Η μανσέτα είναι το κάτω μέρος του μανικιού στα πουκάμισα, ένα κομμάτι υφάσματος ενισχυμένο πάντα για να φθείρεται πιο δύσκολα. Την γαλλικής προέλευσης λέξη έχει, όμως, δανειστεί και το εμβληματικό φαρδύ βραχιόλι του καρπού. Και φέτος είναι η χρονιά του. Όχι μόνο γιατί η Γκαλ Γκαντότ θα επιστρέψει ως Wonder Woman στις οθόνες μας φορώντας τα θρυλικά βραχιόλια της, αλλά και γιατί το εμβληματικό βραχιόλι Bone cuff της Ελσα Περέτι, που δημιουργήθηκε στο αποκορύφωμα του φεμινιστικού κινήματος, γιορτάζει την 50ή επέτειό του.

Το στιλ του πάει χιλιάδες χρόνια πίσω και είναι σύμβολο δύναμης. Κόσμημα με τολμηρή φόρμα που παραπέμπει άμεσα στο status της γυναίκας που το φοράει, το μπρασελέ μανσέτα εμφανίστηκε στην Αρχαία Αίγυπτο και στην αυτοκρατορία των Μάγια. Διακοσμημένο με περίπλοκα σύμβολα και μοτίβα, παραπέμπει επίσης σε ανθρώπους που τους συνδέει πνευματική και πολιτιστική ταυτότητα. Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι από τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν το κόσμημα που επέλεγαν κομψές γυναίκες οι οποίες αρνούνταν να υποκύψουν στις συμβάσεις.

Την εποχή της Πρώτης Δυναστείας (2680 π.Χ.) οι Αιγύπτιες φορούσαν άκαμπτες χρυσές μανσέτες που άνοιγαν και έκλειναν στο πλάι με μεντεσέ. Συχνά, τα βραχιόλια των γυναικών της ανώτερης κάστας ήταν διακοσμημένα με σειρές από ημιπολύτιμους λίθους και ένα είδος χρωματιστού γυαλιού, που εφευρέθηκε για πρώτη φορά στην Αίγυπτο, και αρχικά ήταν εξαιρετικά σπάνιο και ακριβό. Στον πολιτισμό των Μάγια, εξάλλου, τα περίτεχνα χρυσά κοσμήματα είχαν αναπόσπαστο ρόλο στους κώδικες των βασιλικών ενδυμάτων. Και βραχιόλια μανσέτες φορούσε μόνο ο βασιλιάς.

Ωστόσο, οι μανσέτες δεν ήταν απαραίτητο να είναι κατασκευασμένες από ακριβά υλικά για να υποδείξουν το status του φέροντος. Στο Βασίλειο του Μπενίν, τη γη των Γιόρουμπα στη Δυτική Αφρική, στο αποκορύφωμα της δύναμής τους τον 16ο αιώνα, υλικά διαποτισμένα με πνευματικό νόημα όπως το ελεφαντόδοντο, το κοράλλι και ο ορείχαλκος, ήταν διακοσμημένα με σύμβολα, που συνέδεαν τον Ομπά (ηγεμόνα) με το πνεύμα του Ολοκούν, του θεού της θάλασσας. Ένα από τα σύμβολα είναι και ο ασυνήθιστος συνδυασμός του λασπόψαρου με πρόσωπα Πορτογάλων εμπόρων, με τους οποίους συναλλασσόταν το βασίλειο.

Όπως λέει στο BBC Designed η Μπεθ Κάρβερ Γουίς, επιμελήτρια αμερικανικών διακοσμητικών τεχνών στο Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης, «το λασπόψαρο ήταν αμφίβιο και [οι Γιόρουμπα] πίστευαν ότι οι Πορτογάλοι, που έφταναν με αυτά τα μεγάλα πλοία, ήταν επίσης αμφίβιοι». Και τα δύο, λοιπόν, συμβόλιζαν την ικανότητα του βασιλιά να ζει ταυτόχρονα στη γήινη και την πνευματική σφαίρα.

Η Κάρβερ Γουίς επισημαίνει επίσης τις «υπέροχες» μανσέτες, που κατασκεύαζαν αμερικανοί  ιθαγενείς κοσμηματοποιοί, ιδίως εκείνες της φυλής των Ναβάχο. Οι ιθαγενείς Αμερικανοί φορούσαν μανσέτες από δέρμα ή λεπτές χάντρες επί αιώνες. Στα τέλη του 19ου αιώνα έμαθαν από τους Ισπανούς πώς να δουλεύουν το ασήμι και άρχισαν να κατασκευάζουν όμορφα σχέδια με ασημένια φύλλα, λουλούδια και χάντρες. Συχνά στόλιζαν τα βραχιόλια τους και με τιρκουάζ. Αυτές οι μανσέτες είχαν πνευματική, αισθητική και νομισματική αξία και φορεμένες πολλές μαζί ήταν σύμβολο μητριαρχίας ή πατριαρχίας.

