Ο Μακί Κατζί, ο Ιάπωνας ο οποίος λάτρευε τον ιππόδρομο και τα παζλ με αριθμούς, και έδωσε το όνομα Sudoku στο παιχνίδι, που θα αποκτούσε στη συνέχεια φανατικούς φίλους σε όλο τον κόσμο, πέθανε στις 10 Αυγούστου 2021 σε ηλικία 69 ετών στο σπίτι του στο Τόκιο. Ο θάνατός του, σύμφωνα με την ανακοίνωση εκπροσώπου της εταιρείας του Nikoli.Co, που γιορτάζει φέτος τα 30 χρόνια από την ίδρυσή της, οφείλεται σε καρκίνο του χοληφόρου πόρου. Αφησε πίσω του τη σύζυγό του και δύο κόρες.

Μια μέρα του 1984, ο Μακί Κατζί εντόπισε σε ένα αμερικανικό περιοδικό ένα παζλ με αριθμούς, το Number Place. Δεν μιλούσε αγγλικά. Το παιχνίδι με τους αριθμούς ήταν το μόνο που κατάλαβε. Και το «ερωτεύτηκε». Το έλυσε, το επεξεργάστηκε κάνοντας κάποιες βελτιώσεις, και σε χρόνο… dt (γιατί βιαζόταν να πάει στον ιππόδρομο για να παρακολουθήσει έναν αγώνα) του έδωσε ένα ιαπωνικό όνομα, που συντομογραφήθηκε αργότερα ως Sudoku : «Ηθελα να δημιουργήσω ένα ιαπωνικό όνομα. Χμ… Αριθμοί. …  Ενας σε κάθε κουτί… Μονοψήφιοι και να εμφανίζονται μόνο μία φορά…  Εντάξει, τα κατάφερα! “Suuji wa dokushin ni kagiru”, που σημαίνει “Οι αριθμοί πρέπει να είναι ΜΟΝΟΙ, ΑΓΑΜΟΙ”. Αυτό είναι το επίσημο όνομα, αλλά ήταν κάπως μεγάλο, οπότε αρχίσαμε να το ονομάζουμε με το αρκτικόλεξο Sudoku», ανέφερε σε ομιλία του το 2008 στο Sudoku National Championship στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.

O Μακί Κατζί γεννήθηκε το 1951 στο Σαπόρο. Ο πατέρας του ήταν μηχανικός τηλεπικοινωνιών και η μητέρα του δούλευε σε ένα κατάστημα με κιμονό. Οταν τέλειωσε το σχολείο γράφτηκε στο ιδιωτικό πανεπιστήμιο Κέιο του Τόκιο, ένα χρόνο αργότερα όμως εγκατέλειψε τις σπουδές λογοτεχνίας. Αρχισε να κάνει διάφορες δουλειές, μέχρι τo 1980, οπότε μαζί με δύο παιδικούς φίλους του άρχισε να εκδίδει ένα τριμηνιαίο περιοδικό παζλ, το Nikoli (από το όνομα ενός βρετανικού αλόγου, που είχε κερδίσει εκείνη τη χρονιά σε ιπποδρομίες στην Ιρλανδία).

Tο ίδιο όνομα έδωσαν οι συνεταίροι στην εκδοτική εταιρία NIKOLI Co. που ίδρυσαν τρία χρόνια αργότερα. Και όπως αναφέρουν στην ιστοσελίδα τους: «Μετά από εκείνο το πρώτο περιοδικό, εκδίδουμε περιοδικά και βιβλία παζλ και παρέχουμε πρωτότυπα παζλ σε άλλες εκδόσεις (εφημερίδες, εβδομαδιαία και μηνιαία περιοδικά). Μελετάμε και εφευρίσκουμε συνεχώς νέους γρίφους και έχουμε δημιουργήσει πάνω από 200 είδη πρωτότυπων παζλ».

Σε συνέντευξή του στο BBC ο Μακί Κατζί είχε πει ότι το μυστικό για την επινόηση ενός καλού παζλ είναι «να κάνουμε κανόνες απλούς και εύκολους για όλους, και για τους αρχάριους». Ακόμη, όπως είχε πει σε παλιότερη συνέντευξή του στους New York Times, το μυστικό του περιοδικού Nikoli, είναι ο «εκδημοκρατισμός» του παιχνιδιού αφού στην εξέλιξή του εμπλέκονται και οι αναγνώστες.

