Η διασπορά ψευδών ειδήσεων ήταν συχνό φαινόμενο στο Διαδίκτυο αλλά η εμφάνιση και υψηλή δημοφιλία των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης μετέτρεψε την διασπορά αυτή σε πραγματική επιδημία. Ψευδείς ειδήσεις, ακόμη και κάποιες που βγάζουν μάτι ότι δεν περιέχουν ίχνος πραγματικότητας ή και λογικής πολλές φορές, μεταδίδονται πλέον με ταχύτητα αστραπής στον κυβερνοχώρο μέσω των social media με αποτέλεσμα δυστυχώς να αποκτούν υπόσταση, να δημιουργείται ντόρος και να γίνονται τελικά από κάποιους πιστευτές.

Ερευνητές των πανεπιστημίων Κέιμπριτζ, Γέιλ και Τζορτζ Μέισον υποστηρίζουν ότι αυτή η ψηφιακή επιδημία πρέπει να αντιμετωπιστεί όπως και μια πραγματική. Θεωρούν ότι ο «ιός» των παραπλανητικών και ψεύτικων ειδήσεων ίσως μπορεί να αντιμετωπισθεί όπως και ένας αληθινός, δηλαδή με ένα «εμβόλιο». Μάλιστα οι ερευνητές έκαναν και τα πρώτα σχετικά πειράματα που παρουσιάζουν απρόσμενη επιτυχία. Η ιδέα των ερευνητών είναι ότι, όπως στις λοιμώδεις νόσους, έτσι και στην εξαπλούμενη «ασθένεια» των ψευδών ειδήσεων που μεταδίδονται με την «επαφή», οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αποκτήσουν ένα είδος ψυχολογικής ανοσίας. Οι ερευνητές λένε ότι πρέπει οι χρήστες του Internet να εκτίθενται εκ των προτέρων σε μια μικρή δόση παραπληροφόρησης (όπως το εμβόλιο εισάγει στον οργανισμό μικρές δόσεις ενός εξασθενημένου παθογόνου μικροοργανισμού), και αυτή η δόση παραπληροφόρησης θα εξουδετερώσει τελικά τον κύριο όγκο των ψεμάτων.

«Η παραπληροφόρηση μπορεί να γίνεται κολλητική, να εξαπλώνεται και να αναπαράγεται όπως ένας ιός. Η ιδέα μας είναι να παρέχουμε μια τέτοια γνωστική “γκάμα” απόψεων, που θα βοηθά τους ανθρώπους να χτίζουν αντιστάσεις απέναντι στην παραπληροφόρηση, έτσι ώστε την επόμενη φορά που θα πέσουν πάνω της, να είναι λιγότερο ευάλωτοι σε αυτήν» δήλωσε στο BBC ο Σάντερ Βαν ντερ Λίντεν, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Το πείραμα

Σε ένα (καμουφλαρισμένο) πείραμα που έκαναν οι ερευνητές, παρουσίασαν σε πάνω από 2.000 άτομα δύο διαφορετικά επιχειρήματα για την κλιματική αλλαγή, ένα αληθές και ένα ψευδές. Όταν παρουσιάστηκαν με τη σειρά αυτή, τότε η επίδραση που είχε η -βασισμένη στα γεγονότα- αληθινή επιχειρηματολογία, «σκεπάστηκε» στο μυαλό των ανθρώπων από τα ψεύδη που ακολούθησαν στη συνέχεια.
Οταν όμως η αρχική αληθινή πληροφορία συνδυάσθηκε με λίγη ενημέρωση για την παραπληροφόρηση, εν είδει «εμβολίου», τότε οι κατοπινές τελείως παραπλανητικές ειδήσεις είχαν πολύ λιγότερη απήχηση στους ανθρώπους που προηγουμένως είχαν «εμβολιασθεί», σε σχέση με όσους δεν είχαν κάνει το ίδιο. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι οι απόψεις της πλειονότητας των ανθρώπων παρέμειναν πιο κοντά στην επιστημονική αλήθεια.

Το πρόβλημα είναι τεράστιο αφού εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, είναι πλέον οι ιστοσελίδες που διαδίδουν ψέματα ή -ακόμη χειρότερα- ψέματα ανακατεμένα με αλήθειες, σε σημείο που συχνά είναι αδύνατο για τους περισσότερους ανθρώπους να διακρίνουν την αλήθεια από το ψέμα.
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις ευθείας παραπληροφόρησης είναι οι χαλκευμένες ιστορίες που κυκλοφόρησαν ευρέως μέσω του Facebook, στο πλαίσιο της πρόσφατης δηλητηριώδους προεκλογικής περιόδου στις ΗΠΑ, ότι ο Πάπας υποστήριζε τον Ντόναλντ Τραμπ ή ότι η Χίλαρι Κλίντον είχε πουλήσει όπλα στους ισλαμιστές του ISIS. Ήδη το Facebook ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για να καταπολεμήσει το φαινόμενο που επηρεάζει εκατομμύρια χρήστες του, οι οποίοι εκτίθενται σε ψέματα. Παράλληλα, αυξάνεται η πίεση στη Google και στο Twitter να πάρουν επίσης το θέμα πιο σοβαρά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News