Την περασμένη εβδομάδα η Βρετανία κατέστη η πρώτη δυτική χώρα η οποία ενέκρινε ένα, το πρώτο, εμβόλιο κατά του κορονοïού. Το Σάββατο, της ίδιας εβδομάδας όμως, ήταν η σειρά της Μόσχας να προβεί σε μια ιστορική πρωτιά στη μάχη της ανθρωπότητας κατά της πανδημίας.

Ανοίγοντας 70 εμβολιαστικά κέντρα και εμβολιάζοντας με το δικό της, εγχώριας παραγωγής, εμβόλιο Sputnik V περιορισμένο αριθμό υγειονομικών, κοινωνικών λειτουργών και εκπαιδευτικών, η Ρωσία κατέστη η πρώτη χώρα στο κόσμο που κήρυξε την έναρξη ενός μαζικού προγράμματος ανοσοποίησης του γενικού πληθυσμού.

Επειτα από σχεδόν έναν χρόνο θανατικού και θλίψης και στενοχώριας, το μοιραίο 2020 πρόκειται να ολοκληρωθεί σχετικά αισιόδοξα, με την ανθρωπότητα να ευελπιστεί βάσιμα πως κάποια στιγμή στη διάρκεια της επόμενης χρονιάς ο κίνδυνος του κορονοïού θα έχει περιοριστεί σημαντικά.  Ωστόσο την προηγούμενη εβδομάδα οι ιδιαίτερα ελπιδοφόρες εξελίξεις επισκιάστηκαν από τις επικρίσεις που δέχτηκαν το Λονδίνο και η Μόσχα λόγω των σημαντικών – «βεβιασμένων» σύμφωνα με τους επικριτές τους – βημάτων που έκαναν στη μάχη κατά της πανδημίας.

«Οι επιστήμονες υποστηρίζουν επί μήνες πως η ανάπτυξη εμβολίων δεν αποτελεί αγώνα, ότι όποιος προπορεύεται σπανίως είναι ο νικητής μακροπρόθεσμα και ότι δεν υπάρχει χώρος για εθνικοφροσύνη στο πλαίσιο μιας διεθνούς συνεργασίας», υπενθυμίζει σε κείμενό του ο Τόνι Αλεν – Μιλς των λονδρέζικων Times.

Ωστόσο, όταν παρουσιάστηκε και εγκρίθηκε το πρώτο εμβόλιο το οποίο αποτελεί καρπό μιας «γερμανο-τουρκο-ουγγρο-αμερικανο-βελγικής» κοινοπραξίας, μία εξαιρετική διεθνής επιτυχία μετατράπηκε σε αντιπαράθεση για το Brexit, επισημαίνει ο βρετανός δημοσιογράφος. Και διερωτάται εάν αυτή ήταν η κατάλληλη στιγμή για να υποστηρίξει «λανθασμένα» ο Ματ Χάνκοκ, ο βρετανός υπουργός Υγείας, ότι η Βρετανία ενέκρινε ταχύτερα το εμβόλιο «επειδή φύγαμε από την Ευρωπαϊκή Ενωση».

Η απόφαση των αρμόδιων βρετανικών αρχών να προβούν στην κατεπείγουσα έγκριση του εμβολίου των Pfizer και BioNTech χαιρετίστηκε από την πλειονότητα των επιστημόνων της Βρετανίας ως μια κίνηση που θα επιτρέψει την άμεση διάθεση ενός ασφαλούς σκευάσματος που αποδεδειγμένα προστατεύει από τον κορονοïό. Το ζήτημα, ωστόσο, αποτέλεσε αφορμή για την ανταλλαγή βαριών κατηγοριών με τους επικριτές των Βρετανών να κάνουν λόγο «ανεύθυνη βιασύνη», ακόμα και για «βρόμικα κόλπα» και τους Βρετανούς να μιλούν για «ζηλόφθονους ανταγωνιστές».

