Bγαίνοντας από τον Ε65, τον Αυτοκινητόδρομο Κεντρικής Ελλάδας φτάνεις στην Πύλη και στην Πόρτα-Παναγιά, τη χτυπάς και μπαίνεις στα ορεινά των Τρικάλων τα οποία κατεβαίνουν από τις κορυφές σαν βαρύ, χειμωνιάτικο σύννεφο που ισορροπεί επάνω από την κοίτη του Πορταϊκού ή Πορτιάτη ποταμού και του Ασπροποτάμου, όπως λέγεται ο Αχελώος κοντά στις πηγές του στην Πίνδο.

Αυτός ο σύγχρονος δρόμος που μας έφερε εδώ, λες και τρέχει επάνω στην καρδιά της Ελλάδας, επάνω στο στήθος της, στο κέντρο του σώματός της, με την αίσθηση του κάμπου, αλλά και τις πολλές υποσχέσεις των βουνών. Κι όταν, εν τέλει, μαγευτείς από τις σειρήνες που χορεύουν εκμαυλιστικά  στις πλαγιές, μέχρι και τις κορυφές, μπαίνεις στην επαρχιακή οδό Τρικάλων – Αρτας που γεφυρώνει, μέσα από τα ψηλά βουνά, δυο μεγάλους αυτοκινητοδρόμους, τον Ε65 και την Ιόνια Οδό.

Εδώ στην Πύλη, όπου βρίσκεται το παλιό  γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνος, το πιο εντυπωσιακό απ’ όλα, ζεις μια μικρή ιστορία των γεφυριών. Αν και μιας κάποιας ηλικίας -χτίστηκε πριν πεντακόσια τόσα χρόνια- η μηχανική αυτού του, δεύτερου σε διαστάσεις ενός τόξου, γεφυριού της Θεσσαλίας, παραμένει ακόμη θαυμαστή. Μια καμάρα εξήντα επτά μέτρων καμπυλώνει με χάρη το πέτρινο σώμα της επάνω από τον γοργό και αφρισμένο Πορταϊκό ποταμό.

Σταθείτε στην κορυφή της καμάρας και σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι και ζώα κατεύθυναν το ζάλο (βήμα) τους, από το 1514 που κτίστηκε, προς το τόξο του, τη μοναδική, έως το 1936, δίοδο από τα χωριά του Ασπροποτάμου και τα ορεινά των Τρικάλων, στον κάμπο. Κι οι ζωές των ανθρώπων που το κατασκεύασαν -αλλά και το χρησιμοποιούσαν- ήσαν τόσο πολύ δεμένες με το περιβάλλον τους, που και το δημιούργημά τους μοιάζει σαν ένα φυσικό στοιχείο του τοπίου, όπως τα επιβλητικά βράχια και ο ορμητικός ποταμός που γεφυρώνει.

Το πέτρινο γεφύρι είναι μόνο η αρχή της μικρής ιστορίας των γεφυριών, η οποία παρουσιάζεται παραστατικά στην Πύλη και είναι μέρος της ζωής εδώ. Αλλες τρεις γέφυρες, διαφορετικών εποχών, η μια κοντά στην άλλη, περνούν πάνω από τον Πορταϊκό. Η γέφυρα Κονδύλη άρχισε να κτίζεται το 1934 για να εξυπηρετήσει την αμαξιτή σύνδεση των Τρικάλων με τα ορεινά χωριά.

Καθώς τώρα έπρεπε να περνούν από πάνω της, κυρίως, αυτοκίνητα, κατασκευάστηκε από μπετόν, μεταξύ Ιταμου και Κόζιακα, ό,τι πιο σύγχρονο εκείνη την εποχή. Και συνεχίζουν να τη διαβαίνουν τα αυτοκίνητα που διασχίζουν τον ορεινό όγκο για να βγουν πέρα από την Πίνδο, στην Αρτα και το Ιόνιο, αφού περάσουν από την «εξωτική» κοιλάδα της αρχής του Ασπροποτάμου, και κυρίως των κοσμικών θερέτρων, της Ελάτης, των Λιβαδιών και του Περτουλίου.

Ανεβαίνεις αρκετά ψηλά, κοντά στα 900 μέτρα υψόμετρο, για να δεις να εμφανίζεται μέσα από τα έλατα και η Ελάτη. Αν και δημοφιλής προορισμός με πλήθος παραχωρήσεις προς τους επισκέπτες, η Ελάτη διατηρεί την αδιάλειπτη επαφή της με τη φύση και την ατμόσφαιρα του βουνού.

Ακολουθείς την έμφυτη τάση για όλο και πιο ψηλά, μέχρι τα Περτουλιώτικα Λιβάδια που, αναλόγως την εποχή, δίνουν το στίγμα τής ιδιαίτερου φυσικού κάλους περιοχής: ο χειμώνας, με τα σπορ του χιονιού και τα στολισμένα με παγοκρυστάλλους χριστουγεννιάτικα έλατα, και η άνοιξη, με το παχύ γρασίδι, τα λουλούδια, τα κελαρυστά νερά, τις βόλτες με τα άλογα και τα ποδήλατα βουνού.

