Ο Μπράιαν Λιτλ, καθηγητής του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στην Ψυχολογία Προσωπικότητας, είναι επίσης γνωστός και ως ένας λαμπρός ομιλητής,  πράγμα που αποδεικνύεται από τον αριθμό των θεατών που παρακολούθησαν και συνεχίζουν να παρακολουθούν on line την πνευματώδη ομιλία του για την προσωπικότητα στο TED. Δείτε τη εδώ και μάλλον θα συμπεράνετε κι εσείς ότι είναι ένας εξωστρεφής άνθρωπος, καλός σε αυτό που κάνει, που το διασκεδάζει κιόλας.

Στην πραγματικότητα, ο Λιτλ είναι εσωστρεφής όπως δηλώνει με κάθε ευκαιρία. Και το πιθανότερο είναι ότι μετά την ομιλία του κλειδώθηκε για μερικά λεπτά σε ένα  ήσυχο καταφύγιο, όπως η τουαλέτα του κτιρίου, για να ανασυνταχθεί. Η τουαλέτα είναι μια από τις «γωνιές αποκατάστασης» που χρησιμοποιεί για να ανακάμψει από τις εξαντλητικές απαιτήσεις εξωστρεφών δράσεων τις οποίες περιγράφει στο βιβλίο  του «Εγώ, ο Εαυτός μου και Εμείς» που κυκλοφόρησε το 2014.

Ο Λιτλ εξηγεί ότι μπορεί να συμπεριφέρεται με εξωστρέφεια όταν χρειάζεται, ενεργοποιώντας αυτό που αποκαλεί «ελεύθερο χαρακτηριστικό γνώρισμα». Ενεργεί έξω από τον χαρακτήρα του όταν έχει στόχο ένα «προσωπικό πρότζεκτ» με βαθύ νόημα, το οποίο στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι να εμπλέξει και να εκπαιδεύσει τους φοιτητές του και άλλους στην αξία της ψυχολογίας της προσωπικότητας. Δεν πρόκειται απλά για μια περίεργη ιδιοτροπία του βρετανού καθηγητή. Ο Μπράιαν Λιτλ πιστεύει ότι όλοι είμαστε σε θέση να ενεργούμε πέρα από τα όρια που βάζει ο χαρακτήρας μας, όταν μας παρακινεί ένας σημαντικός και ουσιαστικός προσωπικός στόχος.

Ο Λιτλ και οι συνεργάτες του έχουν περάσει πολλά χρόνια μελετώντας το πώς μπορούμε να απελευθερωθούμε από τους περιορισμούς που μας βάζουν τα πιο μόνιμα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας και να ζήσουμε μια πιο ευτυχισμένη ζωή.

Για να πάρετε μια γεύση από την έρευνά τους, αφιερώστε λίγα λεπτά για να καταγράψετε τα δικά σας τρέχοντα προσωπικά σχέδια, στόχους και δεσμεύσεις, όπως για παράδειγμα, να χάσετε βάρος ή να γράψετε ένα βιβλίο. Ο κατάλογος δεν χρειάζεται να είναι εξαντλητικός, οι περισσότεροι άνθρωποι, γράφει στο BBC ο δρ Κρίστιαν Τζάρετ –o οποίος επιμελείται την ιστοσελίδα Research Digest της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας– εντοπίζουν περίπου 15 πράγματα.

Στη συνέχεια, αφιερώστε μερικές στιγμές στο κάθε ένα, σκεφτείτε κυρίως τη σημασία και το νόημα που έχουν για εσάς, πόσο συνεπής με την προσωπικότητα και τις αξίες σας είναι ο στόχος που έχετε βάλει, κατά πόσον σάς προκαλεί χαρά ή άγχος και απογοήτευση, τι είναι αυτό που τον προκάλεσε, αν τον μοιράζεστε με κάποιον άλλο, πόση πρόοδο έχετε κάνει και πόσο σίγουροι είστε ότι κάποτε το σχέδιό σας θα ολοκληρωθεί. Αυτές οι ερωτήσεις αντιστοιχούν στις πέντε βασικές διαστάσεις που μετράει η Ανάλυση των Προσωπικών Πρότζεκτ: το νόημα, η διαχειρισιμότητα, η σχέση (με άλλους), τα αρνητικά συναισθήματα και τα θετικά συναισθήματα.

