Την περασμένη Τετάρτη είδε το φως της δημοσιότητας η φωτογραφία ενός άνδρα από το Σαλβαδόρ και της μικρής κόρης του που πνίγηκαν στον ποταμό Ρίο Γκράντε προσπαθώντας να μεταναστεύσουν από το Μεξικό στο Τέξας. Αυτή η συγκλονιστική εικόνα τράβηξε ακόμη περισσότερο την προσοχή του κόσμου στους κινδύνους, που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες στα σύνορα, ενώ προσπαθούν να βρουν άσυλο στις ΗΠΑ.

«Είναι μια θλιβερή μέρα, δεν υπάρχουν πολλά παραμύθια με ωραίο τέλος» δήλωσε εκείνη την ημέρα στον βρετανικό Guardian ο Μασιμιλιάνο Τζιόνι, καλλιτεχνικός διευθυντής του New Museum της Νέας Υόρκης, ο οποίος, μαζί με την συνεργάτιδά του Νάταλι Μπελ έστησε μια πολύ επίκαιρη έκθεση με τίτλο «The Warmth of Other Suns: Stories of Global Displacement», που εστιάζει στην ιστορία της μετανάστευσης στην Αμερική.

Στη «Ζεστασιά των άλλων ήλιων» συμμετέχουν 75 καλλιτέχνες από περισσότερες από 15 χώρες, πολλοί από τους οποίους έχουν βιώσει τον εκτοπισμό από πρώτο χέρι. «Δεν είναι ακριβώς μια έκθεση που ανυψώνει, ίσως έχει να κάνει με το πνεύμα της εποχής, δυστυχώς» πρόσθεσε ο Μασιμιλιάνο Τζιόνι.

Η έκθεση παρουσιάζεται μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Ουάσιγκτον, «The Phillips Collection», και μεταξύ άλλων περιλαμβάνει έργα καλλιτεχνών από τις ΗΠΑ, το Μεξικό, το Ιράκ, το Μαρόκο και τη Βραζιλία, συγκεντρώνοντας «δραματικές πτυχές της μετανάστευσης». Κατά παράδοση, τα ταξίδια αυτά ήταν γεμάτα απελπισία, τώρα όμως οι συνθήκες έχουν επιδεινωθεί, αναγνωρίζει ο Τζιόνι, ο οποίος δήλωσε ακόμη ότι είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι η συγκεκριμένη έκθεση γίνεται στην Ουάσινγκτον.

Ο στόχος της έκθεσης ήταν να εξεταστεί η μετανάστευση στην αμερικανική ιστορία: «Είναι μια ιστορία υποτιμημένη στις ΗΠΑ» δήλωσε η επιμελήτρια Νάταλι Μπελ.

Και ο τίτλος της έκθεσης, εμπνευσμένος από ένα ποίημα του αμερικανού συγγραφέα Ρίτσαρντ Ράιτ, ο οποίος ανέφερε τη φράση «ζεστασιά των άλλων ήλιων» σε ένα ποίημα του 1945 με τίτλο «Black Boy», εμπεριέχει μια αίσθηση αισιοδοξίας, καθώς υπονοεί την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής αλλού, ακριβώς όπως κάνουν και οι μετανάστες: «Αντί να διαφημίζει έναν αγώνα με τον οποίο ο μέσος θεατής μπορεί να μην είναι σε θέση να ταυτιστεί, συνδέεται με την επιθυμία μιας καλύτερης ζωής» είπε η Μπελ.

Στα έργα περιλαμβάνεται η συλλογή «Σειρές μετανάστευσης» του αφροαμερικανού ζωγράφου Τζέικομπ Λόρενς από τη δεκαετία του 1940, η οποία περιλαμβάνει συνολικά 60 έργα ζωγραφικής, μεταξύ άλλων πορτρέτα των ακτιβιστών για την κατάργηση της δουλείας, Χάριετ Τάμπμαν και Φρέντερικ Ντάγκλας, καθώς και σκηνές με τρένα μεταναστών γεμάτα με εργάτες, και σκηνές δικαστηρίων.

Εκτίθεται επίσης «Ο καλλιτέχνης και η μητέρα του», μια αυτοπροσωπογραφία του αμερικανοαρμένιου ζωγράφου Αρσίλ Γκόρκι μαζί με τη μητέρα του. Ο πίνακας βασίζεται σε μια φωτογραφία του καλλιτέχνη σε ηλικία 16 ετών, πριν από τη γενοκτονία των Αρμενίων, η οποία των ανάγκασε να δραπετεύσει στην Αμερική, αλλά το 1926, την εποχή που τον ζωγράφισε η μητέρα του είχε ήδη πεθάνει. «Είναι το πώς η ιστορία του μοντερνισμού βασίζεται στην εμπειρία της εξορίας», δήλωσε σχετικά ο Τζιόνι, «Είναι η ιδέα ότι άνθρωποι από όλο τον κόσμο μοιράζονται μια γλώσσα μεγαλύτερη από τα σύνορα του κόσμου, η ιδέα μιας κοινότητας πέρα ​​από σύνορα».