Τα λιβάδια σε συντροφεύουν σε όλη τη διαδρομή μέχρι το Περτούλι, το οποίο ησυχάζει χαμένο κι αυτό μέσα στα έλατα. Αν και φημίζεται για τις ζεστές γωνιές που προσφέρει για να χουχουλιάσεις, κάποιες δραστηριότητες στη φύση, όπως το  ψάρεμα πέστροφας, μπριάνας και χελιών στον Περτουλιώτικο ποταμό, σε παρακινούν να αποδράσεις.

Και μετά, βέβαια, επιστρέφεις με ακόμη μεγαλύτερο πάθος στη ζεστή σου γωνιά, για ύπνο, ενδεικτικά, στα αρχοντικά Χατζηγάκη (www.chatzigaki.gr) ή Διβάνη (www.archontikodivani.gr) και για φαγητό στην ταβέρνα του Παναγιώτη, για εορταστικό αγριογούρουνο τηγανιά με δαμάσκηνα ή ζαρκάδι με σταφίδες. Κι αυτοί που θέλουν να χωθούν ακόμη πιο βαθιά στη νότια Πίνδο, δεν έχουν παρά συνεχίσουν και μετά το Περτούλι προς τα χωριά Νεραϊδοχώρι, Πύρρα, Δέση και Αγιος Νικόλαος.

Πίσω στην Πύλη, η τρίτη γέφυρα Γκίκα κατασκευάστηκε το 1961 από οπλισμένο σκυρόδεμα, για να περνά στην απέναντι όχθη του Πορταϊκού τα αυτοκίνητα που κατευθύνονταν προς τα χωριά των ριζών του Κόζιακα κι ακόμα πιο ψηλά, στις δασωμένες πλαγιές, όπως στο μοναστήρι του Δούσικου.

Το ίδρυσε κι αυτό ο Αγιος Βησσαρίων, την ίδια εποχή που έκτισε και το γεφύρι της Πόρτας και σύμφωνα με τη θέλησή του, την οποία εξέφρασε στη διαθήκη του, στο μοναστήρι εφαρμόζεται το άβατον για τις γυναίκες, οι οποίες μπορούν να φτάσουν μέχρι τα τείχη του καστρομοναστηριού, απολαμβάνοντας την κοινή για όλους πανοραμική θέα του κάμπου και των βουνών. Δεν μπορούν, όμως, να θαυμάσουν το κατάγραφο από το 1557 με τις τοιχογραφίες του Τζώρτζη -του σημαντικότερου εκπρόσωπου της Κρητικής σχολής στη μεταβυζαντινή ζωγραφική μετά τον Θεοφάνη- στο  Καθολικό της μονής, ούτε εκείνο τα παράξενο σήμαντρο από δόντι και πλευρό γιγαντιαίου προϊστορικού ζώου.

Η τέταρτη, κρεμαστή, πεζογέφυρα κατασκευάστηκε το 1981 και η ανάρτηση του καταστρώματος έγινε με ευθύγραμμα προτεταμένα καλώδια και είναι η πρώτη που έγινε με αυτή την τεχνική. Εξυπηρετεί τους επισκέπτες οι οποίοι θέλουν να περάσουν πεζοί από την Πύλη στη συνοικία της Πόρτας, όπου βρίσκεται η θαυμαστή βυζαντινή εκκλησία της Πόρτα-Παναγιάς.

Η Παναγία των Μεγάλων Πυλών είναι ένα μνημείο, αφού κτίστηκε το 1283 από τον Σεβαστοκράτορα Ιωάννη Αγγελο Κομνηνό Δούκα, νόθο υιό του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄Δούκα. Ομως δεν κλείστηκε ποτέ στον εαυτό της, όπως συνήθως συμβαίνει με τα μνημεία, αλλά συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά. Ηταν πάντα ο ενοριακός ναός της Πόρτας που υπό το βλέμμα των δύο εντυπωσιακών, ολόσωμων, ψηφιδωτών εικόνων του Χριστού και της Παναγίας -οι οποίες, μάλιστα, είναι τοποθετημένες στο μαρμάρινο τέμπλο ανάποδα από το ορθόδοξο τυπικό- οι ιερείς ζητούσαν ευλογία και στις λύπες και στις χαρές.

Τις λύπες και τις χαρές, που καθώς είναι τα βασικά συστατικά της ζωής, ζωντανεύουν και την ίδια την εκκλησιά και κάνουν τη βυζαντινή λάμψη της ακόμη πιο εκθαμβωτική, όπως το φως που εισβάλλει από τα παράθυρα του τρούλου της για να φωτίσει το παιδάκι που βαπτιζόταν εκείνη τη στιγμή, αλλά και όλους εμάς που παρακολουθούσαμε εκστατικοί τη λαμπρή τελετή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News