Ο ιστορικός γαλλογερμανικός άξονας δραστηριοποιήθηκε  ξανά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και των αρμοδιοτήτων της  και διατύπωσε τις αναγκαίες προτάσεις  για την αντιμετώπιση της κρίσης και την υλοποίηση ενός νέου οράματος για την Ενωση. Στις 18 Ιουνίου οι ηγέτες θα κληθούν να πάρουν τις οριστικές αποφάσεις. Οι αντιρρήσεις τεσσάρων – πέντε φειδωλών θα υπερκεραστούν με κάποια ανταλλάγματα.

Τα χρήματα είναι πολλά, τόσο για όλη την Ενωση, όσο και ειδικότερα για την Ελλάδα. Για τη χώρα μας αναλογούν σχεδόν 60 δισ. σε επιχορηγήσεις και δάνεια, περίπου το 1/3 του ελληνικού ΑΕΠ: 30 δισ. από το νέο πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης για την περίοδο 2021-2024, 20 δισ. από το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 και επιπλέον μεγάλα ποσά σε δάνεια.

Οι μεγάλες  προτεραιότητες του Ταμείου Ανάκαμψης είναι η υγεία, οι επιχειρήσεις, η ψηφιακή μετάβαση και η πράσινη ανάπτυξη. Προβλέπονται  μέτρα και δράσεις που καλύπτουν το σύνολο των θεμάτων που επηρεάστηκαν από την επιδημία. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν: ενισχύσεις σε εργαζομένους και επιχειρήσεις, αντιμετώπιση της φτώχειας,  τουρισμός, συστήματα υγείας, καθαρές τεχνολογίες, ενεργειακά κτίρια, ενίσχυση των αγροτικών περιοχών, μετάβαση στην ψηφιακή εποχή (τηλεργασία/τηλεκπαίδευση, ηλεκτρονικό εμπόριο), ψηφιοποίηση του κράτους, διασυνοριακά προγράμματα, στρατηγική φαρμάκων (εμβόλιο φτηνό και προσβάσιμο για όλους), διαχείριση των συνόρων, της μετανάστευσης και του Προσφυγικού, ενίσχυση των διευρωπαϊκών δικτύων, κλιματική αλλαγή…

Το πιο σημαντικό όμως είναι πώς θα διαχειριστούμε τα χρήματα με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. H κατάρτιση ενός σχεδίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εφαρμογή του. Σχεδιασμός και σχέδιο προϋποθέτουν υλοποίηση. Το μέτρο της επιτυχίας και η εγκυρότητα ενός σχεδιασμού είναι η εφαρμογή.

Η τρέχουσα απορρόφηση του ΕΣΠΑ 2014-2020 είναι μόλις 45%. Πώς θα καταφέρουμε να απορροφήσουμε υπερδιπλάσια ποσά για την περίοδο μετά το 2021; Είναι καταρχάς θετικό ότι η πρόεδρος της Επιτροπής ανακοίνωσε ότι κάθε χώρα θα διατυπώσει το δικό της πρόγραμμα. Μπαίνει ένα τέλος στον ζουρλομανδύα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στον οποίον οφείλονται, μεταξύ άλλων, οι καθυστερήσεις.

Πώς θα διαχειριστεί η Ελλάδα το Ταμείο Ανάκαμψης; Απαιτείται ένα αποτελεσματικό Σύστημα Διαχείρισης & Ελέγχου των πόρων του Ταμείου. Η Ελλάδα διαθέτει σήμερα ένα τέτοιο σύστημα με έμπειρα και ικανά στελέχη για τη διαχείριση των πόρων του ΕΣΠΑ που θεωρείται και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως ένα από τα καλύτερα Συστήματα για τους συγχρηματοδοτούμενους πόρους. Πρέπει όμως να απελευθερωθεί  αφενός από την υπερβολική γραφειοκρατία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τους πολύπλοκους κανονισμούς και αφετέρου από  τις διάφορες παρεμβάσεις. Το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου πρέπει να επικεντρωθεί στην ουσία και στον ρόλο του που πρέπει να είναι η χρηστή διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων, ώστε να αποφεύγονται  φαινόμενα απάτης, σύγκρουσης συμφερόντων και διαφθοράς.

Οι Ειδικές Υπηρεσίες του νέου Ταμείου (όπως και του ΕΣΠΑ) πρέπει να είναι ανεξάρτητες και να στελεχωθούν με ικανά στελέχη από το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα  μετά από διάγνωση των αναγκών και έμφαση στις νέες ειδικότητες αιχμής αυτής της περιόδου. Θα πρέπει να προσληφθούν 200- 300 εμπειρογνώμονες από τον ιδιωτικό τομέα, όπως όταν δημιουργήθηκε η Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης (ΜΟΔ). Ο τελευταίος διαγωνισμός της ΜΟΔ για πρόσληψη στελεχών από τον ιδιωτικό τομέα, λόγω του παγώματος των προσλήψεων, ήταν το 2005.  Η διαδικασία πρόσληψης πρέπει να είναι αντικειμενική και αξιόπιστη, με αυστηρά ευρωπαϊκά κριτήρια. 

Οι Ειδικές Υπηρεσίες του νέου Ταμείου και του ΕΣΠΑ πρέπει  να ανεξαρτητοποιηθούν πλήρως από τις ισχύουσες διατάξεις, διαδικασίες και τις εν γένει αγκυλώσεις του υπόλοιπου Δημόσιου Τομέα. Πρέπει επίσης να εφαρμοστεί πλήρως και χωρίς εξαιρέσεις ένα ενιαίο σύστημα Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού των δομών αυτών που θα έχει τους δικούς του ανεξάρτητους κανόνες και διαδικασίες, ώστε να είναι αποτελεσματικό και ευέλικτο.

Απαιτείται επίσης ένας αποτελεσματικός υποστηρικτικός μηχανισμός για την επιλογή, ωρίμανση και υλοποίηση  έργων με αντένες σε όλες τις Περιφέρειες. Οπως έχει διαπιστώσει επανειλημμένα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπάρχει μεγάλη ανάγκη δημιουργίας μιας δεξαμενής ώριμων έργων προς υλοποίηση, τόσο μεγάλων στρατηγικών έργων σε όλη την επικράτεια όσο και έργων από πολυάριθμους μικρούς δικαιούχους που πολύ συχνά μπλοκάρουν την απορρόφηση, λόγω της αδυναμίας τους στην υλοποίηση.

Το σχήμα που θα δημιουργηθεί πρέπει να μπορεί να λειτουργεί άμεσα, ευέλικτα και αποτελεσματικά χωρίς καθυστερήσεις και εμπόδια στη λήψη αποφάσεων. Όλος αυτός ο μηχανισμός θα ήταν σκόπιμο να συντονίζεται από το Πρωθυπουργικό Γραφείο.

Είναι η τελευταία μεγάλη μας ευκαιρία ως χώρα.

---

*Ο Μάριος Καμχής είναι πρώην στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (1985-2011) και πρώην Πρόεδρος της ΜΟΔ (Μονάδα Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων) 2011-2015

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News