Πριν από είκοσι χρόνια, στις αρχές του 2000, εμφανίστηκε στην αγορά της Νότιας Κορέας το πρώτο smartphone Samsung, με ενσωματωμένη φωτογραφική μηχανή. Αυτό το κινητό τηλέφωνο εγκαινίασε την εποχή της «δημοκρατικής φωτογραφίας» λέει άρθρο στην εφημερίδα La Repubblica (υπογραφή: Μικέλε Νέρι – εδώ, με συνδρομή). Ετσι τελείωσε και η εποχή του παλιού φωτορεπορτάζ, δηλαδή των πραγματικά δημοσιογραφικών ενσταντανέ, από τον φακό των επαγγελματιών.

Πλησιάζει, λοιπόν, η εικοστή επέτειος μιας «εκρηκτικής εφεύρεσης», αν και δεν αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της πλήρως, γράφει, αφού «τα αποτελέσματά της είναι μικρά, ευχάριστα, τόσο κοντά μας». Υπάρχει όμως και η αρνητική πλευρά, την οποία ο Νέρι, ως δημοσιογράφος που ασχολήθηκε ερευνητικά με το θέμα της φωτογράφισης στην εποχή των σόσιαλ μίντια, δεν αποφεύγει να θίξει.

Μέσα στην εικοσαετία χρήσης του τηλεφώνου ως φωτογραφικής κάμερας δισεκατομμύρια «φωτογράφοι» πέρασαν από το στάδιο της αθωότητας στο στάδιο της ωρίμασης – και ανησυχητικά πολλοί μεταξύ τους είναι εκείνοι που… παραωρίμασαν και πλέον χρησιμοποιούν την κάμερα «για να ταπεινώσουν, να αποπλανήσουν, να επηρεάσουν απόψεις και συμπεριφορές, να χειραγωγήσουν».

Το τέλος των αναμνήσεων

Πλέον «κλικάρουμε όπως αναπνέουμε, αναμειγνύοντας τα πάντα, καθιστώντας τα όλα ισοδύναμα και αμελητέα». Από αυτήν την εποχή, «από την εποχή με τις περισσότερες δυνατές αναμνήσεις, με τις τρισεκατομμύρια λήψεις ετησίως, δεν θα παραμείνει καμιά ανάμνηση». Φαίνεται ότι «κανείς δεν συνειδητοποίησε τις αρνητικές συνέπειες μιας μάλλον δυσνόητης ιδέας: να συνδυαστεί η φωτογραφική μηχανή με ένα τηλέφωνο» σημειώνει.

Υπογραμμίζοντας την υπέρβαση κάθε ορίου στο ποστάρισμα φωτογραφιών στα σόσιαλ μίντια, το άρθρο στέκεται σε συγκεκριμένες, παραδειγματικές περιπτώσεις εξευτελισμού της ανθρώπινης ζωής: σε κάποια φωτογραφία ενός τζιχαντιστή του Isis που δημοσιεύθηκε στο Instagram, στην τραγική ιστορία της Τιτζιάνα Καντόνε, της Ναπολιτάνας που αυτοκτόνησε ύστερα από τη διαδικτυακή διαπόμπευσή της (ενδεικτικά, εδώ), στις φωτογραφίες των νηπίων και των βρεφών που οι γονείς τους τα παραδίδουν «στη ροή των αιωνίως διαθέσιμων προσώπων» στο web.

The tragic story of Tiziana Cantone, who killed herself after private sex videos went viral https://t.co/oIU266bdzb pic.twitter.com/YNiCkGXxXQ

— BBC News (World) (@BBCWorld) February 13, 2017

Ο Νέρι ασπάζεται την άποψη του αμερικανού ειδικού της φωτογραφικής βιομηχανίας Πολ Μέλτσερ ο οποίος μιλάει για «σήψη» της φωτογραφίας: «Οι φωτογραφίες έχουν γίνει τόσο συνηθισμένες, τόσο αδιαφοροποίητες, τόσο ίδιες, που έχουν χάσει το νόημά τους. Δεν επικοινωνούν πλέον τίποτα».

Τα κλικ γίνονται από το τηλέφωνο χωρίς την προσοχή που κάποτε επιδείκνυε ο φωτορεπόρτερ, ο οποίος και σπουδαγμένος ήταν και πολλές φορές είχε διακινδυνεύσει για τα πλάνα του. Ετσι παραμορφώθηκε και η σχέση μας με τις εικόνες, γράφει ο Νέρι.

Την εξάρτηση των σύγχρονων ανθρώπων από την κάμερα του τηλεφώνου, τη δίψα μας για όλο και περισσότερα κλικ την αποδίδει στο ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος χρειάζεται ελάχιστο χρόνο για να αποκρυπτογραφήσει την εικόνα σε σχέση με τον χρόνο που απαιτεί η κατανόηση μιας λέξης.

Κλείνει το κείμενό του με μια μισοαστεία και μισοσοβαρή πρόταση: «Θα μπορούσαμε να κολλήσουμε στα smartphones προειδοποιητικές ετικέτες, όπως κάνουμε στα πακέτα των τσιγάρων. Να γράφουν ‘Προσοχή! Μην κλικάρεις, μην πυροβολείς’ ή ‘Μη θέτεις σε κίνδυνο την προσωπική ζωή της κόρης σου’»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News