Τα μυστικά έγγραφα που έβγαλαν στο φως τα Εθνικά Αρχεία της Βρετανίας -και δημοσίευσε (την Παρασκευή) η Telegraph- περιλαμβάνουν αποκαλύψεις, κυρίως για την κυβέρνηση του Τζον Μέιτζορ. Ενα μέρος τους, όμως, αφορά τη Μάργκαρετ Θάτσερ και το ποδόσφαιρο. Για το οποίο, όπως είναι γνωστό, η «Σιδηρά Κυρία» έτρεφε βαθιά αντιπάθεια.

Βρισκόμαστε στο 1990, στην πρωθυπουργική κατοικία της Ντάουνινγκ Στριτ 10. Η Θάτσερ υποδέχεται τα μέλη της εθνικής ομάδας της Αγγλίας λίγες μέρες μετά την επιστροφή τους από το Παγκόσμιο Κύπελλο. Εκεί, στην Ιταλία, τα «Λιοντάρια» είχαν κατακτήσει την τέταρτη θέση, την υψηλότερη που κατέλαβαν, ποτέ, σε Μουντιάλ μακριά από το Νησί. Αλλά, η ομιλία της προς τους παίκτες και τους προπονητές είναι ένας ύμνος για το αγγλικό fair-play.

Σύμφωνα με το αρχείο που δόθηκε στη δημοσιότητα, στην αρχή η Θάτσερ υπογραμμίζει την απέχθειά της για τους ποδοσφαιριστές που «βουτάνε» στην αντίπαλη περιοχή με σκοπό να ξεγελάσουν τον διαιτητή και να κερδίσουν πέναλτι, «αναπαριστώντας τη σκηνή του θανάτου στον Ριχάρδο τον Γ’». Το… καρφί ήταν, μάλλον, για τον γερμανό επιθετικό Γίργκεν Κλίνσμαν, ο οποίος το είχε παρακάνει με τις «θεατράλε» πτώσεις του σε εκείνο το τουρνουά (και η ομάδα του είχε αποκλείσει την Αγγλία στα πέναλτι). Στη συνέχεια συγχαίρει τους άγγλους διεθνείς που «αντιστάθηκαν στον πειρασμό να κερδίσουν ένα βραβείο Οσκαρ».

Απευθυνόμενη προς τον προπονητή (Μπόμπι Ρόμπσον), τον Πολ Γκασκόιν, τον Γκάρι Λίνεκερ και τους υπόλοιπους, αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Αντιμετωπίσατε τους αγώνες με ηρεμία και αποδεχθήκατε τις αποφάσεις των διαιτητών χωρίς διαμαρτυρίες. Δεν θα ήμασταν πιο περήφανοι, εάν μας φέρνατε και το “άλλο” τρόπαιο (το Παγκόσμιο Κύπελλο), μαζί με αυτό που κατακτήσατε (το Βραβείο Fair Play της FIFA)».

Και πρόσθεσε: «Παρατήρησα ότι έπειτα από κάθε σκληρή μονομαχία, ο άγγλος ποδοσφαιριστής ήταν εκείνος που -πρώτος- έτεινε χέρι φιλίας προς τον αντίπαλο, βοηθώντας τον να σηκωθεί από το έδαφος και να συνεχίσει τον αγώνα».

Είναι αδύνατον, η Θάτσερ να είχε προσέξει μια τέτοια λεπτομέρεια. Μάλιστα, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν είχε παρακολουθήσει, έστω έναν, αγώνα της εθνικής Αγγλίας σε εκείνο το Παγκόσμιο Κύπελλο. Κάποιος της έγραψε αυτά που έπρεπε να πει. Κι όχι μόνο. Το κείμενο της ομιλίας της συνοδευόταν από ένα σημείωμα, το οποίο της επεσήμαινε τη σημασία της εκδήλωσης, αναφέροντας πως «θα τη βοηθούσε να πείσει το κοινό πως απεχθάνεται τον χουλιγκανισμό, κι όχι το ίδιο το ποδόσφαιρο». Ενα τρίτο έγγραφο περιελάμβανε προσωπικές πληροφορίες για τους άγγλους διεθνείς: σε ποιο σύλλογο αγωνιζόταν ο κάθε ένας, πόσα γκολ είχε σκοράρει στο Μουντιάλ, κ.λπ.

Ακόμη και σήμερα, σχεδόν έξι χρόνια μετά τον θάνατό της (Απρίλιος 2013), ο πολύς κόσμος πιστεύει πως η Θάτσερ ήταν αυτή που έβαλε το αγγλικό ποδόσφαιρο σε τάξη. Οσοι την αντιπαθούσαν για την πολιτική της, υποστηρίζουν τον ακριβώς αντίθετο μύθο: ότι η «μάγισσα», όπως την αποκαλούσαν, δεν ενδιαφέρθηκε για την εξάλειψη της βίας στα γήπεδα. Η αλήθεια βρίσκεται, ως συνήθως, κάπου στη μέση.

Τη χρονιά που ανέλαβε τη διακυβέρνηση στο Νησί (1979) η κατάσταση με τους χούλιγκαν ήταν, ήδη, εκτός ελέγχου. Στη δεκαετία των ’80s τα πράγματα αγρίεψαν ακόμη περισσότερο. Ο μέσος όρος των θεατών στις εξέδρες δεν ξεπερνούσε τους 19.000. Η Θάτσερ ανεχόταν αυτή τη «ζούγκλα», επειδή στο δικό της μυαλό το ποδόσφαιρο ήταν η ποταπή διασκέδαση των προβληματικών της βρετανικής κοινωνίας – δεν αφορούσε τον μέσο πολίτη. Στα έξι πρώτα χρόνια της πρωθυπουργίας της ασχολήθηκε με το σπορ μόνο για να περικόψει τα κονδύλια με τα οποία αμείβονταν οι καθηγητές φυσικής αγωγής, που έμεναν στα σχολεία πέρα από το κανονικό ωράριο για να προπονούν ποδοσφαιρικά ταλέντα.

