Οι σύγχρονοι χάρτες, χάρη στη βοήθεια των δορυφόρων, χαρακτηρίζονται από ακρίβεια πληροφοριών και ευκρίνεια εικόνων. Στοιχεία που απουσιάζουν από τους χαρτογραφικούς προγόνους τους, φιλοτεχνημένους πριν αρκετούς αιώνες έχοντας, ωστόσο, άλλα… προσόντα και αναμφίβολο ιστορικό ενδιαφέρον. Ευκαιρία να δουν και να γνωρίσουν το σπάνιο αυτό υλικό, τουλάχιστον οι κάτοικοι και επισκέπτες των Ιωαννίνων, προσφέρει μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση που εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου στο Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ηπείρου. Πρόκειται για την έκθεση με τίτλο «Χαρτογραφώντας την Ιστορία και τη Θρησκεία» που αποτελεί μέρος της πλούσιας συλλογής παλαιών πρωτότυπων χαρτών του καθηγητή Ορθοπεδικής της Ιατρικής  Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτη Ν. Σουκάκου. Περιλαμβάνει χάρτες οι οποίοι χρονολογούνται από το 1570 μέχρι το 1945 και έχουν γίνει από διάσημους, στην εποχή τους, Ιταλούς, Γερμανούς, Ολλανδούς, Γάλλους και Α:γγλους γεωγράφους και χαρτογράφους. Θα εκτεθεί επίσης η περίφημη Χάρτα του Ρήγα, με ευγενική παραχώρηση του Ιδρύματος Sylvia Ioannou Foundation. Η έκθεση εστιάζεται σε τρεις κύριες ενότητες: Εκκλησιαστική, Ιστορική και Ιστορική-Σατιρική Χαρτογραφία.

Τι θα μπορούσε να μάθει κανείς σήμερα από αυτούς τους παλαιούς χάρτες; Σύμφωνα με τον κάτοχό τους, καθηγητή Παναγιώτη Ν. Σουκάκο, «διδάγματα Ιστορίας, μηνύματα πολιτικά και πολιτισμικά. Στοιχεία τα οποία διαχέονται στους αιώνες και αναδύονται εκ νέου στην επιφάνεια των χαρτών. Στην εποχή τους είχαν, εκτός από χρηστικό, και διδακτικό ρόλο. Πληροφορούσαν τους ανθρώπους για τα όρια και τη μορφή του τότε γνωστού κόσμου». Ξεχωριστή θέση στην έκθεση καταλαμβάνουν οι σατιρικοί ιστορικοί χάρτες, από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο. Δεν αποτελούσαν γεωγραφικά εργαλεία αλλά μορφές εμπνευσμένης πολιτικής σάτιρας (και προπαγάνδας) περιγράφοντας το ιστορικοπολιτικό γίγνεσθαι με γελοιογραφικά σκίτσα. Το εντυπωσιακό είναι ότι οι χαρτογράφοι-γελοιογράφοι δεν αρκούνταν να αποδίδουν με μορφές ανθρώπων ή ζώων το σχήμα κάθε χώρας. Ανέβαζαν τον βαθμό δυσκολίας σχεδιαστικά, αναμειγνύοντας όλες αυτές τις μορφές σε ένα ενιαίο (και γεωγραφικά σωστό) σχήμα: αυτό της ευρωπαϊκής ηπείρου. Στους σατιρικούς χάρτες συνυπάρχουν και συμπλέκονται (με οφθαλμαπάτη) οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, μαζί με τις «υπό κηδεμονία» χώρες όπως η Ελλάδα. Θυμίζοντας τους μύθους του Αισώπου ή του Λαφοντέν, οι χώρες παίρνουν τη μορφή ζώων ή αντικειμένων: ο βρετανικός λέων, το ρωσικό χταπόδι, το γερμανικό τσοπανόσκυλο κ.ό.κ.

Καινοτομία της έκθεσης αποτελούν οι ομιλίες-μαθήματα που θα δώσουν διακεκριμένοι επιστήμονες, γνωστοί για τη συμβολή τους στο αντικείμενο, και απευθύνονται σε μαθητές, φοιτητές και γενικότερα κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Στις 9 Μαρτίου, ο καθηγητής Γεωγραφίας-Περιβάλλοντος στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απόστολος Κατσίκης, θα μιλήσει για τον «Χάρτη ως πηγή πληροφόρησης και μέσο διδασκαλίας». Στις 16 Μαρτίου, η Αρτεμις Σκούταρη, επιμελήτρια του Sylvia Ioannou Foundation, θα παρουσιάσει την «Εισαγωγή στην ιστορία της χαρτογραφίας». Στις ς23 Μαρτίου, ο καθηγητής Παθολογίας και αντιπρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ο Σάββας Δεμερτζής, κτηνίατρος και συλλέκτης θα μιλήσουν για τη «Θρησκευτική χαρτογραφία» με βάση τους χάρτες απ΄πο τις περιοδείες και τη διδασκαλία του Ευαγγελίου από τους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Την ίδια μέρα, η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια των Συλλογών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, Νατάσσα Καστρίτη, θα μιλήσει για τη «Γελοιογραφία και πολιτική», ενώ ο καθηγητής και κάτοχος της συλλογής χαρτών που παρουσιάζονται στην έκθεση, Παναγιώτης Ν. Σουκάκος, θα παρουσιάσει τη «Σατιρική χαρτογραφία». Τέλος, στις 28 Μαρτίου, ο Βίκτωρ Θ. Μελάς, νομικός και γενικός γραμματέας του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τράπεζας, θα σχολιάσει την «Χάρτα του Ρήγα».
Info

«Χαρτογραφώντας την Ιστορία και τη Θρησκεία»
ΠΟΥ: Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ηπείρου (Δ. Φιλοσόφου & Γλυκήδων, Κάστρο Ιωαννίνων –τηλ. 26510-34469)
ΕΓΚΑΙΝΙΑ: Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου, στις 12:00. Θα προσφωνήσουν η Μάρθα Παπαδοπούλου, διευθύντρια του Ιστορικού Αρχείου-Μουσείου Ηπείρου, ο Φίλιππος Φίλιος, δήμαρχος Ιωαννιτών και ο καθηγητής Παναγιώτης Ν. Σουκάκος
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: 20/2/2012 – 30/3/2012

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News