«Ακόμη και σήμερα δεν πιστεύω πως έχω καταφέρει να επεξεργαστώ πλήρως το πένθος μου. Αισθάνομαι ακόμη ένα πραγματικό και βαθύ άλγος, σαν ένα κομμάτι του εαυτού μου να μη συμβιβάστηκε ποτέ με εκείνη την απώλεια και με εκείνη την απουσία. Ο θάνατός του υπήρξε τόσο ξαφνικός και απροσδόκητος και εγώ ήμουν τόσο νέα, δυσκολεύτηκα να αναπτύξω μια ώριμη σχέση με την προσωπικότητά του» – αυτά δηλώνει, μιλώντας στη La Repubblica, η Μπιάνκα Μπερλινγκουέρ με αφορμή τη συμπλήρωση 35 χρόνων από τον θάνατο του πατέρα της.

Ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, ο ιστορικός ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας (PCI) και κύριος εκπρόσωπος του ρεύματος του ευρωκομμουνισμού που δεν δίστασε να έρθει σε ρήξη με τη Μόσχα, ο άνθρωπος που πριν από τις γενικές εκλογές του 1976 έπεισε το 1/3 των Ιταλών (34,3%) να στηρίξει το ΚΚ με την ψήφο του και στη συνέχεια διαπραγματεύτηκε τον περίφημο «ιστορικό συμβιβασμό» με τους Χριστιανοδημοκράτες, πέθανε σε ένα νοσοκομείο της Πάντοβας την 11η Ιουνίου 1984.

Την 7η Ιουνίου ο χαρισματικός πολιτικός βρισκόταν πάνω σε μια εξέδρα στο ιστορικό κέντρο της πόλης και μιλούσε στα συγκεντρωμένα πλήθη ενόψει των επικείμενων ευρωεκλογών. Αλλά λίγο προτού ολοκληρώσει την ομιλία του υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο Μπερλινγκουέρ το αντιλήφθηκε και έχασε στιγμιαία τον ειρμό του αλλά πάσχισε και κατάφερε να ολοκληρώσει τον λόγο του, παρότι ακόμα και οι οπαδοί του φώναζαν «Basta, Enrico» («Φτάνει, Ενρίκο»).

Με το που ξάπλωσε στο κρεβάτι του ξενοδοχείου του έπεσε αμέσως σε κώμα και διακομίστηκε εσπευσμένα σε νοσοκομείο της Πάντοβας με την κατάσταση της υγείας του να κρίνεται δραματική. Επειτα από τέσσερις ημέρες άφησε την τελευταία του πνοή στις 12:45 το πρωί. Ηταν 62 ετών. Κηδεύτηκε στη Ρώμη, δύο ημέρες αργότερα, και η νεκρώσιμη ακολουθία έλαβε χώρα στην πλατεία Σαν Τζοβάνι της Αιώνιας Πόλης με τουλάχιστον ένα εκατομμύριο ανθρώπους να δίνουν το παρών.

Η Μπιάνκα Μπερλινγκουέρ, η πρωτότοκη κόρη του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ και της Λετίτσια Λαουρέντι, ήταν τότε 24 χρόνων. Δεν μπόρεσε, ωστόσο, να αντιληφθεί, να συναισθανθεί τον θάνατο του πατέρα της γιατί «τόσο εγώ όσο και τα αδέλφια μου στερηθήκαμε εκείνες τις ιδιωτικές στιγμές που συνοδεύουν τις τελευταίες στιγμές της ζωής ενός πατέρα και μιας μητέρας. Ηδη από την αδιαθεσία του στην εξέδρα της Πάντοβας, ο μηχανισμός του ΚΚΙ και η ευρεία λαϊκή συγκίνηση κατέληξαν, ακούσια και λόγω της υπερβολικής αγάπης, να μας στερήσουν ένα μέρος του δικού μας πόνου, καθιστώντας τον κοινό και δημόσιο» αποκαλύπτει, σήμερα, η ίδια στην ηλικία των 59 ετών.

Η Μπιάνκα εξακολουθεί ακόμα, παρά τις δεκαετίες που έχουν περάσει, να αισθάνεται τη θλίψη πολλών Ιταλών για την απώλεια του πατέρα της. Και θεωρεί ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ο Μπερλινγκουέρ «κατάφερε να εκφράσει την ελπίδα για αλλαγή. Για πολλούς Ιταλούς το εν λόγω σχέδιο το ενσάρκωσε το ΚΚ. Τότε ο ηγέτης δεν ήταν μια προσωπικότητα αποκομμένη από το κόμμα του. Και υφίστατο επίσης μια ταύτιση μεταξύ του γενικού γραμματέα και του απλού οπαδού γιατί οι ζωές τους είχαν πολλά κοινά στοιχεία: το πάθος, τους αγώνες και τις θυσίες, την αφοσίωση σε αυτήν την ιδέα» εξήγησε.

