Το νομοσχέδιο για τις διαδηλώσεις είχε δύο προβλήματα. Το ένα ήταν η αστική ευθύνη του διοργανωτή -δεν γίνεται να τα σπάνε οι μπαχαλάκηδες και να πληρώνουν οι καθαρίστριες που διαδηλώνουν. Το άλλο ήταν η δυνατότητα απαγόρευσης αυθόρμητων και έκτακτων συναθροίσεων. Με αυτή τη λογική, οι συγκεντρώσεις των «Αγανακτισμένων» ή μία συνάθροιση που διοργανώνεται στα social media θα μπορούσαν να θεωρηθούν παράνομες καθώς δεν προηγήθηκε ειδοποίηση των αρχών, προκειμένου να περιφρουρήσουν την τάξη.

Μετά τις παρατηρήσεις που έκανε το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής και τη διαβούλευση ανάμεσα στην κυβέρνηση και στο ΚΙΝΑΛ, ο Χρυσοχοϊδης προχώρησε σε τροποποιήσεις. Ο διοργανωτής δεν έχει αστική ευθύνη αν συνεργάζεται με τις αρχές ασφαλείας, έχοντας δηλαδή ενημερώσει τα μέλη της συγκέντρωσης για το πλαίσιο σωστής συμπεριφοράς, ορίζοντας ομάδα περιφρούρησης. Από εκεί και πέρα, είναι ευθύνη της Αστυνομίας να διατηρήσει την τάξη και να προστατεύσει τη δημόσια περιουσία. (Εδώ το ΠΑΜΕ θα μπορούσε να οργανώσει σεμινάριο.)

Οι αυθόρμητες (και οι έκτακτες, όπως συμπληρώθηκε) συγκεντρώσεις επιτρέπονται εφόσον δεν διαφαίνονται κίνδυνοι διασάλευσης της δημόσιας ασφάλειας ή σοβαρής διατάραξης της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Η Αστυνομία μπορεί να απαιτήσει την εμφάνιση οργανωτή, εφόσον οι υφιστάμενες συνθήκες το επιτρέπουν. Ο διοργανωτής, πάντως, είναι χρήσιμος σε αυτές τις περιπτώσεις γιατί, σε περίπτωση απαγόρευσης, δύναται να προσφύγει στην Επιτροπή Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας. Για τις λοιπές περιπτώσεις, προβλέπεται εμπλοκή του Διοικητικού Πρωτοδικείου. Σημειώνεται ότι εδώ διαφωνούν οι εισαγγελείς που υποστηρίζουν ότι δεν χρειάζεται να παρίστανται στις συγκεντρώσεις, αλλά μπορούν να επικοινωνούν τηλεφωνικά με την Αστυνομία.

Τι ισχύει στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες; Εδώ και πολλά χρόνια εφαρμόζεται ένα αντίστοιχο πλαίσιο συνεννόησης των διοργανωτών με την Αστυνομία. Σε ορισμένες δε, ισχύουν περιορισμοί που ούτε κατά διάνοια θα μπορούσαν να σταθούν εδώ, όπως για παράδειγμα η απαγόρευση της κουκούλας -έχει μείνει αξέχαστη εκείνη η ρύθμιση επί Σαμαρά.