Τα κοσμήματα των ιθαγενών της Αμερικής ήταν δημοφιλή στους αγγλοαμερικανούς τουρίστες από τα τέλη του 19ου αιώνα. Τα φορούσαν σε ανάμνηση των ταξιδιών τους στα Νοτιοδυτικά, αλλά προτιμούσαν μικρότερες, πιο λεπτές εκδοχές της μανσέτας, που αγόραζαν σε ξενοδοχεία και καταστήματα λιανικής της εταιρείας Fred Harvey.

Στη δυτική κουλτούρα το μπρασελέ -μανσέτα εμφανίστηκε αργά, τη δεκαετία του 1930, εν μέρει λόγω του απαγορευτικού κόστους, που είχαν φίνα κοσμήματα αυτής της μορφής. Η Κοκό Σανέλ ξεπέρασε το πρόβλημα με το δικό της απαράμιλλο στιλ, ζητώντας από τον φίλο της σχεδιαστή κοσμημάτων Φούλκο ντι Βερντούρα να τοποθετήσει μερικές από τις πέτρες της σε απλές μεταλλικές μανσέτες καλυμμένες με λευκό σμάλτο: «Αυτή και ο Ντε Βερντούρα περνούσαν καλά. Ήταν πολύ “ασεβείς” ως προς τη χρήση υλικών και το επίπεδο της ποιότητας. Τους ένοιαζε απλώς το αποτέλεσμα», λέει η Μάριον Φάζελ, εκδότρια του διαδικτυακού περιοδικού κοσμημάτων The Adventurine και ειδικός στα κοσμήματα του 20ού αιώνα.

Η Σανέλ αγαπούσε πολύ τις μανσέτες της με τον Σταυρό της Μάλτας και σπάνια εμφανιζόταν χωρίς αυτές. To design τους είναι μια χαλαρή ερμηνεία του αστεριού των Ιπποτών της Μάλτας και χάρη στη μοναδική της αίσθηση του στιλ μπορούσε να τα συνδυάζει αβίαστα τόσο με casual όσο και με επίσημη ένδυση.

Τα βραχιόλια μανσέτες έχουν γίνει ένα από τα πιο εμβληματικά σχέδια στην ιστορία των κοσμημάτων. Και στη νέα τους εκδοχή με φίνα υλικά, έχουν φορεθεί από σύγχρονα style icons, όπως η Σάρα Τζέσικα Πάρκερ και η Σοφία Κόπολα. Ωστόσο, με τιμές που κυμαίνονται από 35.000 – 49.000 δολάρια (περίπου 28.500 – 60.000 ευρώ) απευθύνονται σίγουρα σε λίγες και ίσως δεν έχουν τη γοητεία των περίεργων πρωτότυπων βραχιολιών της Σανέλ.

Τη δεκαετία του 1960 η θρυλική  Νταϊάνα Βρίλαντ, αρχισυντάκτρια των περιοδικών «Harper’s Bazaar» και «Vogue» (η εκκεντρική Αμερικανίδα με την αμίμητη αίσθηση του στιλ, η οποία στην ουσία εφηύρε το επάγγελμα της συντάκτριας μόδας) έφτιαξε τις δικές της μανσέτες. Αντιγράφοντας το «ασεβές» πνεύμα της Σανέλ συνδύασε ένα ζευγάρι βραχιολιών πολεμιστών από ελεφαντόδοντο, ενώ φορούσε επίσης συχνά αντίγραφα των μπρασελέ του Βερντούρα από τον κοσμηματοποιό Κένεθ Τζέι Λέιν.

Σύμβολο δύναμης και θηλυκότητας

Αν και τη δεκαετία του 1930, εμφανίστηκαν ενδιαφέροντα κομμάτια από βακελίτη, η προέλευση του βραχιολιού-μανσέτα αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στις υπέρκομψες νεωτερίστριες της μόδας Κοκό Σανέλ και Νταϊάνα Βρίλαντ, μέχρι το 1970, τουλάχιστον, που η Ελσα Περέτι δημιούργησε το πρωτοποριακό Bone cuff της. Με την αισθησιακή κυματιστή μορφή του, που αναδύεται πάνω από τον καρπό καθώς τον τυλίγει, αναδείχτηκε σε ένα σύμβολο δύναμης και ταυτόχρονα θηλυκότητας, που εκφράζει τέλεια την εποχή του, όπως, άλλωστε και η δημιουργός του.