Η επικεφαλής των βρετανικών εγκριτικών αρχών δρ Τζουν Ρέιν δεν παρέλειψε να επισημάνει στον βρετανό υπουργό Υγείας ότι «καταφέραμε να εγκρίνουμε τη διάθεση του εμβολίου χρησιμοποιώντας τις διατάξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που ισχύουν έως την 1η Ιανουαρίου».

Αλλά ακόμη και ο δρ Αντονι Φάουτσι, ο επικεφαλής των αμερικανικών προσπαθειών για τον έλεγχο της πανδημίας, υπαινίχθηκε (παρότι στη συνέχεια ανακάλεσε) ότι οι Βρετανοί βιάστηκαν. Ομως  ο αποκαλούμενος «εμβολιαστικός εθνικισμός» εκφράστηκε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο από τον Γκάβιν Γουίλιαμσον, τον βρετανό υπουργό Παιδείας, ο οποίος δεν δίστασε να δηλώσει πως η Βρετανία ενέκρινε πρώτη το εμβόλιο επειδή είναι «καλύτερη χώρα» από τη Γαλλία, το Βέλγιο ή τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

«Δεν ήταν δύσκολο την προηγούμενη εβδομάδα να φανταστεί κανείς τον πρόεδρο Πούτιν να αγαλλιάζει πάνω από το φιαλίδιο ενός Sputnik V, ακούγοντας για τις διχόνοιες στη Δύση», αναφέρει χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος των Times.

Γιατί οξύνθηκαν τα πολιτικά πάθη;

Αφότου οι κινεζικές αρχές κοινοποίησαν το γονιδίωμα του νέου κορονοïού τον περασμένο Ιανουάριο κατέστη αμέσως ξεκάθαρο πως για την ανάπτυξη εμβολίων οι επιστήμονες και οι ερευνητές ανά τον κόσμο θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν διαφορετικές τεχνολογίες και να κινηθούν με διαφορετικές ταχύτητες για να επιτύχουν τον στόχο τους.

Τις προσπάθειές τους έσπευσαν να συνδράμουν οι κορυφαίες ιατρικές επιθεωρήσεις του κόσμου, κοινοποιώντας άμεσα τα όποια νέα ευρήματα σχετικά με τον κορονοïό και την πανδημία του. Την ίδια ώρα πολλές κυβερνήσεις χρηματοδότησαν με πολλά δισεκατομμύρια τις πιο ελπιδοφόρες έρευνες, εξασφαλίζοντας εκατομμύρια δόσεις διαφόρων εμβολίων και κάθε βήμα προς τα εμπρός των εμπλεκομένων εταιριών συνοδευόταν με εκτίναξη των τιμών των μετοχών τους.

Τα αποτελέσματα ξεπέρασαν τις προσδοκίες, καθώς μετά από λιγότερο από έναν χρόνο, τέσσερις παρασκευαστές εμβολίων έχουν προβεί σε αισιόδοξες ανακοινώσεις – η Pfizer και η BioNTech, η Moderna, η AstraZeneca σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης αλλά και οι Ρώσοι, οι οποίοι κατηγορούν τους Δυτικούς για «παρωχημένη ψυχροπολεμική μεροληψία ή φθόνο της ρωσικής ιδιοφυΐας», αναφέρει ο βρετανός δημοσιογράφος, σημειώνοντας πως σημαντικές ποσότητες δόσεων του ρωσικού εμβολίου έχουν ήδη αγοράσει η Σερβία, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και η Αργεντινή.

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις η αποτελεσματικότητα και των τεσσάρων εμβολίων είναι ιδιαίτερη υψηλή (τουλάχιστον 90%) ενώ κατά τους επόμενους μήνες αναμένεται πως θα ολοκληρωθούν οι κλινικές  μελέτες φάσης ΙΙΙ και άλλων εμβολίων, και αυτό σημαίνει πως κατά πάσα πιθανότητα θα ενταθεί ο διεθνής εμβολιαστικός ανταγωνισμός.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι στον πλανήτη ζουν σχεδόν οκτώ δισεκατομμύρια άνθρωποι, είναι πασιφανές πως οι εταιρείες που πρόκειται να συμμετάσχουν στη μεγαλύτερη εκστρατεία μαζικού εμβολιασμού στην ιστορία της ανθρωπότητας, θα κερδίσουν τεράστια χρηματικά ποσά.

