Σενάρια υπήρχαν από την ώρα που έγινε σαφές ότι ο Τζο Μπάιντεν θα ήταν ο υποψήφιος των Δημοκρατικών απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ. Ουδέποτε ένα τόσο… γέρικο δίδυμο είχε διεκδικήσει την προεδρία των ΗΠΑ και επομένως η μακάβρια πιθανότητα ένας από τους δύο να άφηνε τον μάταιο τούτο κόσμο πριν από τις κάλπες ήταν αυξημένη σε σύγκριση με άλλες εκλογές. Τώρα όμως, με τον Τραμπ να νοσεί από έναν φονικό ιό, όλα μπήκαν σε διαφορετικό πρίσμα:

Τι θα συμβεί αν ο Τραμπ –ή και ο Μπάιντεν, στα 77 του και εν μέσω πανδημίας ποτέ δεν ξέρεις…– μας αφήσει πριν από τις κάλπες της 3ης Νοεμβρίου;

Και επίσης: τι μπορεί να συμβεί αν το μοιραίο επέλθει μετά τη νίκη αλλά πριν από την ορκωμοσία;

Στην περίπτωση αιφνιδίου συμβάντος πριν από τις εκλογές, οι Ρεπουμπλικανοί θα κληθούν να εκλέξουν νέον υποψήφιο θεωρητικά σε ένα καινούργιο συνέδριο. Η Ρεπουμπλικανική Εθνική Επιτροπή (RNC) δύναται να συγκαλέσει εκ νέου το συνέδριο, αν και ο χρόνος είναι ελάχιστος -έστω και αν τα τηλε-συνέδρια λόγω κορονοϊού είναι πιο εύκολο να διοργανωθούν. Το αυτό ισχύει και για τους Δημοκρατικούς. Και στα δύο αμερικανικά κόμματα, λοιπόν, τα μέλη των Εθνικών Επιτροπών τους θα ψηφίσουν για να επιλέξουν τον καινούργιο υποψήφιο.

Ο Μάικ Πενς —αυτός ο θρησκόληπτος, υπερσυντηρητικός πολιτικός από την Ιντιάνα—  είναι η προφανής επιλογή για την προεδρική υποψηφιότητα των Ρεπουμπλικανών. Αλλωστε, σε αντίθεση με τον Τραμπ, είναι ένας πολιτικός από τα σπλάχνα του κόμματος και το είχε αποδείξει: το 2002, ως νέο τότε μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, ο Πενς είχε κληθεί να υπηρετήσει με ομιλίες του στο Σώμα το πολεμόχαρο και εντελώς αβάσιμο αφήγημα των Τζορτζ Μπους και Ντικ Τσένι για το περιβόητο «smoking gun», τα Οπλα Μαζικής Καταστροφής, του Σαντάμ Χουσεΐν. Σε κάθε περίπτωση οι Ρεπουμπλικανοί θα πρέπει να επιλέξουν και καινούργιο αντιπρόεδρο. Με τον κορονοϊό να πλήττει αποδεδειγμένα τον πιο ισχυρό άνθρωπο της Γης, η επιλογή του αντιπροέδρου παύει πια να είναι μια τυπική-συμβολική διαδικασία.

Τα αυτά ισχύουν και για τους Δημοκρατικούς. Η λογική λέει ότι οι Δημοκρατικοί θα πράξουν αντίστοιχα, επιλέγοντας ως υποψήφια πρόεδρο την Κάμαλα Χάρις. Ομως πολλοί συζητούν ότι αν οι Δημοκρατικοί βρεθούν αυτοί προ τετελεσμένων όσον αφορά την υποψηφιότητά τους, θα προτιμήσουν να έχουν έναν καινούργιο υποψήφιο που έχει ήδη διατελέσει υποψήφιος πρόεδρος (π.χ. τη Χίλαρι Κλίντον) ή κάποιον σαν τον κυβερνήτη της Νέας Υόρκης Αντριου Κουόμο. Εκεί όμως θα μετρήσει η απόφαση του Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος εδώ και μήνες έχει πάρει πάνω του την υπόθεση του υποψηφίου, παρεμβαίνοντας καθοριστικά τον προηγούμενο χειμώνα (εδώ) για να αναδειχθεί ο Μπάιντεν ως επικρατέστερος.

