Το καλοκαίρι που μας πέρασε ένας φίλος μου που σπουδάζει στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι, μου έδειξε σε φωτογραφίες την αυστριακή, συμφοιτήτρια, κοπέλα του. Πολύ όμορφη και πολύ άρια. Τόσο, που αν ο Χίτλερ ή ο Γκέμπελς την έβλεπαν, θα έκαναν σκέψεις βρόμικες και επικίνδυνες.

Η Ρεγκίνα, έτσι τη λένε, ήταν ντυμένη απλά και σεμνά στις φωτογραφίες. Παρότι αυτές ήταν τραβηγμένες σε πάρτι και σε διάφορες επίσημες εξόδους και παρότι, όπως μου είπε ο φίλος μου, έχει μεγάλη οικονομική άνεση. Φορούσε παντελόνια σιγκαρέτ, κομψά T-shirt και Birkenstock. Τα μαλλιά της ήταν μαζεμένα στις φωτογραφίες και σε όλες, είχε περασμένο τον λαιμό της ένα φουλάρι infinity – αυτό που είναι ενωμένο στις άκρες. Αλλοτε μαύρο, άλλοτε εμπριμέ. Και, προσέξτε, σε όλες τις φωτογραφίες πλην μιας, το φουλάρι το είχε περασμένο στα μαλλιά της σαν μαντίλα.

«Είναι μουσουλμάνα;», ρώτησα τον φίλο μου αυθόρμητα. «Καθολική, όλη η οικογένεια». «Και το μαντίλι;». «Αποψη. Είναι το στιλ της τέτοιο».

Οι καλλιτεχνίτες φοιτητές δεν είναι αυτό που λέμε fashion victims. Συνήθως είναι κάπως μποέμ και ίσως εκκεντρικοί. Όμως αν τους προσέξετε, το ντύσιμό τους εκφράζει πάντα με ιδιαίτερους τρόπους τις τρέχουσες τάσεις. Είναι στο DNA της δουλειάς τους να πρωτοπορούν σε θέματα αισθητικής, γι’ αυτό και πάντα τους παρακολουθούν οι κυνηγοί τάσεων (trend hunters) των μεγάλων εταιρειών μόδας.

Η ευκατάστατη, καθολικού θρησκεύματος, Ρεγκίνα, λοιπόν, φορούσε το φουλάρι της σαν μαντίλα στο Παρίσι, μέσα στο κατακαλόκαιρο, εις ένδειξη σεβασμού για τη διαφορετικότητα – ίσως και για πολιτικούς λόγους. Και φαντάζομαι ότι θα εκνευρίστηκε με το περιστατικό στις Κάννες, τον περασμένο Αύγουστο, όπου αστυνομικοί ξύπνησαν μια μουσουλμάνα που κοιμόταν με μπουρκίνι στην παραλία και την ανάγκασαν να βγάλει τη μαντίλα της, διότι παρανομούσε.

Όμως η άποψη είναι και μόδα και μετά από εκείνες τις φωτογραφίες της Ρεγκίνα, όταν έψαξα λίγο να δω τι γίνεται με τις μαντίλες και τη δυτική μόδα, είδα ότι τα τελευταία χρόνια, τα λεγόμενα κεφαλομάντιλα, «παίζουν» πολύ. Αν μη τι άλλο ως έμπνευση.

Για παράδειγμα το 2012 στη χειμερινή συλλογή της η Βικτόρια Μπέκαμ παρουσίασε μια σειρά από πολύ κομψά, δυτικά ρούχα, σε έντονα χρώματα αλλά με κλειστή λαιμόκοψη. Αυτό σήμαινε πως τα μαλλιά, για να αναδειχθούν τα ρούχα στην πασαρέλα, έπρεπε να είναι ανασηκωμένα. Υπήρχαν τρεις τρόποι να γίνει αυτό και ο καθένας εξέπεμπε το δικό του μήνυμα:

1. Σινιόν, αν το μάρκετινγκ ήθελε να απευθύνει τα ρούχα σε μεγαλύτερες ηλικίες
2. Αλογοουρά, αν στόχος ήταν τα νέα κομψά κορίτσια
3. Τουρμπάνι, αν το μήνυμα ήταν η εκκεντρικότητα.