Η Pfizer και η Moderna πιθανότατα θα ηγηθούν της κούρσας στη Δύση, αλλά τα εμβόλιά τους είναι ακριβά ενώ η διαδικασία διανομής και αποθήκευσής τους είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και επίσης δαπανηρή. «Η διανομή του εμβολίου της Pfizer σε παγκόσμια κλίμακα δεν θα είναι εφικτή. Για να εμβολιαστεί ο παγκόσμιος πληθυσμός, θα χρειαστούν πολλά εμβόλια διαφορετικής τεχνολογίας», εξήγησε στους Times η Νίκολα Στοουνχάουζ, καθηγήτρια Μοριακής Ιολογίας στο πανεπιστήμιο του Λιντς.

Στην κούρσα πρόκειται να εισέλθει σύντομα και η ευρωπαϊκή κοινοπραξία AstraZeneca-Οξφόρδης (το εμβόλιο της οποίας είναι πιο φθηνό από τα εμβόλια των αμερικανικών φαρμακοβιομηχανιών ενώ συντηρείται δίχως κανένα πρόβλημα σε οικιακό ψυγείο) και τότε θα αρχίσουν τα σοβαρά προβλήματα.

Μπορεί να παίξει κάποιος βρόμικα;

Την προηγούμενη εβδομάδα, πηγή προσκείμενη στην κυβέρνηση της Βρετανίας έκανε λόγο για εκστρατεία «βρόμικων κόλπων» εναντίον του εμβολίου της Οξφόρδης και της AstraZeneca με σκοπό να καθυστερήσει η έγκρισή του στις ΗΠΑ.

Στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ότι υψηλόβαθμα στελέχη της Pfizer ή της Moderna προέβησαν σε ύποπτες κινήσεις με στόχο να πλήξουν το βρετανο-σουηδικό εμβόλιο δεν υπάρχουν, αλλά αποτελεί γεγονός πως στην Wall Street επενδύονται τεράστια ποσά στις μετοχές των αμερικανικών εταιρειών ανάπτυξης και παρασκευής εμβολίων. Πριν από έναν χρόνο η μετοχή της Moderna κόστιζε στον Nasdaq 19 δολάρια ενώ την περασμένη Παρασκευή περισσότερα από 150 δολάρια.

Σίγουρα δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο συγκεκριμένοι αμερικανοί επενδυτές να ενοχλούνται από την προοπτική να χάσουν μέρος των δυνητικών κερδών τους από ένα πιο φθηνό και πιο απλό βρετανικό εναλλακτικό εμβόλιο ενώ ούτε ο Ντόναλντ Τραμπ πρέπει να χάρηκε ιδιαίτερα βλέποντας του Βρετανούς να εγκρίνουν πρώτοι ένα εμβόλιο κατά του κορονοïού. Κήρυξαν, οπότε, τον πόλεμο στην AstraZeneca οι Αμερικανοί;

Δυστυχώς για τους επιστήμονες της Οξφόρδης, μετά την ολοκλήρωση της τρίτης φάσης των κλινικών δοκιμών του εμβολίου τους και της ανακοίνωσης των εντυπωσιακών αποτελεσμάτων, εκφράστηκαν πολλές αμφιβολίες όσον αφορά το πώς επιτεύχθηκαν αυτά.

Στη συνέχεια αποκαλύφθηκε πως αντί να λάβουν όλοι οι εθελοντές δύο πλήρεις δόσεις του εμβολίου, κατά λάθος μια υποομάδα 3.000 εθελοντών έλαβε αρχικά μισή δόση και μία ολόκληρη μετά από τέσσερις εβδομάδες. Τα αποτελέσματα ήταν αναπάντεχα ενθαρρυντικά, με την αποτελεσματικότητα του εμβολίου να φτάνει στο 90% ενώ μεταξύ όλων όσοι έλαβαν δύο πλήρεις δόσεις έφτασε στο 62%.

