«Don’t just book it – Thomas Cook it!» – Η φράση αυτή έχει εντυπωθεί στη συλλογική μνήμη των Βρετανών δεδομένου ότι από τα μέσα του 19ου αιώνα έως και το τέλος της προηγούμενης εβδομάδας, ο ιστορικός ταξιδιωτικός όμιλος ταξίδεψε δεκάδες εκατομμύρια πολίτες της Γηραιάς Αλβιώνας ανά την υφήλιο, καταφέρνοντας να προσαρμοστεί στην εξέλιξη των μαζικών μεταφορών και των όποιων κοινωνικών τάσεων. Η ιστορία του Thomas Cook, σημειώνει σε εκτενές κείμενό του το BBC, αποτελεί συγχρόνως την ιστορία του τρόπου με τον οποίο οι Βρετανοί οργάνωναν και βίωναν τις διακοπές τους, ανακαλύπτοντας, συγχρόνως, έναν ολοένα πιο ανοιχτό και προσβάσιμο κόσμο.

Παρότι με την πάροδο του χρόνου κατέληξε να είναι γνωστή κυρίως για την οργάνωση ταξιδιών στο εξωτερικό, όταν ο επιπλοποιός Τόμας Κουκ ίδρυσε την ομώνυμη εταιρεία το 1841 στο Λεστερσάιρ, σκεφτόταν περισσότερο τις εκδρομές στο εσωτερικό της πατρίδας του. Ο πρώην βαπτιστής ιεροκήρυκας ήθελε να προσφέρει στα μέλη της εργατικής τάξης μια μορφή «εκπαιδευτικής ψυχαγωγίας» με στόχο να περιοριστεί η κατανάλωση αλκοόλ, το οποίο ο Κουκ θεωρούσε πως αποτελούσε την ρίζα όλων δεινών της κοινωνίας της βικτωριανής εποχής.

Εκμεταλλεύτηκε το νέο σιδηροδρομικό δίκτυο της Βρετανίας ώστε να οργανώσει την πρώτη του εκδρομή από το Λέστερ στο Λάφμπορο με το αντίτιμο να μην ξεπερνά το ένα σελίνι (περί τα τρία ευρώ σήμερα) ανά άτομο. Οι πρώτοι ταξιδιώτες/πελάτες του Τόμας Κουκ αποκαλούνταν μάλιστα «temperance supporters», υποστηρικτές της εγκράτειας και της αποχής από το αλκοόλ, ενώ το πρωτότυπο επιχειρηματικό εγχείρημα του στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, γεγονός που επέτρεψε στον Κουκ να το επαναλάβει επί σειρά ετών, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, θέτοντας έτσι τις βάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της εταιρείας του.

Δέκα τέσσερα χρόνια μετά, τo 1855, έχοντας φέρει επανάσταση στα ταξίδια εντός της Βρετανίας, ο διορατικός άγγλος επιχειρηματίας έστρεψε το βλέμμα του προς την ηπειρωτική Ευρώπη, βάζοντας στο στόχαστρό του το Παρίσι και την Παγκόσμια Εκθεση που πραγματοποιούταν τότε στην Πόλη του Φωτός. Οργάνωσε, οπότε, μια ευρωπαϊκή περιοδεία, στο πλαίσιο της οποίας οι βρετανοί ταξιδευτές είχαν τη δυνατότητα να επισκεφθούν, πέρα από την πρωτεύουσα της Γαλλίας, και άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Αφότου άρχισε να οργώνει ολόκληρη την Ευρώπη, ο Κουκ δεν δίστασε να κάνει το μεγάλο άλμα προς την Αμερική, αρχικά, και αμέσως μετά προς τη Μέση Ανατολή και την υπόλοιπη Ασία.

Η δίψα των μελών της αναπτυσσόμενης μεσαίας τάξης της Βρετανίας για ταξίδια συνέβαλε στην εντυπωσιακή ανάπτυξη της επιχείρησης. Μετά τον θάνατο του Τόμας Κουκ το 1892, τα ηνία της ανέλαβε ο γιος του Τζον Μέισον Κουκ ενώ τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα τα δικά του παιδιά ξεκίνησαν να προσφέρουν πακέτα χειμερινών διακοπών, περιοδείες με αυτοκίνητο και αεροπορικά ταξίδια στους ολοένα περισσότερους πελάτες τους.

Στο τέλος της δεκαετίας του 1920 τα εγγόνια του Τόμας Κουκ προέβησαν αναπάντεχα στην πώληση της εταιρείας στον βέλγο ιδιοκτήτη του Orient Express. Οταν όμως ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος η εταιρεία εθνικοποιήθηκε με απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης με στόχο τη διάσωσή της από τους ναζιστές κατακτητές. Τα χρόνια που ακολούθησαν το τέλος του πολέμου στη Βρετανία, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι άρχιζαν σταδιακά να συνυπολογίζουν τις διακοπές τους στον οικογενειακό προυπολογισμό με τα χρήματά τους να καταλήγουν στα ταμεία της Thomas Cook η οποία πρόσφερε πακέτα διακοπών στο εξωτερικό ή στο παραθεριστικό κέντρο που κατείχε στο Πρεστάτιν, παραθαλάσσια πόλη της Ουαλίας.

