι υπαρκτή.

Ενα τρίτο αξίωμα λέει ότι ο τεχνοκράτης στην επιστήμη του μπορεί να είναι μοναχοπαίδι και μοναχογιός αλλά στην πολιτική θα γίνει παραπαίδι και παραγιός. Ο τεχνοκράτης δεν έχει ξεκινήσει από τη νεολαία, σε μια θέση στο κόμμα, σε ένα κυβερνητικό γραφείο, μέχρι να φτάσει ψηλότερα. Ο τεχνοκράτης δεν έχει παλιούς συντρόφους για να στηριχτεί επάνω τους αλλά μόνο τον αρχηγό που τον επέλεξε. Αυτό τον κάνει πιστό στον αρχηγό, αλλά με περιορισμένη ανεξαρτησία. Ασε που όπως στα αμοιβαία κεφάλαια, και στην πολιτική οι προηγούμενες επιστημονικές αποδόσεις δεν εξασφαλίζουν τις πολιτικές.

Αν ήταν στο χέρι μόνο των τεχνοκρατών, δηλαδή των λοιμωξιολόγων, μπορεί να απαγορεύονταν τα ζάρια στο τάβλι. Αν ήταν στο χέρι μόνο των πολιτικών, ας πούμε του Λευτέρη Αυγενάκη, μπορεί να επιτρέπονταν τα ματς στα τοπικά του Ηρακλείου. Και ο Πρωθυπουργός πρέπει να βρίσκει τη βέλτιστη λύση ανάμεσα στις δύο θέσεις. Αλλοι το λένε επιλογή ανάμεσα στους τεχνοκράτες και τους πολιτικούς. Αλλοι και δημοκρατία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News