Ωσπου, το 1985, ήρθε το «Χέιζελ», με τους 39 νεκρούς και τους 600+ τραυματίες, να ντροπιάσει τη Βρετανία στον κόσμο. «Δεν υπάρχουν λέξεις, δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Το φταίξιμο είναι αποκλειστικά δικό μας. Πρέπει να πατάξουμε τον χουλιγκανισμό. Θα διαβούμε ξανά τη θάλασσα για να παίξουμε σε ευρωπαϊκές διοργανώσεις, μόνον εάν και όταν τελειώσουμε με αυτό το πρόβλημα», είχε πει -τότε- η «Σιδηρά Κυρία», προτρέποντας την UEFA να εξαντλήσει την αυστηρότητά της. Την ποινή του πενταετούς αποκλεισμού των αγγλικών συλλόγων από την Ευρώπη (εξαετούς για τη Λίβερπουλ) δεν την επέβαλε, βεβαίως, η ίδια. Το είχε ζητήσει από την Αγγλική Ομοσπονδία, όμως εκείνη είχε αποκριθεί πως κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατόν. Υστερα επικοινώνησε με τον τότε πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας, Ζακ Ζορζ, και τον ρώτησε τι σκόπευε να κάνει. Οταν αυτός της μίλησε για ποινή αποκλεισμού κάποιων ετών, η Θάτσερ του απάντησε: «Κύριε πρόεδρε, φοβάμαι πως είστε υπερβολικά επιεικής».

Η λογική λέει πως οποιοσδήποτε άλλος στη θέση της θα εξαντλούσε την πολιτική του επιρροή, προκειμένου το αγγλικό ποδόσφαιρο να «πέσει στα μαλακά». Η Θάτσερ έκανε ακριβώς το αντίθετο, επειδή είχε δαιμονοποιήσει το ίδιο το σπορ. Εάν μπορούσε να… εξαφανίσει όλους τους ποδοσφαιρόφιλους, δεν θα είχε τον παραμικρό δισταγμό. Ενα από τα μέτρα που είχε προτείνει, ήταν η τοποθέτηση ηλεκτροφόρων συρμάτων (!) στα γήπεδα. Ευτυχώς, δεν την άφησαν να το κάνει. Ο χουλιγκανισμός δεν εξαλείφθηκε, όμως η βία μετατοπίστηκε, από τα γήπεδα, στις πλατείες, τις παμπ, τις στάσεις του Μετρό. Κατά μιαν έννοια, το μίσος της Πρωθυπουργού για το ποδόσφαιρο του έκανε καλό.

Από το 1985 έως το 1989 δεν άλλαξε σχεδόν τίποτα – εκτός από την εφαρμογή του περιλάλητου Εθνικού Συστήματος Μελών. Ολοι οι φίλαθλοι στη χώρα θα έπρεπε να προμηθευτούν την κάρτα, κι αν τους έπιαναν σε γήπεδο χωρίς αυτήν, θα τιμωρούνταν με φυλάκιση ενός μηνός, ή με βαρύ πρόστιμο. Ε, και; Ο καταλύτης των αλλαγών ήταν η «τραγωδία του Χίλσμπορο» (15 Απριλίου 1989). Δεν οφειλόταν στη βία, όμως «ταρακούνησε» τη χώρα γιατί άφησε πίσω της 96 νεκρούς.

Το υπουργικό συμβούλιο κινήθηκε ακαριαίως, όμως τα μέτρα που θεσπίστηκαν κατά του χουλιγκανισμού (στο νόμο που ονομάστηκε «Football Spectators Act») ήταν… για γέλια. Ενα από αυτά ήταν μια σειρά… ομιλιών των τερματοφυλάκων των ομάδων προς τους οπαδούς, για τις βλαβερές συνέπειες των επεισοδίων. Οι τερματοφύλακες θεωρήθηκαν ως οι πλέον αρμόδιοι, επειδή βρίσκονταν πιο κοντά στις εξέδρες από οποιονδήποτε άλλον παίκτη…

Αλλά, η κυβέρνηση Θάτσερ έκανε και κάτι που αποδείχτηκε εξαιρετικά αποτελεσματικό: ανέθεσε στον αρχιδικαστή Πίτερ Τέιλορ, μετέπειτα υπουργό Δικαιοσύνης, να εκπονήσει έρευνα για τα δραματικά γεγονότα του «Χίλσμπορο», αλλά και για τη γενικότερη κατάσταση στα αγγλικά γήπεδα. Οι 76 παρατηρήσεις του Λόρδου Τέιλορ, ένα χρόνο μετά, αποτέλεσαν τη βάση των ριζοσπαστικών αλλαγών, που αφορούσαν κυρίως την ασφάλεια στα γήπεδα, αλλά και της δημιουργίας της Premier League (1992). «Εάν φέρεσαι στους οπαδούς σαν να είναι ζώα, θα φερθούν κι αυτοί αναλόγως», ήταν η κεντρική ιδέα των μέτρων που πρότεινε ο Τέιλορ. Σχεδόν όλα εφαρμόστηκαν μετά την παραίτηση της Θάτσερ, τον Νοέμβριο του 1990.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News