Κατόπιν επικεντρωθείτε στα πιο ουσιαστικά για εσάς σχέδια που σχετίζονται περισσότερο με τις αξίες και την ταυτότητά σας αφού αυτά είναι πολύ πιο πιθανό να επηρεάσουν την ευτυχία και την ευημερία σας. Αυτό ο Λιτλ το ονομάζει «εύρημα ενδυνάμωσης» και όπως εξηγεί στο «Εγώ, ο Εαυτός μου και Εμείς», τα χαρακτηριστικά μας περιγράφουν ποιοι είμαστε, ενώ τα έργα μας περιγράφουν τι κάνουμε και είναι αυτά που βασικά μπορούν να αλλάξουν. Επιλέγοντας τους σωστούς στόχους και προσεγγίζοντάς τους με τον σωστό τρόπο, μπορούμε, υποστηρίζει ο βρετανός καθηγητής, να εμπλουτίσουμε τη ζωή μας και να την κάνουμε πιο ευχάριστη.

Πώς μάς επηρεάζουν οι στόχοι που βάζουμε

Είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα είμαστε πιο ευτυχισμένοι αν τα προσωπικά μας σχέδια είναι εφικτά. Για την ακρίβεια ο Λιτλ έχει βρει ότι η εμπιστοσύνη μας στην επίτευξη των σχεδίων μας είναι ένας ακόμη πιο σημαντικός παράγοντας για την ευημερία μας, από το αν και κατά πόσο αυτά έχουν νόημα. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχουν και πολλά χειρότερα πράγματα από το να έχει βάλει κάποιος σαν στόχο του κάτι που νιώθει ότι είναι ανέφικτο. Τα ευρήματα δείχνουν ότι όταν κάποιος έχει δεσμευτεί σε κάποιο προσωπικό στόχο που τον κάνει να νιώθει χάλια και τού προκαλεί άγχος, τότε αυτό αποτελεί τροχοπέδη για την ευημερία του πολύ πιο ισχυρή σε σχέση με άλλους προφανείς παράγοντες όπως για παράδειγμα η φτώχεια. Ο τέλειος συνδυασμός είναι να έχετε έναν ή περισσότερους στόχους προσωπικής ανάπτυξης, να νοιώθετε ότι είναι εφικτοί και ότι έχουν ένα προσωπικό νόημα, το οποίο αντικατοπτρίζει αυτό που έχει σημασία για σάς στη ζωή.

Υπάρχουν όμως πολλά άλλα ευρήματα που πρέπει να έχουμε κατά νου. Τα σχέδιά σας είναι πιθανό να σας δίνουν χαρά αν τα επιδιώκετε για δικούς σας λόγους και όχι απλά για να ευχαριστήσετε κάποιον άλλο, αλλά οι σύντροφοι για παράδειγμα, τείνουν να είναι πιο ευτυχισμένοι μαζί, όταν μοιράζονται μερικά κοινά προσωπικά σχέδια.

Το πιο περίεργο, πάντως είναι ότι η επιδίωξη των προσωπικών στόχων μάς επιτρέπει να απελευθερωθούμε από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας, τα οποία κατά τα άλλα μπορεί να είναι ικανοποιητικά. Η έρευνα, για παράδειγμα, δείχνει ότι εσωστρεφείς άνθρωποι όπως ο Λιτλ μπορούν να ενεργούν ως εξωστρεφείς και να το απολαμβάνουν περισσότερο από ό,τι πιστεύουν. Ο Λιτλ, βέβαια, προειδοποιεί ότι μπορεί να χρειάζεται χρόνος και ότι είναι σημαντικό να προσφέρει κανείς στον εαυτό του κάποιες «γωνιές αποκατάστασης», για παράδειγμα ένα χώρο για να απομονωθεί για λίγο ένας εσωστρεφής μετά από μια δημόσια ομιλία ή ένα πάρτι για τον εξωστρεφή μετά από μια ημέρα ήσυχης μελέτης.

Επανεξετάστε τα σχέδιά σας

Οπλισμένοι με αυτό το είδος της γνώσης, μπορείτε τώρα να ξαναδείτε τις σημειώσεις σας και να κάνετε ένα είδος προσωπικής αξιολόγησης. Υπάρχουν πρότζεκτ στα οποία δεν έχετε σημειώσει πρόοδο ή νιώθετε ότι είναι πολύ αγχωτικά και αδύνατο να επιτευχθούν; Αν ναι, και αν επιπλέον έχουν λίγο νόημα ή μικρή σημασία, τότε ίσως θα πρέπει να εξετάσετε κατά πόσο θα άξιζε να παραιτηθείτε από αυτά.