Ακολούθησαν έντονες επικρίσεις με μπροστάρηδες τους Αμερικανούς και η AstraZeneca ανακοίνωσε τη διεξαγωγή νέας, συμπληρωματικής έρευνας, οπότε θεωρείται βέβαιο πως η έγκριση του εμβολίου της για μαζική διάθεση θα καθυστερήσει αρκετά, ειδικά στις ΗΠΑ.

Πηγές ανέφεραν στους Times πως στην Οξφόρδη μιλούν για «αμερικανικές κατεργαριές», γιατί ακόμα και με ποσοστό αποτελεσματικότητας 62%, ένα εμβόλιο μπορεί να περιορίσει σημαντικά τη σοβαρότητα της νόσου και να σώσει ανθρώπινες ζωές. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία το εμβόλιο της Οξφόρδης είναι «εντυπωσιακά» ασφαλές, οπότε δεν υπάρχει κανένας σοβαρός λόγος, υποστηρίζουν πολλοί, για να καθυστερήσει η έγκρισή του. Αυτό, ωστόσο, δεν αλλάζει το γεγονός πως, τον περασμένο Ιούλιο, στο χρηματιστήριο του Λονδίνου η μετοχή της AstraZeneca κόστιζε περισσότερο από 93 στερλίνες ενώ την προηγούμενη Παρασκευή λιγότερο από 80 στερλίνες.

Γιατί έχουν σημασία όλα αυτά εάν τα εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά;

«Αντιμετωπίζουμε ήδη αρκετά προβλήματα με ανθρώπους που εμφανίζονται επιφυλακτικοί όσον αφορά τον εμβολιασμό», υπογράμμισε την προηγούμενη εβδομάδα ο δρ Αντονι Φάουτσι, επισημαίνοντας πως οι διαδικασίες που ακολουθεί ο αμερικανικός ΕΟΦ για την έγκριση νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων αποτελούν τον «χρυσό κανόνα» τον οποίο στην προκειμένη περίπτωση δεν τήρησαν  οι Βρετανοί – υπαινίχθηκε, πριν ανακαλέσει, ο αμερικανός ειδικός.

Και δεν είχε άδικο, τουλάχιστον όσον αφορά την επιφυλακτικότητα με την οποία αντιμετωπίζει μερίδα των πολιτών τα εμβόλια: η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου και η μαζική παραγωγή πολλών εκατομμυρίων δόσεων αποτελούν τα πρώτα δύο στάδια μιας τριπλής πρόκλησης, με το τρίτο στάδιο να αφορά την ανάγκη να πειστούν οι άνθρωποι να εμβολιαστούν. Αναμφίβολα οποιαδήποτε υπόνοια αντιπαράθεσης μπορεί να πλήξει την εμπιστοσύνη του κοινού.

Το ότι κάποιοι εμφανίζονται διστακτικοί είναι απόλυτα κατανοητό στα πλαίσια της ανθρώπινης φύσης, επισημαίνουν οι ειδικοί. Αντιθέτως είναι απόλυτα ακατανόητες οι αστήρικτες αιτιάσεις περί «βεβιασμένης έγκρισης» από τους Βρετανούς αλλά και οι υπερφίαλες δηλώσεις περί της «πολύ καλύτερης» – από το Βέλγιο, τη Γαλλία ή τις ΗΠΑ – Βρετανίας, καθώς δύσκολα θα πείσουν τους πολίτες ότι τον πρώτο λόγο όσον αφορά τα εμβόλια δεν το έχουν οι πολιτικοί αλλά οι επιστήμονες. «Δεν υπάρχει πιο τρομακτικό θέαμα από έναν πολιτικό που κραδαίνει μια βελόνα», σημείωσε άκρως περιεκτικά ένας βρετανός επιστήμονας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News