Κατά τη δεκαετία του 1970, ωστόσο, ο ανταγωνισμός είχε καταστεί σκληρός και η εταιρεία που έφερε επανάσταση στα οργανωμένα ταξίδια ιδιωτικοποιήθηκε, επεκτείνοντας το δίκτυό της μέσω μιας σειράς εξαγορών. Το 1992 η Thomas Cook πέρασε στα χέρια της Westdeutsche Landesbank, μία από τις μεγαλύτερες  τράπεζας της Γερμανίας. Το 1999 ιδρύθηκε η αεροπορική εταιρεία της Thomas Cook ενώ το 2001 εξαγοράστηκε εκ νέου από μια άλλη γερμανική εταιρεία η οποία προέβη στην εξαγορά άλλων ταξιδιωτικών επιχειρήσεων και πρακτορείων ανά τον κόσμο.

Τα προβλήματα για την Thomas Cook άρχισαν με την έλευση της ψηφιακής εποχής και την επανάσταση που προκάλεσε και στα ταξίδια. Το Διαδίκτυο και η άνοδος των αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους άλλαξαν άρδην τα δεδομένα. Συνέβαλαν σημαντικά στη μείωση του κόστους των ταξιδιών, παρέχοντας, συγχρόνως τη δυνατότητα αυτο – οργάνωσης των διακοπών από τους ίδιους τους ταξιδιώτες. Τα πακέτα διακοπών της Thomas Cook συνέχισαν να είναι δημοφιλή αλλά οι πελάτες της ήταν πλέον ιδιαίτερα ευαίσθητοι στο κόστος, γεγονός που μείωσε σημαντικά τα περιθώρια κέρδους της εταιρείας η οποία εξακολουθούσε, ωστόσο, να κατέχει εκατοντάδες γραφεία και να απασχολεί χιλιάδες εργαζόμενους.

Λόγω των εξαγορών στις οποίες προέβη κατά το παρελθόν κατέληξε να έχει χρέη πολλών εκατομμυρίων αλλά και να μην μπορεί να αντιμετωπίσει τις αναταράξεις στην αγορά των ταξιδιών και των οργανωμένων διακοπών. Τα τελευταία χρόνια η Thomas Cook επλήγη όχι μόνον από τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών, αλλά και από καύσωνες και τυφώνες.

«Θεωρώ πως οι λόγοι είναι σύνθετοι», ανέφερε η Ειμι Κίλι, επικεφαλής ενημέρωσης στο βρετανικό περιοδικό Travel Weekly, σχολιάζοντας την χρεοκοπία της εταιρείας.  Εκανε λόγο για κάποιες «αμφισβητήσιμες αποφάσεις» που ελήφθησαν κατά την περίοδο που η προηγούμενη διοίκηση προέβη στην επέκταση του δικτύου καταστημάτων της ενώ ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν το Διαδίκτυο. Σημείωσε, ωστόσο, πως σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και το εκτεταμένο κύμα καύσωνα που σημειώθηκε το περασμένο καλοκαίρι, όπως επίσης και το θρίλερ του Brexit, καθιστώντας τους βρετανούς καταναλωτές πιο επιφυλακτικούς.

Αλλά η Thomas Cook συνέχισε να έχει φανατικούς πελάτες, ταξιδεύοντας 19 εκατομμύρια ανθρώπους τον χρόνο, από τη Βρετανία και άλλες χώρες, σε κάθε γωνιά της Γης. «Υπήρξε ένας εμβληματικός ταξιδιωτικός οργανισμός επί 178 χρόνια», πρόσθεσε η βρετανίδα ειδικός, υπογραμμίζοντας πως η εταιρεία ήταν «ιδιαίτερα αγαπητή» όχι μόνο μεταξύ των καταναλωτών αλλά και των ανταγωνιστών της οι οποίοι απεύχονταν να χρεοκοπήσει όχι μόνον εξαιτίας του αντίκτυπου στη βιομηχανία των διακοπών αλλά και για λόγους «συναισθηματικούς και ιστορικούς». Και αποτελεί γεγονός πως στη συνείδηση των εκατομμυρίων πρώην πελατών της και των 22.000 πρώην εργαζομένων της η Thomas Cook παρέμεινε έως το τέλος πιστή στον στόχο που είχε θέσει ο ιδρυτής της στα τέλη του 19ου αιώνα – να εκδημοκρατίσει το ταξίδι, να το καταστήσει «κοινωνική ιδέα» όπως είχε δηλώσει ο ίδιος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News