Μέσα στην εβδομάδα, οι ευρωπαίοι ηγέτες θα συναντηθούν στην Μπρατισλάβα. Τι καινούργιο θα έχει αυτή η Σύνοδος Κορυφής; Θα λείπει ένα μέλος. Θα πρέπει, πλέον, να το συνηθίσουν άπαντες: η Βρετανία θα είναι απούσα. Το Brexit είναι γεγονός.

H διάθεση των ηγετών θα είναι νηφάλια, όπως σημειώνει ο αρθρογράφος των Financial Times, Γκίγκεον Ράχμαν. Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, εδώ και καιρό ήταν σαφής: δεν γίνεται η Βρετανία να κρατήσει μόνο τα «καλά πράγματα» της Ενωσης. Θα πρέπει να πληρώσει κι ένα αντίστοιχο τίμημα. Σε αντίθετη περίπτωση, ολόκληρο το οικοδόμημα θα είχε πρόβλημα.

Αν και συναισθηματικά και πολιτικά, η προσέγγιση του Γκάμπριελ είναι ορθή, στον πυρήνα της θάλλει ένα λάθος. Αντί η ΕΕ να βλέπει ακόμη και τώρα το Brexit ως κίνδυνο, οφείλει να το δει ως μια ευκαιρία. Ετσι, η σχέση που θα πρέπει να οικοδομήσει από εδώ και πέρα με το Λονδίνο είναι καθοριστικής σημασίας για τα υπόλοιπα προβλήματα της Ενωσης.

Είναι προφανές πλέον πως στην κατηγορία των «δυσαρεστημένων» δεν ανήκει μόνο η Βρετανία. Η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Τσεχία είναι τέσσερις χώρες που με διαφορετικό τόνο, αλλά με το ίδιο σκεπτικό, βλέπουν την περαιτέρω ενοποίηση ως στοιχείο εθνικής αποσταθεροποίησης.

Οι συζητήσεις με τη Βρετανία, κατά τον Ράχμαν, θα μπορούσαν να είναι η καλύτερη ευκαιρία που θα έχουν οι Βρυξέλλες για να διαμορφώσουν μια Ενωση δύο ταχυτήτων. Η μια ταχύτητα θα περιλαμβάνει τις χώρες που επιζητούν μεγαλύτερη ενοποίηση και πιο στενή σχέση και η δεύτερη τις άλλες που θα μετέχουν την ενιαία αγορά και θα συνεργάζονται μόνο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας.

Τι θα πετύχει αυτό το σχέδιο; Θα έχει ικανοποιημένους τόσο τους φεντεραλιστές όσο και τους ευρωσκεπτικιστές. Οι πρώτοι έβλεπαν ως… αγκάθι τις συνεχόμενες αρνήσεις της Βρετανία με αποτέλεσμα, τώρα που έχει αποχωρήσει, να ανοίγει, σύμφωνα με το σκεπτικό τους, ο δρόμος της ένωσης.

Στους αρνητές της ενοποίησης θα πρέπει να προστεθούν ακόμη οι: Ολλανδία, Σουηδία, Δανία και Ιρλανδία. Αν όλοι αυτοί διατηρήσουν τις απόψεις τους, τότε η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και το Βέλγιο θα πρέπει να προχωρήσουν.

Επιπροσθέτως, η Ενωση δύο ταχυτήτων θα επέτρεπε να εκπληρωθούν δύο από τις βασικότερες αποστολές της: να διατηρήσει ανέπαφη την ενιαία αγορά και να προστατεύσει τα συμφέροντα της Ευρώπης στην παγκόσμια κοινότητα. Κάπως έτσι, είναι πιθανό, η Βρετανία, αντί να αποχωρήσει ολοκληρωτικά, να περάσει στην πλευρά της δεύτερης ταχύτητας. Επίσης, χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ (βλ. Τουρκία, Ελβετία, Νορβηγία και Ουκρανία) να βρεθούν αίφνης στην δεύτερη ταχύτητα.

Φυσικά, στις λεπτομέρειες κρύβεται πάντα ο διάβολος. Αυτό σημαίνει ότι ενδέχεται να υπάρξουν κράτη και νομικές δυνάμεις που θα αντιταχθούν σε αυτές τις δύο ταχύτητες. Επίσης, η Γαλλία δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη δύναμη για τους φεντεραλιστές. Τα πάντα θα κριθούν από το αποτέλεσμα των επικείμενων γαλλικών προεδρικών εκλογών. Επίσης, πώς γίνεται μια χώρα που έχει ως νόμισμα το ευρώ να περάσει στην δεύτερη ταχύτητα;

Υψηλής ευαισθησίας είναι και το ερώτημα της ελεύθερης διακίνησης των πολιτών. Οι Ολλανδοί, ήδη, τάσσονται εναντίον του αναμφίλεκτου δικαίωμα των ανθρώπων να μετακινούνται όπου θέλουν και ζητούν να υπάρξουν περιορισμοί. Η Γαλλία δεν επιθυμεί να δεχθεί μεγάλο μέρος εργατών από άλλα κράτη, με αποτέλεσμα αυτοί να λαμβάνουν χαμηλότερους μισθούς.

Το ηχηρό παράδοξο: οι αντιφεντεραλιστές θα προωθήσουν τον περιορισμό της ελεύθερης διακίνησης ως βασικό μέλημά τους. Την ίδια στιγμή, όμως, η ελεύθερη διακίνηση είναι προς το συμφέρον πως ανατολικών χωρών της Ευρώπης.

Σε όλες αυτές τις αιτιάσεις υπάρχει αρκετός χώρος για να εξευρεθεί η μέση λύση. Η μια είναι να γίνει αποδεκτή η πρόταση της Ολλανδίας για φρένο στη μετακίνηση ατόμων. Η άλλη είναι να διαχωριστεί η μετακίνηση εργατών από αυτή των μεταναστών. Είναι προφανές ότι η τελευταία θα έχει αρκετούς περιορισμούς.

Αρκετά μέλη της πολιτικής τάξης στις Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν όλες αυτές τις προτάσεις ως επικίνδυνες αιρέσεις. Από την άλλη, όμως, κανείς δεν θέλει να αντιμετωπίζεται η ΕΕ ως «φυλακές Αλκατράζ» όπου όποιος δραπετεύει θα δεχθεί επί της κεφαλής του μια σκληρή μοίρα.

Το πιο ουσιαστικό θα ήταν να δεχθούν οι ευρωπαίοι ηγέτες ότι πολλά από τα βρετανικά παράπονα αποτελούν κοινό τόπο και για άλλες χώρες. Επομένως, μια νέα δόμηση (στη λογική των δύο ταχυτήτων) θα μπορούσε να προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News