Πράγματι, οι αναγνώστες του Nikoli δεν είναι απλά λύτες. Στέλνουν feed back στο περιοδικό μαζί με τις λύσεις τους, είναι και δημιουργοί: φτιάχνουν νέα sudoku και άλλα παιχνίδια, ενώ επίσης εφευρίσκουν νέα είδη παζλ. Ενας από αυτούς τους ερασιτέχνες δημιουργούς, ο Γιοσινάο Ανπούκου προσελήφθη στην εταιρεία το 1990. Και τον περασμένο μήνα, καθώς η υγεία του κ. Κατζί χειροτέρευε, ο «νονός» του Sudoku παραιτήθηκε από CEO της εταιρείας και τη θέση του ανέλαβε ο κ. Ανπούκου.

Για περίπου 20 χρόνια η τρέλα του Sudoku -μέσω των περιοδικών του οίκου Nikoli- «ενδημούσε» βασικά στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου μέχρι που το ανακάλυψε ένας Νεοζηλανδός και φρόντισε για την παγκόσμια διάδοσή του, όπως γράφει ο Ντέιβιντ Σμιθ σε ένα παλιότερο δημοσίευμα του Guardian. Ο Γουέιν Γκουλντ, δικαστής από τη Νέα Ζηλανδία, που είχε μετακομίσει στο Χονγκ Κονγκ, βρέθηκε τον Μάρτιο του 1997 για ψώνια στο Τόκιο. Περιμένοντας να ανοίξει ένα κατάστημα, μπήκε σε ένα βιβλιοπωλείο και μόλις είδε το πλέγμα με τα άδεια τετράγωνα, ένιωσε τον πειρασμό να τα συμπληρώσει. Και όπως δήλωσε, τα επόμενα έξι χρόνια ανέπτυξε «ένα πρόγραμμα υπολογιστή που συνθέτει παζλ Sudoku επί τόπου».

Η σύζυγος του Γκουλντ, Γκέι, ήταν καθηγήτρια Γλωσσολογίας στο Νιου Χαμσάιρ των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο  Γκουλντ δημοσίευσε, λοιπόν, ένα από τα παιχνίδια του στην τοπική εφημερίδα Conway Daily Sun, που είχε μεγάλη επιτυχία. Και το 2004, ενώ βρισκόταν στο Λονδίνο καθοδόν για το Χονγκ Κονγκ, όπως είπε στον Guardian: «Πήγα απροειδοποίητα στους Times σαν παλιομοδίτικος περιοδεύων πωλητής και χτύπησα την πόρτα… Τον επόμενο μήνα δημοσίευσαν το παζλ και απογειώθηκε»…

Μάλιστα δύο χρόνια αργότερα ήταν τέτοια η τρέλα του κοινού που, όπως γράφει η Wall Street Journal,  η British Airways  προειδοποιούσε τους επιβάτες της να μην χρησιμοποιούν τα μολύβια τους για να λύνουν παιχνίδια κατά την απογείωση και την προσγείωση. Την ίδια χρονιά θεσπίστηκε, εξάλλου, ένα παγκόσμιο πρωτάθλημα Sudoku, εκατοντάδες εφημερίδες άρχισαν να δημοσιεύουν παιχνίδια, εμφανίστηκαν και online εφαρμογές Sudoku, μαζί με έναν κλάδο των Mαθηματικών, που ερευνά τις ρίζες του παιχνιδιού.

Όπως γράφει στη Wall Street Journal η Τσιέκο Τσουνεόκα, τα ετήσια έσοδα της εκδοτικής εταιρείας του κ. Κατζί και των παιδικών φίλων του, Nikoli Co., είναι σχεδόν 3 εκατ. δολάρια, ποσό που ωστόσο αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικροσκοπικό κλάσμα της παγκόσμιας αγοράς Sudoku, το οποίο η Nikoli εκτιμά σε σχεδόν 2 δισ. δολάρια: Λέγεται ότι περισσότεροι από 200 εκατ. άνθρωποι σε όλο τον κόσμο παίζουν Sudoku.

