«Άφησέ με να ‘ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε! Είναι καλό το φεγγάρι – δε θα φαίνεται που άσπρισαν τα μαλλιά μου…». Κι αυτό το έχω ακούσει να παίζει, από ένα τηλέφωνο, στο YouTube, κάτω από το ολόγιομο φεγγάρι του Αυγούστου. Κάπου, στις παρυφές της Ακρόπολης, από ένα ζευγαράκι. Ναι, τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος», του Γιάννη Ρίτσου, με την υποβλητική ερμηνεία της Μελίνας Μερκούρη.

Και το «έχει Πανσέληνο απόψε κι είναι ωραία» των Θάνου Μικρούτσικου και Λίνας Νικολακοπούλου. Και το «Πανσέληνος ο έρωτας βουρλίζει το κορμί μου» της Ελένης Καραΐνδρου και του Κ.Χ.Μύρη.

Άλλες εποχές. Όταν επιστρατευόταν ακόμη το YouTube για την ρομαντσάδα, κάτω από την αυγουστιάτικη πανσέληνο του αττικού ουρανού και του ελληνικού ουρανού. Όταν ανέβαιναν –και στριμώχνονταν– για να ρομαvτσάρουν στην Ακρόπολη, ζευγαράκια και μοναχικοί άνθρωποι. Πάνω από 35.000 είχαν φτάσει να σκαρφαλώσουν, μέσα σε μια πανσέληνη αυγουστιάτικη νύχτα, το 2003, στον Ιερό Βράχο. Για να μειωθούν σε 15.000 το 2010.

Συνεχίζοντας την «παράδοση», που ξεκίνησε στα τέλη του ’90. Στις απαρχές του θεσμού των Πανσελήνων, με ανοιχτά μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους του υπουργείου Πολιτισμού. Ή έως και αρκετές χιλιάδες στο ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Ουρά τρεισήμισι χιλιομέτρων, από αυτοκίνητα, σημειωτόν, από την πλευρά του Λαυρίου όσο και από εκείνη των Λεγρενών!

Είναι κι αυτό μια μικρή (και πικρή, πλέον, νομίζω) ιστορία. Που ξεκίνησε δειλά, το 1996, επί κυβέρνησης Σημίτη και υπουργού Πολιτισμού Βαγγέλη Βενιζέλου. Αρχικά, σαν μια ιδέα. Δίχως χρήματα. Ρομάντσα και ελάχιστες εκδηλώσεις, κυρίως μουσικές και μικρές.

Η επιτυχία για την «Αυγουστιάτικη νύχτα της Πανσελήνου», με ανοιχτά μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, έφερε και μια αρχική χρηματοδότηση και πολύ περισσότερες εκδηλώσεις. Και χώρους που έμεναν ανοιχτοί κάτω από το ολόγιομο φεγγάρι, με ή χωρίς εκδηλώσεις.

Και φτάσαμε, για παράδειγμα, το 2014 να έχουμε συμμετοχή στις 86 εκδηλώσεις και τους 120 ανοιχτούς χώρους που καταμετρήθηκε σε 74.570 άτομα. Πάντα με ελεύθερη είσοδο και με επιχορηγούμενες εκδηλώσεις, που αγκάλιασαν και οι οργανωτές συναυλιών (κυρίως) και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, και μάλιστα ιδιαίτερα προβεβλημένοι, καθώς έφτασαν να είναι οι «Νύχτες» αυτές το μεγαλύτερο καλοκαιρινό ραντεβού μετά το Φεστιβάλ. Και, μάλιστα, πάντα με δωρεάν είσοδο στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους που παρέμεναν ανοιχτοί.

Στο μεταξύ, μετά τον μεγάλο συνωστισμό, κυρίως στα Προπύλαια, κάποια μικροατυχήματα και διαμαρτυρίες ότι με αυτή την πολυκοσμία (και τις μουσικές που έπαιζαν, από το YouTube ή άλλα μέσα από τα μεγάφωνα κινητών τηλεφώνων… εν χορώ) μόνον ρομαντσάδα στη φεγγαράδα δεν γίνεται, η Ακρόπολη έκλεισε για τις αυγουστιάτικες πανσελήνους.

Τη δε διετία 2004-2006 πάγωσαν γενικά οι εκδηλώσεις, όταν κόπηκαν και οι επιχορηγήσεις. Χώρια, στο μεταξύ, οι διαμαρτυρίες και οι στάσεις εργασίας, εν ώρα… Πανσελήνου, των αρχαιοφυλάκων, που δεν ήθελαν πλέον να παρέχουν πλέον αμισθί τις υπηρεσίες τους για την τιθάσευση τόσου κόσμου και προστασία των μνημείων στα σκοτάδια. Δύο τρεις φορές λίγο έλειψαν να μείνουν κλειστοί οι μεγάλοι αρχαιολογικοί χώροι, αν το ΥΠΠΟ δεν συμφωνούσε να αποζημιωθούν υπερωριακά.