Τίποτα από αυτά. Τα μαλλιά ήταν καλυμμένα με μαύρα ελαστικά σκουφάκια, τα οποία είχαν κούμπωμα κάτω από το σαγόνι – και καθώς έβλεπες το θέαμα, δεν μπορούσες παρά να σκεφτείς ότι η ιδέα αυτή παρέπεμπε στη μαντίλα.

Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια, στα εξώφυλλά αλλά και στις φωτογραφίσεις μόδας της ιταλικής Vogue, της πιο πρωτοποριακής (σχεδόν εικαστικής) έκδοσης παγκοσμίως, τα θέματα μόδας και το styling είναι εντελώς… χιτζάμπ (=μαντήλα).

Βεβαίως υπάρχει εξήγηση. Ο,τι κι αν επικαλείται η γαλλική νομοθεσία, όση ισλαμοφοβία κι αν σπέρνεται σε όλο τον δυτικό κόσμο, κυρίως για πολιτικούς λόγους, η μόδα είναι εμπόριο και το εμπόριο το κινούν τα λεφτά και ο νέος fashion victim πελάτης τα τελευταία χρόνια, μετά τις Ρωσίδες και τις Ασιάτισσες είναι οι γυναίκες της Αραβίας. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας κολοσσού στην παγκόσμια πληροφορία Thomson Reuters, οι μουσουλμάνοι αγοραστές σε όλο τον κόσμο ξόδεψαν 266 δις δολάρια το 2013 για ρούχα και παπούτσια και αναμένεται το ποσό αυτό να φτάσει τα 484 δις δολάρια το 2019.

Ντουμπάι, Κατάρ, Αμπου Ντάμπι, και αλλού, στα αραβικά εμιράτα ή έξω από αυτά, όπου κυκλοφορεί χρήμα κυκλοφορούν και ευρωπαϊκά ρούχα, κάτω από τις μπούρκες και μέσα στα σπίτια.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ το θέαμα στο υπόγειο πάρκινγκ του μεγαλύτερου εμπορικού κέντρου στο Ντουμπάι, το 2011, όπου Σάββατο βράδι, μετά τα μεσάνυχτα περίμενα σε τεράστια φιδωτή ουρά ανάμεσα σε ντόπιες μεταφορικό μέσο για να φύγω. Ηταν αργά κι έκανε ζέστη. Παρατηρούσα τα πρόσωπα των γυναικών γύρω μου. Μακιγιαρισμένα επαγγελματικά (στην κυριολεξία) με ψεύτικες βλεφαρίδες και μαλλιά κομμωτηρίου κάτω από τη μαντίλα. Οι μπούρκες τις ζέσταιναν και είχαν ανοίξει τα κουμπιά. Ξεπρόβαλαν λοιπόν 15ποντες γόβες Saint Laurent, skinny τζιν, μεταξωτά σέξι τοπ γεμάτα πούλιες και στρας. Κάθε μία από αυτές, μόλις έμπαινε στο αυτοκίνητο πέταγε τη μαντίλα και άνοιγε τη μπούρκα.

Κατόπιν τούτου, δεν μου έκανε καμία εντύπωση όταν το 2012 ο εμίρης του Κατάρ αγόρασε αντί 700 εκατ. δολαρίων τον εμβληματικό ιταλικό οίκο Valentino και –σύμφωνα με φήμες- τον έκανε δώρο στην κομψή σύζυγό του. Οι μάξι τουαλέτες Valentino ταιριάζουν στη «σεμνή μουσουλμανική αισθητική», όπως αυτή αποκαλείται. Όπως ταιριάζει και η βαρυφορτωμένη εικόνα του γαλλικού οίκου Balmain με αυτό που είδα να κρύβεται κάτω από τις μπούρκες εκείνο το βράδυ στο Ντουμπάι. Το αναφέρω, διότι ο ίδιος εμίρης αγόρασε φέτος και τον Balmain, αντί 548 εκατ. δολαρίων.