Ο πολιτικός Μπερλινγκουέρ ήταν ντροπαλός και κάθε άλλο παρά αλαζόνας, «ένας άνδρας νηφάλιος αλλά και ταραγμένος, ο οποίος έθετε πολλά ερωτήματα. Αισθανόταν το βάρος τού να ηγείται του μεγαλύτερου κομμουνιστικού κόμματος του δυτικού κόσμου».

Η κόρη του, ωστόσο, θεωρεί πως νοιαζόταν περισσότερο για την πατρίδα του και τους δημοκρατικούς θεσμούς παρά για το κόμμα. «Δεν ήταν ένα δικό του ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, γιατί σημαντική μερίδα της γενιάς του πίστευε στο κράτος, ανεξάρτητα από τις όποιες κομματικές ταυτότητες. Ο πατέρας μου ήταν ένας ιταλός κομμουνιστής. Και τα δύσκολα χρόνια της τρομοκρατίας και των σφαγών (σ.σ.: από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 έως και τις αρχές της δεκαετίας του 1980) το εθνικό συμφέρον ήταν πιο σημαντικό ακόμα και από το συμφέρον του ΚΚ» υπογράμμισε η Μπιάνκα.

Γεγονός που εξηγεί γιατί, κατά την άφιξη της σορού του πατέρα της στο αεροδρόμιο Τσιαμπίνο της Ρώμης, όταν η μητέρα της διαπίστωσε πως το φέρετρό του ήταν τυλιγμένο μόνο με την κόκκινη σημαία απαίτησε να το τυλίξουν και με τη σημαία της Ιταλίας, «επειδή  ο Ενρίκο ήταν πρωτίστως ένας άνθρωπος που αγαπούσε την πατρίδα του».

Αυτήν την αγάπη του αρχηγού των κομμουνιστών για την πατρίδα του, την Ιταλία, δεν την αμφισβήτησαν καν οι νεοφασίστες: ο ιστορικός αρχηγός του Κοινωνικού Κινήματος (MSI) Τζόρτζο Αλμιράντε, σπάζοντας κάθε ταμπού, έπραξε το αδιανόητο: πήγε στην κηδεία του Μπερλινγκουέρ! Οταν ρωτήθηκε γιατί το έκανε, δήλωσε: «Ηρθα να αποχαιρετήσω έναν έντιμο άνδρα».

Αυτό που ενοχλούσε περισσότερο τον Μπερλινγκουέρ ήταν το γεγονός πως πολλοί θεωρούσαν ότι ήταν σοβαροφανής και πάντα λυπημένος. «Αντιθέτως, ήταν ελαφρώς αφελής, ικανός να παίρνει απρόβλεπτες πρωτοβουλίες, σαν να ήθελε να ανακτήσει κάτι που του στέρησαν κατά την παιδική του ηλικία. Ο πρόωρος θάνατος της μητέρας του σημάδεψε βαθιά τη ζωή του. Σε αυτό οφείλεται και η διακριτικότητα και η σεμνότητά του σε σχέση με τα συναισθήματά του. Αλλά με εμάς, τα παιδιά του, έβρισκε εκείνη την ευθυμία που ενδέχεται να μην έζησε ποτέ πλήρως ως παιδί» ανέφερε η κόρη του.

H παρακάτω φωτογραφία από το καλοκαίρι του 1983 δείχνει ότι ο δήθεν «σοβαροφανής και πάντα θλιμμένος» Μπερλινγκουέρ διέθετε το απαιτούμενο χιούμορ ώστε να υπομένει τα καλαμπούρια, ακόμη και τις χοντράδες των πολιτικών φίλων του: εδώ ο κωμικός Ρομπέρτο Μπενίνι τον «παρουσιάζει» στους Ρωμαίους ως «ποιητή»…

 

View this post on Instagram

 

“Vi presento un poeta! L’onorevole Enrico #Berlinguer!” Roberto Benigni, Terrazza del Pincio, Roma, 16 giugno 1983. #EnricoBerlinguer #communist #italy #Italia #Pci #benigni #memories #memoria

A post shared by Enrico Berlinguer (@berlinguer_official) on May 15, 2019 at 11:00am PDT

Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξή της η Μπιάνκα Μπερλινγκουέρ θέλησε επίσης να επισημάνει πως σκέφτεται καθημερινά τον πατέρα της και εξακολουθεί να αποζητά νοερά την έγκρισή του. «Το έκανα σε όλη μου τη ζωή και θα συνεχίσω να το κάνω. Αλλά θεωρώ πως αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό όλων των παιδιών, όσον αφορά τη σχέση με τους γονείς τους, ειδικά εάν έχουν φύγει νωρίς».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News