Την περασμένη άνοιξη, από τις αρχές της πανδημίας του νέου κορονοϊού, η διαΝΕΟσις ξεκίνησε μια προσπάθεια καταγραφής τόσο των συνεπειών του φαινομένου στην οικονομία και την κοινωνία με μια σειρά από άρθρα και έρευνες, όσο και των αντιλήψεων και των απόψεων των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του πρωτοφανούς φαινομένου και της μεγαλύτερης κρίσης στην πρόσφατη ιστορία της χώρας μας, με μια σειρά από έρευνες κοινής γνώμης.

«Τον Απρίλιο του 2020 καταγράψαμε το πώς ζουν οι Ελληνες στην καραντίνα, όταν ακόμα γνωρίζαμε πολύ λιγότερα για τον ιό, τη συμπεριφορά και τον τρόπο μετάδοσής του. Τότε, όπως έδειξε η έρευνα της διαΝΕΟσις, οι Ελληνες αντιμετώπιζαν το φαινόμενο με ανησυχία, αλλά και με απροσδόκητα έντονη αισιοδοξία. Η χώρα μας ξέφυγε τις δραματικές συνέπειες στο «πρώτο κύμα» που σάρωσε πολλές ευρωπαϊκές και άλλες ανεπτυγμένες χώρες αλλά, μετά το καλοκαίρι, άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με το πολύ εντονότερο «δεύτερο κύμα». Επαναλάβαμε την έρευνα το Σεπτέμβριο του 2020, σε μια περίοδο που η χώρα δεν ήταν σε lockdown αλλά άρχισε να καταγράφει αυξανόμενους αριθμούς κρουσμάτων και διαπιστώσαμε ότι, πράγματι, η αισιοδοξία είχε υποχωρήσει έντονα και οι προσδοκίες για το μέλλον και την επιστροφή στην κανονικότητα είχαν προσγειωθεί σε πιο ρεαλιστικά επίπεδα» σημειώνει ο Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις, Θοδωρής Γεωργακόπουλος.

«Δύο σημαντικά πράγματα άλλαξαν από τον Σεπτέμβριο», συνεχίζει ο κ. Γεωργακόπουλος: «Πρώτον, η χώρα μπήκε σε ένα δεύτερο lockdown, μετά την εκτόξευση των κρουσμάτων, των νοσηλευόμενων σε ΜΕΘ και των νεκρών σε επίπεδα πρωτοφανή. Δεύτερον, μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες άρχισαν να ανακοινώνουν από τις αρχές του Νοεμβρίου τα αποτελέσματα της 3ης φάσης των δοκιμών των εμβολίων τους. Σήμερα, καθώς η αναμενόμενη αρχή της διαδικασίας εμβολιασμών στο επόμενο διάστημα στην Ευρώπη υποδεικνύει μια πιθανή διέξοδο από την κρίση, διαμορφώνεται ξανά μια εντελώς νέα κατάσταση. Ετσι, και πάλι σε συνεργασία με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Metron Analysis, εκπονήσαμε μια τρίτη έρευνα στο διάστημα 1-10 Δεκεμβρίου 2020, σε πανελλαδικό δείγμα 1.100 ατόμων, για να αποτυπώσουμε τις στάσεις και τις απόψεις των Ελλήνων σε αυτή τη χρονική συγκυρία.

» Αυτή τη φορά, μάλιστα, το ερωτηματολόγιο συντάχθηκε σε συνεργασία με τα μέλη της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και το υπουργείο Υγείας. Αποφασίσαμε δε για τους επόμενους, κρίσιμους μήνες, να επαναλαμβάνουμε τη συγκεκριμένη έρευνα σε τακτά χρονικά διαστήματα (περίπου κάθε είκοσι ημέρες), ώστε να καταγράφονται λεπτομερέστερα οι τάσεις σχετικά με το θέμα του εμβολιασμού και οι απόψεις των πολιτών για την πανδημία γενικότερα. Τα αποτελέσματα θα τίθενται υπ’ όψιν όλων των θεσμών και των φορέων που είναι υπεύθυνοι για τον σχεδιασμό τόσο του εμβολιασμού, όσο και των πολιτικών αντιμετώπισης της πανδημίας. Παρακάτω θα δούμε μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα και θα επισημάνουμε τα πιο χρήσιμα συμπεράσματα.

» Βεβαίως, όπως συμβαίνει με όλες τις έρευνές μας, όλη αυτή η ερευνητική προσπάθεια θα χρηματοδοτείται και θα υλοποιείται αποκλειστικά από τη διαΝΕΟσις και τα αποτελέσματα θα είναι δημοσίως διαθέσιμα για οποιονδήποτε στο dianeosis.org».