Η ελληνική περίπτωση εδώ, επειδή πάντα και σε όλα τα success stories κρύβεται ένα ελληνικό όνομα, είναι ο σχεδιαστής υψηλής ραπτικής Christos Costarellos. Με έδρα την Αθήνα, εξάγει στη Μέση Ανατολή, στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Μόσχα και στη Νέα Υόρκη. «Στη Μέση Ανατολή τρελαίνονται για χρώματα», μου λέει. «Και για περίτεχνες ραφές. Τους αρέσει η couture. Εχουν απαιτήσεις στην ποιότητα». Δεν αμφιβάλλω. Και ο Κωσταρέλλος, όπως πολλοί διεθνείς οίκοι σχεδιάζουν ειδικές έξτρα εντυπωσιακές σειρές για την εκεί αγορά. Τα δε μεγάλα καταστήματα στα αραβικά εμιράτα, όπως το Harvey Nichols στο Ντουμπάι, τιμούν τους αγαπημένους σχεδιαστές των πελατισσών τους με ειδική τοποθέτηση των ρούχων σε στιλ εικαστικής έκθεσης. Ο έλληνας Κωσταρέλλος τιμάται συχνά με τέτοιες παρουσιάσεις.

Ας πάμε όμως και στην αντίστροφη λογική. Διότι όπως η δυτική μόδα διεισδύει στη Μέση Ανατολή έτσι και η «σεμνή μουσουλμανική μόδα» προσπαθεί να δώσει το στίγμα της στον δυτικό κόσμο.

«Σεμνή» ονομάζεται η μόδα που καλύπτει τα μαλλιά ή το σώμα των γυναικών και δεν τα αφήνει έκθετα, δημοσίως τουλάχιστον, στα άπληστα βλέμματα των ανδρών. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως όλες οι μουσουλμάνες ενστερνίζονται αυτού του είδους τη «σεμνότητα». Ειδικά στη Δύση, σε πόλεις όπως το Παρίσι, η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο αλλά και η Στοκχόλμη, τις βλέπεις να εφαρμόζουν με ποικίλους τρόπους τη θρησκευτική επιταγή στον τρόπο που ντύνονται.

Απ΄ό,τι έχω διαβάσει, σε διάφορες συνεντεύξεις και παρουσιάσεις, οι μουσουλμάνες των δυτικών χωρών που ασχολούνται δημιουργικά με τη μόδα είτε ως μοντέλα, είτε ως bloggers, είτε ως σχεδιάστριες και αλλά και στυλίστριες αναζητούν η κάθε μία τη δική της ισορροπία ανάμεσα στη μόδα και στη θρησκεία αλλά επίσης ορίζουν η κάθε μία με τον δικό της τρόπο την έννοια της «σεμνότητας».

«Το Κοράνι αναφέρει πολύ λίγα πράγματα για την κάλυψη» λέει η Ναϊλά Λιμούς, σχεδιάστρια μόδας στη Νέα Υόρκη και ιδιοκτήτρια του πρακτορείου «σεμνών μοντέλων» Underwraps. «Τα πιο συντηρητικά είδη κάλυψης όπως η μπούρκα, η αμπάγια και το νικάμπ (η πλήρης κάλυψη προσώπου-σώματος) είναι προαιρετικά».

«Η κάλυψη μας κάνει να ξεχωρίζουμε, εμάς τις μουσουλμάνες. Αλλά δεν μας ορίζει», ισχυρίζεται η Λιμούς.

Τα «σεμνά μοντέλα» στην εταιρεία Underwraps δεν είναι όλα μουσουλμάνες. Είναι διαφόρων θρησκειών – ανάμεσά τους υπάρχει και μία εβραία. «Οι εβραίες έχουν τις καλύτερες λύσεις μετατροπής των ρούχων σε “σεμνά”. Αν είναι πολύ αποκαλυπτικά τους προσθέτουν μανίκια. Αν είναι διάφανα ή στράπλες, φοράνε κάτι από μέσα», επισημαίνει η Ναϊλά Λιμούς. Επίσης τα σεμνά μοντέλα δεν είναι ανήλικα, υπερβολικά αδύνατα και πάρα πολύ ψηλά όπως είναι οι δυτικές. Είναι όμορφες, γοητευτικές, αλλά οι «αναλογίες κρεμάστρας» δεν είναι το ζητούμενο. Τέλος το πρακτορείο, μαζί με τα μοντέλα, στους ενδιαφερόμενους στέλνει και οδηγίες… μεταχείρισης. Όχι γδυσίματα μπροστά σε άνδρες, όχι μεικτά δοκιμαστήρια, μάξι μπουρνούζι.

