Μια βραδιά του Νοεμβρίου του 1960 ο Λούις Αρμστρονγκ, με τη σύζυγό του, δειπνούσε σε εστιατόριο της Λεοποντβίλ (σήμερα πλέον Κινσάσα), στο Κονγκό, που μόλις είχε κερδίσει την ανεξαρτησία του από το Βέλγιο. Απέναντί του είχε τον Λάρι Ντέβλιν, επιτετραμμένο της πρεσβείας των ΗΠΑ.

Ο θρυλικός τρομπετίστας ήταν στο μέσον μιας μεγάλης περιοδείας στην Αφρική, σε χώρες που μόλις είχαν αποτινάξει την αποικιοκρατία. Την είχε οργανώσει το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ για να ενισχύσει την εικόνα της Αμερικής στις χώρες αυτές. Διπλωματία υπό τον μανδύα του πολιτισμού. Για την ακρίβεια, διπλωματία και κατασκοπεία.

Στην πραγματικότητα, το στέλεχος της πρεσβείας ήταν ο επικεφαλής της CIA στο Κονγκό. Ο πράκτορας, μέσα από την κουβέντα, απέσπασε από τον Αρμστρονγκ σημαντικές πληροφορίες που αφορούσαν μία από τις πλέον αμφιλεγόμενες επιχειρήσεις της υπηρεσίας κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.

«Αν το γνώριζε ο Αρμστρονγκ, θα τον έπιανε τρόμος», εξηγεί στον Guardian η Σούζαν Γουίλιαμς, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, η οποία σε βιβλίο της γράφει για τη δράση της CIA στην κεντρική και δυτική Αφρική τη δεκαετία του ’50 και του ’60.

Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονταν για τη στρατηγικής σημασίας επαρχία Κατάνγκα που είχε αποσχιστεί από το Κονγκό· η Ουάσινγκτον, αν και έβλεπε μάλλον με συμπάθεια τον ηγέτη της επαρχίας, δεν τον είχε αναγνωρίσει. Στην Κατάνγκα υπάρχουν πλούσια ορυχεία ουρανίου, πρώτη ύλη για τις ατομικές βόμβες, αλλά και αξιωματούχοι που θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τις ΗΠΑ. Η επίσκεψη ενός διάσημου μουσικού στην περιοχή θα μπορούσε να είναι καλό πρόσχημα για να την επισκεφτούν και οι κατάσκοποι.

Αυτό που δεν γνώριζε ο μουσικός ήταν ότι η CIA προσπαθούσε να δολοφονήσει τον πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο πρωθυπουργό του Κονγκό, Πατρίς Λουμούμπα, διότι φοβόταν ότι θα έστρεφε την πάμπλουτη σε φυσικούς πόρους χώρα του προς τη Σοβιετική Ενωση. Σήμερα οι ιστορικοί θεωρούν ότι ο 35άρης Λουμούμπα απλώς ήθελε να διατηρήσει ουδέτερη στάση μεταξύ των υπερδυνάμεων. Πλήρωσε με τη ζωή του, όχι ότι δεν ήταν ανοιχτά υπέρ των ΗΠΑ, αλλά ότι δεν αντιπαθούσε την ΕΣΣΔ: το «όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εχθρός μας» ήταν κυρίαρχο δόγμα στον Ψυχρό Πόλεμο.

Ενώ ο Αρμστρονγκ δειπνούσε χωρίς να γνωρίζει ότι είχε τη CIA απέναντί του, ο Λουμούμπα ήταν όμηρος στρατιωτών πιστών στον αρχηγό του στρατού, Ζοζέφ-Ντεζιρέ Μομπούτου, ο οποίος είχε στενή σχέση με τη CIA και είχε αρπάξει με πραξικόπημα την εξουσία. Δύο μήνες αργότερα ο Λουπούμπα εκτελέστηκε στη Κατάνγκα (το Βέλγιο είχε ευθεία ανάμειξη) και ο Μομπούτου έγινε ηγέτης της χώρας στρέφοντάς την προς τις ΗΠΑ.

Η δολοφονία του Λουμούμπα, μέχρι σήμερα, θεωρείται μία από τις σκοτεινές σελίδες του Ψυχρού Πολέμου. Το πραξικόπημα που οδήγησε τελικά σε αυτήν είχε οργανωθεί από τη CIA, θα ομολογούσε χρόνια αργότερα ο Ντέβλιν, αλλά η CIA ποτέ δεν παραδέχτηκε ότι αναμείχθηκε στη δολοφονία.

Τα αρχεία που μελέτησε η ερευνήτρια αμφισβητούν την εκδοχή της CIA περί μη εμπλοκής. Η αμερικανική υπηρεσία είχε εξάλλου ένα τεράστιο δίκτυο πληροφοριοδοτών πρακτόρων και συνεργατών στην Αφρική, το οποίο είχε ευθεία εμπλοκή σε πλήθος σκοτεινά περιστατικά, μεταξύ τους και η εκτέλεση του Λουμούμπα. Αυτή όμως η ιστορία, μικρό επεισόδιο της οποίας ήταν και ένα δείπνο με έναν κορυφαίο της τζαζ, δεν έχει γραφτεί στο σύνολό της.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News