Στην 24χρονη πορεία της, η «ρομαντική» νύχτα της πανσελήνου στα μνημεία ανά την Ελλάδα έφτασε να είναι αφιερωμένη και σε ποιητές. Το 2009 τιμήθηκε η μνήμη του Γιάννη Ρίτσου. Το 2010 η μνήμη του Νίκου Καββαδία, του ποιητή της θάλασσας, και το 2011, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, η βραδιά ήταν αφιερωμένη στον Οδυσσέα Ελύτη. Με το κοινό πλέον να έχει συνηθίσει τόσο στην «παράδοση» των Πανσελήνων, σχεδιάζοντας από τις αρχές καλοκαιριού για την νύχτα της ρομάντσας.

Στο μεταξύ, το περίφημο Νέο Μουσείο Ακρόπολης έφτασε να δει να περνούν από τις πόρτες του, τη νύχτα της αυγουστιάτικης πανσελήνου του 2012, για παράδειγμα, 13.785 επισκέπτες.

Ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο βγήκε, κάποια στιγμή, από την λίστα της αυγουστιάτικης ρομαντσάδας, για λόγους ασφάλειας και μη επάρκειας αρχαιοφυλάκων. Για να επανέλθει, παροδικά, το 2015, όταν 140 χώροι και μουσεία υποδέχονταν την αυγουστιάτικη πανσέληνο. Για την Ακρόπολη, ούτε λόγος για επαναφορά.

Το Σούνιο βγήκε τελικά από την λίστα, οριστικά, όταν πέρα από την ταλαιπωρία και την επισφάλεια συνυπολογίστηκαν τα υπολείμματα της… ρομαντσάδας: εκατοντάδες άδεια κουτιά μπίρας, σκουπίδια, ακόμη και υπολείμματα από τελετουργικές φωτιές, στις παρυφές του Σουνίου, εις το όνομα της πιο ισχυρής πανσελήνου του χρόνου.

Όχι πως η Ακρόπολη και πολλοί άλλοι χώροι, όπως η Κνωσός, πήγαιναν πίσω σε… υπολείμματα. Μπίρες και σκουπίδια και των γονέων. Έπρεπε, τάχιστα, να απομακρυνθούν τα κατάλοιπα των… ρομαντικών, ώστε το επόμενο πρωί να υποδεχτούν τα μιλιούνια των ξένων τουριστών.

Το 2018, με την Ακρόπολη, το Σούνιο, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο πλέον εκτός λίστας, αλλά με τις επιχορηγήσεις για εκδηλώσεις διευρυμένες, έφτασαν τις 100.000 οι «ρομαντικοί» επισκέπτες των ανοιχτών αρχαιολογικών χώρων και μουσείων. Έναντι των 63.795 το 2016 και των 75.000 το 2017. Οι χώροι έκτοτε άρχισαν να μειώνονται δραματικά. Οι εκδηλώσεις είδαν τα καλλιτεχνικά ονόματα να «σμικρύνονται» και να προσαρμόζονται σε τοπικό κυρίως επίπεδο, με τοπικούς καλλιτέχνες.

Όλα αυτά αφαίρεσαν πολλή από την «λάμψη» των Πανσέληνων Νυχτών του ΥΠΠΟ. Για να φτάσουν φέτος, τη Δευτέρα 3 Αυγούστου 2020, να αποτελούν στην πραγματικότητα ένα μόνον κομμάτι των συνολικών εκδηλώσεων του ΥΠΠΟ «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».

Και πλέον με δωρεάν μεν, τις λίγες και μάλλον μικρές εκδηλώσεις, σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, αλλά με πληρωμή εισιτηρίου για την είσοδο στους χώρους (να τα λέμε κι αυτά).

Σύμφωνα με το ΥΠΠΟΑ, «για το 2020, 25 αιώνες μετά τη Μάχη των Θερμοπυλών και τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας επιλέχθηκαν ως θέμα της αφίσας οι Θερμοπύλες και συγκεκριμένα ο λόφος του Κολωνού στο Καλλίδρομο Όρος. Τη νύχτα της Δευτέρας 3 Αυγούστου 2020, με το ολόγιομο φεγγάρι, 77 αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία σε όλη τη χώρα θα υποδεχθούν το κοινό, με εκδηλώσεις σε 37 από αυτά (εδώ το αναλυτικό πρόγραμμα των εκδηλώσεων). Οι εκδηλώσεις θα διεξαχθούν σύμφωνα με τα ισχύοντα πρωτόκολλα ασφαλείας. Ο δε απολογισμός των εκδηλώσεων του 2019 ξεπέρασε τους 60.000 επισκέπτες».

Καθένας μπορεί, με βάση τα στοιχεία και την πορεία αυτών των πολύφερνων κάποτε «Πανσελήνων του Αυγούστου», να κρίνει. Νομίζω, όμως, ότι πολλοί θα καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι περνάνε τις πλέον δύσκολες, «σμικρές», ημέρες τους. Κι ας «έχει φεγγάρι απόψε κι είναι ωραία». Ή, όχι;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News