Ο κ. Κατζί πίστευε ότι εκτός Ιαπωνίας το εξωτικό όνομα του Sudoku περιέβαλε το παζλ με μια αύρα μυστηρίου. Και όπως γράφει η Τσιέκο Τσουνεόκα, είχε δηλώσει ότι ήταν χαρούμενος που δεν είχε την αποκλειστικότητα του εμπορικού σήματος επειδή έτσι το παζλ εξαπλώθηκε πιο εύκολα σε όλο τον κόσμο. Πίστευε εξάλλου ότι η ποιότητα των Sudoku της εταιρείας του ήταν ασυναγώνιστη.

Και μάλλον είχε δίκιο. Οι ειδικοί του Sudoku λένε ότι ο κ. Κατζί είχε βάλει στον κόσμο τους ψυχή: «Η πιο σημαντική συμβολή του στον κόσμο των παζλ λογικής είναι διακριτική και υποτιμημένη», έγραψε σε ένα email  του στους New York Times ο Νικ Μπάξτερ, αρχηγός της ομάδας των Ηνωμένων Πολιτειών, που αγωνίζεται στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Sudoku. Και πρόσθεσε ότι σε μια εποχή, που τα περισσότερα Sudoku και παρόμοια παζλ δημιουργούνται από υπολογιστές, το Nikoli συνεχίζει να δημοσιεύει παζλ, που δημιουργήθηκαν από ανθρώπους

Ο γρίφος των αριθμών λοιπόν, που επρόκειτο να γίνει παγκόσμιο φαινόμενο, ξεκίνησε από τις ΗΠΑ με το όνομα Number Place (άρχισε να κυκλοφορεί μάλλον στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τα Dell Puzzle Magazines, που εκδίδουν σταυρόλεξα και άλλους γρίφους από το 1931) ταξίδεψε στην Ιαπωνία, όπου υπέστη τις βελτιώσεις του Μακί Κατζί, επέστρεψε στις ΗΠΑ σαν Sudoku και από εκεί βρέθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν κατακτήσει ολόκληρο τον κόσμο. Ωστόσο οι ρίζες του είναι πολύ πιο βαθιές.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Fox Celeb (@foxceleb)

Ο Μακί Κατζί έβαζε την ψυχή του στα παιχνίδια του

Ο Ντέιβιντ Σμιθ γράφει στον Guardian ότι η ιστορία του Sudoku ξεκίνησε το 1783 όταν ο ο ελβετός μαθηματικός Λέοναρντ Οϊλερ, επινόησε τα «Λατινικά τετράγωνα», τα οποία περιέγραψε ως «ένα νέο είδος μαγικών τετραγώνων». Ο Οϊλερ είχε καταλήξει σε ένα πλέγμα, στο οποίο κάθε αριθμός ή σύμβολο εμφανίζεται μόνο μία φορά σε κάθε γραμμή ή στήλη.

Πάνω από δύο αιώνες αργότερα, η διαφορά είναι ότι το Sudoku παίζεται σε ένα πλέγμα 9×9 τετραγώνων που σχηματίζονται από οριζόντιες και κάθετες γραμμές και διαιρείται σε εννιά περιοχές των 3×3 τετραγώνων. Σε κάποια τετράγωνα υπάρχουν αριθμοί και ο στόχος είναι να γεμίσουν και τα υπόλοιπα με αριθμούς από το 1 μέχρι το 9, με την προϋπόθεση ότι κάθε αριθμός πρέπει να εμφανίζεται μόνο μία φορά σε κάθε σειρά, στήλη και περιοχή. Και κάθε παιχνίδι είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας, ανάλογα με τα τοποθετημένα νούμερα, που δίνει το καθένα.

Για να λύσεις ένα Sudoku «δεν χρειάζεται το είδος της γνώσης που απαιτεί ένα σταυρόλεξο. Ο καθένας μπορεί να το λύσει, αρκεί να κοιτάξει απλά τους αριθμούς και να σκεφτεί καλά. Δεν έχει σημασία πόσο χρονών είσαι ή ποια γλώσσα μιλάς», έγραψε ο Μακί Κατζί στο βιβλίο του «Γιατί το Sudoku έγινε παγκόσμια τρέλα», που κυκλοφόρησε το 2010 στα Ιαπωνικά.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News