Αν όμως πρόκειται για στόχους αναγκαίους και σημαντικούς που έχουν  «κολλήσει» με αποτέλεσμα να γίνουν πηγή δυστυχίας τότε ο Λιτλ συνιστά διάφορες στρατηγικές για την επίτευξη προόδου, συμπεριλαμβανομένης της επανασχεδίασης ώστε να γίνουν πιο εφικτοί. Για παράδειγμα ο στόχος «Προσπαθώ να γράψω ένα βιβλίο» θα μπορούσε να γίνει «Προσπαθώ να γράφω μισή ώρα κάθε μέρα». Παρεμπιπτόντως, άλλη έρευνα έχει δείξει ότι κάτι τόσο απλό όπως ο τρόπος που διατυπώνουμε τους προσωπικούς μας στόχους μπορεί να επηρεάσει τις πιθανότητες επιτυχίας. Έτσι, η διατύπωση «Γράφω μισή ώρα κάθε μέρα» συχνά είναι πιο αποτελεσματική από μια πιο δειλή φιλοδοξία όπως το «Προσπαθώ να γράφω μισή ώρα κάθε μέρα».

Μια άλλη στρατηγική που προτείνει ο Λιτλ για μπλοκαρισμένα σχέδια είναι να χρησιμοποιεί κανείς την «αρχή του συσχετισμού» που περιλαμβάνει την αναζήτηση  παραλληλισμών ανάμεσα στο συγκεκριμένο έργο που έχει μείνει στάσιμο  και κάτι από έναν εντελώς διαφορετικό τομέα στον οποίο έχετε εμπειρία. Για παράδειγμα, αν ο συγγραφικός σας στόχος έχει κολλήσει και αγαπάτε το ποδόσφαιρο, μπορείτε να δημιουργήσετε δύο λίστες. Στη μία θα περιγράφετε πτυχές του πρότζεκτ «γράφω βιβλίο», και στην άλλη κοινά στοιχεία που έχουν σχέση με την επιτυχία στο ποδόσφαιρο. Το τέχνασμα είναι να ψάξετε στη συνέχεια για παραλληλισμούς, που μπορεί να «ξεκλειδώσουν» δημιουργικές λύσεις για το προχώρημα του βιβλίου. Για παράδειγμα, ποιο θα ήταν το ισοδύναμό του σε σχέση με την υποστήριξη από την οικογένεια ή την περίοδο προετοιμασίας πριν από τη σεζόν; Ίσως τέτοιου είδους ερωτήματα θα μπορούσαν να σας βάλουν σε σκέψεις για το περιβάλλον εργασίας ή για μαθήματα που θα πρέπει να κάνετε, ώστε να υπάρξει μια πιθανή ανανέωση του στόχου σας.

Όλα αυτά σκιαγραφούν στην ουσία μια αισιόδοξη εικόνα της ικανότητάς μας να αλλάζουμε. Σύμφωνα με τον Λιτλ, τρεις δυνάμεις κυβερνούν τη ζωή μας: η φύση μας (αν είμαστε εξ φύσεως εξωστρεφείς, εσωστρεφείς ή οτιδήποτε άλλο), οι κοινωνικοί παράγοντες (πώς έχουμε μεγαλώσει, τα πολιτισμικά στοιχεία της κοινωνίας στην οποία ζούμε και οι συναναστροφές μας), και, τέλος, η «τρίτη φύση» μας, που αποτελείται από τους προσωπικούς μας στόχους και τα ελεύθερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που εκφράζουμε κατά την επιδίωξη τους.

Επιλέξτε τους στόχους σας προσεκτικά, και μπορεί να εκπλαγείτε με αυτό που θα επιτύχετε. «Ενώ το πλαίσιο μάς περικλείει και μας περιορίζει, οι στόχοι μάς ωθούν σε νέες δυνατότητες», λέει ο Μπράιαν Λιτλ, «Και μία από αυτές τις δυνατότητες είναι μια καλύτερη ζωή και μια πιο ευτυχισμένη ζωή.»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News