Η Αριστερά (αν συμπεριλάβουμε και τον Βαρουφάκη σε αυτή…) αντιδρά σύσσωμη, παραπέμποντας στις χουντικές καταβολές ορισμένων ρυθμίσεων, αν και η ίδια, ως κυβέρνηση, διατήρησε το θεσμικό πλαίσιο και μάλιστα απαγόρευσε ορισμένες συγκεντρώσεις. Αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Μπορεί να έχουν περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, πλην όμως η πολιτική μας ζωή ταλανίζεται ακόμα από σύνδρομα που κληροδότησε η δικτατορία. Στην πολιτική σκέψη, στο λεξιλόγιο και στον κώδικα επικοινωνίας της Αριστεράς, η αναφορά στη χούντα έχει υπαρξιακό βάρος. Οποιαδήποτε, λοιπόν, περιοριστική ή, καλύτερα, κανονιστική ρύθμιση, φωτίζεται με τέτοιον τρόπο ώστε το περίγραμμα της σκιάς της να αντιστοιχεί σε χωροφύλακα με γλομπ και καπέλο. Και κάπως έτσι, η αντιπολίτευση ιεραρχεί τα δικαιώματα, προτάσσοντας εκείνο της διαμαρτυρίας, έναντι του δικαιώματος στην ομαλή μετακίνηση κ.λ.π. Και έχει πραγματικό ενδιαφέρον η έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς προς εκείνους που ταλαιπωρούνται από συγκεντρώσεις πενήντα ατόμων που, τώρα με το νέο πλαίσιο, θα καταλαμβάνουν χώρο αντίστοιχο του όγκου τους.

Από την άλλη, η κυβέρνηση νομοθετεί συντασσόμενη με αυτούς που υφίστανται τις συνέπειες των κινητοποιήσεων. Και νομίζω ότι δεν περιορίζει το δικαίωμα στη διαμαρτυρία, αλλά τη δυνατότητα αυθαίρετης επέκτασης του. Σήμερα οι μαθητές ενός σχολείου μπορούν να κλείσουν το κέντρο της πόλης, διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες στέγασης τους, προκαλώντας μποτιλιάρισμα χιλιομέτρων. Ο περιορισμός τους σε μία λωρίδα δεν προσβάλλει το δικαίωμα τους, αλλά υπερασπίζεται τα δικαιώματα και όλων των άλλων.

Υπάρχει και μία ακόμα κρίσιμη παράμετρος. Το γενικό πλαίσιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ ισχυρίζεται ότι το νέο πλαίσιο σκοπεύει να περιορίσει το δικαίωμα στη διαμαρτυρία ενόψει ενός σκληρού χειμώνα στην οικονομία. Αυτό θα μπορούσε να είχε βάση αν η χώρα ήταν, γενικώς, ελεγχόμενη ως προς το καθεστώς άσκησης πολιτικών δικαιωμάτων. Ούτως ή άλλως και τώρα υπάρχουν ενεργοί νόμοι που δίνουν στην εκτελεστική εξουσία την ισχύ να πατήσει στο σβέρκο πολιτών και κοινωνικών ομάδων. Δεν εφαρμόζονται επειδή αυτό θα ήταν απορριπτέο από την πολιτική και κοινωνική κουλτούρα, από το κοινά αποδεκτό πλαίσιο κανονικότητας. Εν τέλει, ακόμα και αν ο αυταρχισμός δεν αποδοκιμάζεται στους δρόμους, ο λογαριασμός έρχεται στις κάλπες. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν προτείνει τίποτα επί του θέματος. Τίποτα, καμία αλλαγή στο ισχύον πλαίσιο αν και το 30% των ψηφοφόρων του φέρεται να δηλώνει ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Λέει ότι θα καταργήσει τον νόμο όταν επανέλθει στην εξουσία. Πράγματι, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς και με ποιον τρόπο θα πει στους πολίτες ότι μπορούν και πάλι να κλείνουν τους δρόμους κατά βούληση, ακόμα και αν πρόκειται για ολιγάριθμες ομάδες.

Όμως το μεγαλύτερο ερώτημα αφορά το αν θα εφαρμοστεί αυτός ο νόμος στην πράξη. Πώς θα αντιδράσουν, για παράδειγμα, οι αστυνομικές αρχές στην επόμενη κινητοποίηση του ΠΑΜΕ ή του ΣΥΡΙΖΑ που θα πραγματοποιηθεί χωρίς «ραντεβού» και οργανωτή; Θα την απαγορεύσουν και θα προβούν σε συλλήψεις;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News