Τα «σεμνά μοντέλα» λέει η Ναϊλά Λιμούς «δεν καλύπτονται αλλά είναι διακριτικά. Στην παραλία θα φορέσουν ολόσωμο μαγιό ή σορτς, όχι μπικίνι».

Πάντως τα «σεμνά μοντέλα» που έκαναν πάταγο στην Εβδομάδα Μόδας της Νέας Υόρκης, αυτόν τον Σεπτέμβριο, φορούσαν μαντίλες κανονικότατα. Αναφέρομαι στην επίδειξη της μουσουλμάνας σχεδιάστριας Ανιέσα Χασιμπουάν από τη Τζακάρτα. Ατόφια, μουσουλμανική μόδα, αυτό έδειξε ο οίκος. Με μαντίλες, με πλήρη κάλυψη, με αποκλεισμό κάθε διαφάνειας, με παλ χρώματα «σεμνά» για να μην τραβούν την προσοχή. Με γυαλιστερά, ωστόσο, υφάσματα, πολυτελή και πανάκριβα, που παραπέμπουν στις χίλες και μια νύχτες.

Σεμνά ήταν και τα μοντέλα των Dolce & Gabbana στις αρχές του 2016, που λανσάρισαν τις μπούρκες και τις αμπάγιες με τις μαργαρίτες και τις παπαρούνες και με τις δυτικές χαριτωμενιές που έκαναν τα άχαρα αυτά ρούχα να δείχνουν κάπως πιο ελκυστικά.

Όλα είναι θέμα ζύμωσης. Η μόδα σε όλη την ιστορία της εξέφραζε ζυμώσεις. Σύμφωνα με τη Ρέινα Λιούις, Καθηγήτρια Πολιτιστικών Σπουδών στο London College of Fashion και στο University of the Arts του Λονδίνου, οι νεαρές μουσουλμάνες που ψωνίζουν από τα φτηνά υπερκαταστήματα μόδας στο Λονδίνο (Topshop, H&M, Zara κτλ.) συνδυάζουν με ευφάνταστους τρόπους τη «σεμνή μόδα» με τη δυτική. Αυτά τα περιγράφει στο βιβλίο της με τίτλο «Muslim Fashion: Contemporary Style Cultures», 2015, εκδόσεις Duke University Press.

Από την άλλη το σουηδικό H&M το 2015 χρησιμοποίησε στο τηλεοπτικό σποτ του, ανάμεσα σε πολλά μοντέλα από όλο τον κόσμο, και μία μουσουλμάνα με μαντίλα. Επίσης την ίδια χρονιά ο οίκος DKNY (της Ντόνα Κάραν) λανσάρισε μία μικρή συλλογή ειδικά για το ραμαζάνι. Ακολούθησαν ο Tommy Hilfiger και ο Oscar de la Renta με ανάλογες συλλογές. Το ίδιο και η ισπανική αλυσίδα καταστημάτων οικονομικής μόδας Mango, η οποία δήλωσε πως το 5% της πελατείας της είναι σταθερά μουσουλμάνες. Αλλά και το ηλεκτρονικό κατάστημα net-a-porter την εποχή του ραμαζανιού κάνει ειδικό αφιέρωμα με ρούχα και αξεσουάρ πολλών δυτικών σχεδιαστών που ταιριάζουν στην περίσταση.

Οσο κι αν το αίμα και τα μεγάλα πολιτικά συμφέροντα μας χωρίζουν, η ζωή, τελικά, φαίνεται να μας ενώνει. Μην πάτε και πολύ μακριά. Την περασμένη άνοιξη θυμάστε ποιος ήταν ο πιο πρωτότυπος τρόπος να φορέσουμε το χιλιοφορεμένο τζιν; Με shirt dress ή με slip dress. Με πουκαμισοφόρεμα ή με φόρεμα σε στιλ κομπινεζόν. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις με φόρεμα. Όπως ακριβώς και οι «σεμνές» μουσουλμάνες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News