Στην αμερικανική Ιστορία και μέχρι στιγμής, κανένα από τα δύο κόμματα δεν χρειάστηκε να αντικαταστήσει τον υποψήφιο πρόεδρό του λόγω θανάτου του ή ανίατης αρρώστιας του, ωστόσο οι Δημοκρατικοί το 1972 αντικατέστησαν για λόγους υγείας τον ορισμένο υποψήφιο αντιπρόεδρό τους, τον Τόμας Ινγκλετον, με τον Σάρτζεντ Σρίβερ. Φυσικά, τότε δεν υπήρξε το μέγα απροσδόκητο γεγονός με το αμετάκλητο αποτέλεσμα, τα πράγματα ήταν ηπιότερα και διαχειρίσιμα. Άλλωστε το ’72 οι Δημοκρατικοί είχαν αποδεχτεί ότι επίκειται συντριβή του ΜακΓκόβερν από τον Ρίτσαρντ Νίξον, όπως και συνέβη.

Στην απευκταία περίπτωση που κάποιος υποψήφιος πρόεδρος πεθάνει λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, τότε η επιλογή του αντικαταστάτη του γίνεται τεράστιο πρόβλημα για όλο το σύστημα, αφού δεν υπάρχει (εμπρόθεσμος, ήτοι νόμιμος) χρόνος για αλλαγές σε ψηφοδέλτια κ.λπ. χρειώδη για την ομαλή διεξαγωγή των εκλογών. Μεταξύ σοβαρού και αστείου λέγεται, λοιπόν, ότι αν συμβεί κάτι τέτοιο εφέτος, οι ψηφοφόροι ίσως πάνε στις κάλπες χωρίς να γνωρίζουν τον υποψήφιο του κόμματός τους! Τέτοιο πράγμα θα είναι πρωτοφανέρωτο.

Το 1912 είχε πεθάνει λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές ο υποψήφιος αντιπρόεδρος των Ρεπουμπλικανών Τζέιμς Σέρμαν και είχε γίνει αντικατάστασή του από τον Νίκολας Μάρεϊ Μπάτλερ. Από τότε μέχρι σήμερα όμως πολλά έχουν αλλάξει. Και το βασικότερο είναι η νομοθεσία η οποία αποκλίνει από Πολιτεία σε Πολιτεία και κατά βάση αφορά τον τρόπο του εκλέγειν. Δεν θα είναι, πάντως, ένα εύκολο παζλ για το σύστημα.

Τέλος, αν ο υποψήφιος πρόεδρος πεθάνει μετά τις εκλογές, τότε η εξέλιξη της υπόθεσης διακυβέρνηση στις ΗΠΑ θα εξαρτηθεί από το αν θα θεωρηθεί «εκλεγείς πρόεδρος» (president elect) ή όχι. Αν ναι, τα πράγματα είναι απλά: η 20ή Τροπολογία λέει ότι ο «εκλεγείς αντιπρόεδρος» θα γίνει αυτός πρόεδρος στη θέση του θανόντος.

Ασάφεια επικρατεί για την περίπτωση που ο υποψήφιος πεθάνει μετά τις εκλογές μεν, όμως πριν από τις ψηφοφορίες στο Σώμα των Εκλεκτόρων (14 Δεκεμβρίου) και πριν από την καταμέτρηση στο Κογκρέσο (6 Ιανουαρίου 2021). Τυπικά δεν θεωρείται president elect… Ιστορικά καταγράφεται μία τέτοια περίπτωση, το 1872, όταν πέθανε πριν από τις ψηφοφορίες στο Σώμα των Εκλεκτόρων ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Ορας Γκρίλι. Τότε δεν υπήρξε πρόβλημα διότι είχε ήδη ηττηθεί από τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο Οδυσσέα Γκραντ, στρατηγό των Βορείων στον Εμφύλιο.

Στις εφετινές και ήδη εκτροχιασμένες από την άκρατη και άκριτη πόλωση εκλογές οι αναλυτές λένε ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται τύχη ώστε να αποφύγουν προβλήματα με θεσμικό χαρακτήρα. Τύχη όχι σχετικά με το ποιος από τους δύο υποψηφίους θα εκλεγεί τελικά, αλλά τύχη ώστε απλώς να εκλεγεί κάποιος…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News