Το έργο «Είμαι ένας Αμερικανός», του 1942, την Εποχή της Υφεσης, της αμερικανίδας φωτογράφου Ντοροθία Λάνγκε παρουσιάζει ένα μπακάλικο στην περιοχή Τζαπαντάουν του Οκλαντ, μια μέρα μετά το Περλ Χάρμπορ. Ο ιδιοκτήτης πλήρωσε για μια πινακίδα, που έγραφε «Είμαι ένας Αμερικανός». Λίγο αργότερα το κατάστημα έκλεισε, καθώς οι απόγονοι Ιαπώνων αναγκάστηκαν να εκκενώσουν ορισμένες περιοχές της χώρας. Και ο ιδιοκτήτης του παντοπωλείου εκτοπίστηκε σε ένα στρατόπεδο κράτησης.

«Ηταν δημοσιογραφική δουλειά (η φωτογραφία), αλλά εγείρει το ερώτημα “ποια είναι η ευθύνη του καλλιτέχνη μπροστά στην ιστορία;”» λέει ο Τζιόνι. «Ζούμε σε μια εποχή που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι καλλιτέχνες κάνουν έργα που πωλούνται. Αλλά μέσω της έκθεσης, παρουσιάζεται η αίσθηση του καλλιτέχνη που έχει πιο πιεστικές λειτουργίες να εκτελέσει. Μία από αυτές είναι η καταγραφή της ιστορίας».

Ανάμεσα στα πιο σύγχρονα έργα της έκθεσης, ο Φρανσίς Αλίς, βέλγος καλλιτέχνης με έδρα το Μεξικό, παρουσιάζει ένα βίντεο με παιδιά από την Ταγγέρη και την Ταρίφα, που στέκονται σε μια μεγάλη ουρά μέσα στη θάλασσα.

Ο Βραζιλιάνος Πάουλο Ναζαρέτ παρουσιάζει μια φωτογραφία από τη συλλογή του «Notícias de América», τραβηγμένη στην Αριζόνα με μια ταμπέλα που λέει: «Εχουμε δικαίωμα σε αυτό το τοπίο». Ο Κινέζος Ξιαοντόνγκ παρουσιάζει έναν πίνακα με μετανάστες οι οποίοι μοιράζονται μια κουβέρτα, σε ένα τοπίο, που θα μπορούσε να είναι ελληνικό.

Και ο Αλβανός Αντριαν Πάτσι παρουσιάζει το βίντεο «Centro di permanenza temporanea» («Κέντρο προσωρινής παραμονής»), στο οποίο μια ομάδα ανθρώπων στέκεται σε μια σκάλα αεροπλάνου, που οδηγεί στο πουθενά. «Κατέφυγε στην Ιταλία τη δεκαετία του 1990 με ένα σκάφος από την Αλβανία» δήλωσε ο Τζιόνι. «Θέλαμε να παρουσιάσουμε καλλιτέχνες που μιλάνε για ένα προσωπικό πράγμα, κάτι που γνωρίζουν οι ίδιοι. Είναι προσωπικό».

Εκτίθεται επίσης, η εγκατάσταση «Double America» του νεοϋορκέζου καλλιτέχνη Γκλεν Λίγκον, μια λευκή πινακίδα από νέον στην οποία καθρεφτίζεται η λέξη «Αμερική» (όρθια και ανάποδα). «Μέσα από την αντανάκλαση της λέξης Αμερική, υποδηλώνεται ότι υπάρχει μια αντιστροφή στις μέρες μας» δήλωσε ο Τζιόνι. «Είναι μια χώρα συνδεδεμένη με την ελευθερία, η οποία έχει ανατρέψει τον ίδιο της τον μύθο».

Αυτή, βέβαια, δεν είναι η πρώτη έκθεση με θέματα που αφορούν τους πρόσφυγες, και πιθανότατα δεν θα είναι η τελευταία. Εχει υπάρξει μια έκρηξη εκθέσεων γύρω από το Προσφυγικό, από το «Γλυπτό των Μεταναστών» του Αϊ Γουέι Γουέι που παρουσιάστηκε στην Biennale του Σίδνεϊ μέχρι το project της Γιόκο Ονο στο κέντρο του Μανχάταν. Ωστόσο, η έκθεση στο μουσείο Phillips Collection «κοιτάζει» την αμερικανική ιστορία και πώς μπορεί να επαναλαμβάνεται.

«Θέλαμε να επικεντρωθούμε στα ζητήματα που σχετίζονται με τις ΗΠΑ τώρα» δήλωσε η Μπελ, με «έργα που μιλάνε για την ιστορία της μετανάστευσης, τη μετανάστευση και την αναγκαστική μετανάστευση στις ΗΠΑ, και την ιστορία».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News