Απόγονος μιας από τις πλουσιότερες οικογένειες της Ιταλίας, η Περέτι ήταν μια νεαρή γυναίκα με δυνατή θέληση, αποφασισμένη να ακολουθήσει τον δικό της δρόμο, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε διακοπή της οικονομικής στήριξης από τους δικούς της. Μετά από μια περίοδο που έκανε το μοντέλο στη Βαρκελώνη, η Περέτι έφτασε στη Νέα Υόρκη και σύντομα έγινε ένα από τα αγαπημένα μοντέλα του Χάλστον, του μποέμ designer που έλαμψε την αντικομφορμιστική δεκαετία του 1970.

Δική του πρόταση. άλλωστε, ήταν να αρχίσει να σχεδιάζει κοσμήματα για τη συλλογή του, κάνοντας το ασυνήθιστο βήμα να δουλεύει με ασήμι, ένα μέταλλο  υποδεέστερο μέχρι τότε σε σχέση με τον χρυσό. Το βραχιόλι μανσέτα Bone cuff ήταν ένα από τα πρώτα της κομμάτια. Προκάλεσε αμέσως αίσθηση, και φορέθηκε από σταρ όπως η Λάιζα Μινέλι και η Σοφία Λόρεν και φυσικά από τις θαυμάστριές τους.

«Αντανακλούσε πραγματικά το γυναικείο κίνημα της εποχής της στην Αμερική … είχε την ενδυναμωτική φόρμα που μπορεί να ανιχνευθεί στην ελληνική και τη ρωμαϊκή εποχή», εξηγεί στο BBC η Φάζελ. Κατασκευασμένα από ασήμι, τα βραχιόλια της Ελσα Περέτι δεν απευθύνονταν μόνο στην οικονομική ελίτ. Η Περέτι «ήταν απόλυτα συντονισμένη με αυτό που συνέβαινε στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Σε μια συνέντευξη, που έδωσε το 1974 όταν άρχισε να δουλεύει στο Tiffany, είπε ότι σχεδίαζε κοσμήματα για το εργαζόμενο κορίτσι», λέει η Φάζελ.

Η μανσέτα έγινε σύμβολο της δεκαετίας του 1970, και με την τιμή του χρυσού στο πιο χαμηλό σημείο όλων των εποχών, εμφανίστηκαν και άλλες εκκεντρικές εκδοχές της. Η Τζάκι Ωνάση φορούσε ένα ζευγάρι μανσέτες από σφυρήλατο χρυσό Van Cleef & Arpels σε μια φιλανθρωπική εκδήλωση όπου φωτογραφήθηκε με τον Μοχάμεντ Αλι, το σπουδαίο σύμβολο της αφροαμερικανικής κοινότητας. Κρατώντας το χέρι του πυγμάχου με το χρυσό βραχιόλι στον καρπό της  ήταν η επιτομή της γυναικείας αυτοπεποίθησης της δεκαετίας του 1970.

Στον 21ο αιώνα τα βραχιόλια μανσέτες έχουν επιστρέψει θριαμβευτικά, πράγμα στο οποίο βοήθησε αναμφίβολα η εμφάνισή τους σε ταινίες με υπερήρωες. Στο «Black Panther» της Marvel, οι πολεμίστριες της ομάδας Ντόρα Μιλάτζε, που φρουρούν τη βασιλική οικογένεια της φανταστικής αφρικανικής χώρας Γουακάντα, φορούν βραχιόλια μανσέτες, που φτάνουν σχεδόν μέχρι τον αγκώνα. Είναι κοσμήματα από τη συλλογή που έχει σχεδιάσει η κοσμηματοποιός Ντουριέαν Φλέτσερ ακριβώς για να κάνουν τις γυναίκες να αισθάνονται τη δύναμη τους.

Τα βραχιόλια υποταγής της Wonder Woman, εξάλλου, τα οποία εκτρέπουν τις σφαίρες και δημιουργούν ένα αμυντικό πεδίο δύναμης όταν συγκρούονται μεταξύ τους, είναι το απόλυτο εξάρτημα ισχύος, αν και κάπως απίθανο για κοινές θνητές. Ωστόσο, στη νέα ταινία «Wonder Woman 1984», η πρωταγωνίστρια φοράει μανσέτες και εκτός υπηρεσίας, Bone cuff του Tiffany, βεβαίως : «Θα είχαμε πεθάνει αν ήταν κάτι άλλο εκτός από Elsa Peretti», λέει γελώντας η Φάζελ. «Ακριβώς λόγω αυτού που αντιπροσωπεύει. Είναι σχεδιάστρια κοσμημάτων. Ηταν πάντα μια ισχυρή, ανεξάρτητη γυναίκα. Και το βραχιόλι της είναι τόσο εμβληματικό όσο και η ίδια η Wonder Woman».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News