Θα κάνετε το εμβόλιο; «Σίγουρα, ναι!»

Στα μέσα του Σεπτεμβρίου του 2020, το 42% των Ελλήνων δήλωναν ότι δεν προτίθενται να κάνουν το εμβόλιο το κορονοϊού, όταν αυτό εγκριθεί από τους αρμόδιους ευρωπαϊκούς και εθνικούς φορείς, και αρχίσει να διατίθεται δωρεάν (άθροισμα των απαντήσεων «σίγουρα όχι» και «μάλλον όχι» στη σχετική ερώτηση). Ηταν ένα μεγάλο ποσοστό, το οποίο αναπαράχθηκε πολύ στα ΜΜΕ και δημιούργησε εύλογα ερωτήματα και ανησυχία στους ειδικούς. Λιγότερους από τρεις μήνες μετά, όμως, η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική. Εκείνο το 42% των αρχών του Σεπτεμβρίου έχει πλέον γίνει 27,4%. Σήμερα δύο στους τρεις Έλληνες (66,3%) δηλώνουν ότι θα κάνουν το εμβόλιο (άθροισμα των «σίγουρα ναι» και «μάλλον ναι»). 1 στους 3, μάλιστα, απαντούν εμφατικά «σίγουρα ναι».

Σκέφτεστε να εμβολιαστείτε

Οι απαντήσεις των ερωτηθέντων διαφέρουν, βεβαίως, στις διάφορες ομάδες του πληθυσμού. Τα ποσοστά αυτών που προτίθενται να κάνουν το εμβόλιο είναι μεγαλύτερα στους πιο ευκατάστατους, καθώς και σε όσους δηλώνουν ότι πάσχουν από κάποιο υποκείμενο νόσημα, ενώ πολύ σημαντικός παράγοντας είναι και η ηλικία: στους ηλικίας άνω των 65, το ποσοστό αυτών που προτίθενται να κάνουν το εμβόλιο φτάνει στο 80,4% -μάλιστα, αυτοί που απαντούν «σίγουρα ναι» είναι το 55%.

Πώς άλλαξε τόσο γρήγορα η άποψη ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού; Αφενός, η έρευνα του Δεκεμβρίου έλαβε χώρα σε ένα διάστημα όπου στην Ελλάδα είχαμε σταθερά χιλιάδες κρούσματα, περίπου 600 Έλληνες στις ΜΕΘ και περίπου 100 νεκρούς από Covid-19 κάθε ημέρα, οπότε ο υγειονομικός κίνδυνος ήταν πολύ πιο έντονος και προφανής. Το σημαντικότερο όμως είναι το ότι στις αρχές Νοεμβρίου μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες ανακοίνωσαν ότι τα εμβόλια που αναπτύσσουν ολοκλήρωσαν με επιτυχία την 3η φάση δοκιμών σε δεκάδες χιλιάδες εθελοντές, με αποτελέσματα, μάλιστα, πολύ καλύτερα του αναμενομένου.

Εξάλλου, όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα και του Σεπτεμβρίου, και επιβεβαιώνεται και τώρα, στην Ελλάδα δεν φαίνεται να υπάρχει ισχυρό κίνημα αντιεμβολιαστών ή αρνητών του ιού. Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων έχει πολύ θετικές απόψεις για τα εμβόλια γενικότερα. Στην ερώτηση «συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την άποψη ότι τα εμβόλια σώζουν ζωές» το 94% των ερωτηθέντων συμφωνεί. Μάλιστα, το 61% συμφωνούν «απολύτως».

Τα εμβόλια σώζουν ζωές

Από το περίπου 27% που δηλώνουν ότι (σίγουρα ή μάλλον) δεν θα κάνουν το εμβόλιο, η κυριότερη αιτία που αναφέρεται με πολύ μεγάλη διαφορά είναι το ότι «μπορεί να μην είναι ασφαλές, ή μπορεί να έχει παρενέργειες». Τα ποσοστά των πολιτών που δηλώνουν ότι «δεν υπάρχει ο ιός» ή «δεν εμπιστεύομαι τα εμβόλια» σε αυτή την ερώτηση είναι πάρα πολύ χαμηλά. Οπως επισημαίνει ο Στράτος Φαναράς της Metron Analysis, «ελάχιστοι είναι εκείνοι που αμφισβητούν επί της ουσίας την προσφορά των εμβολίων στη δημόσια υγεία και το λεγόμενο “αντιεμβολιαστικό κίνημα” είναι περιορισμένο με επιδημιολογικούς όρους αλλά αν η ενημέρωση των πολιτών δεν είναι ειλικρινής, διαφανής και κατανοητή μπορεί να σπεκουλάρει στην άγνοια και να καταστεί υπολογίσιμη δύναμη».

Πάντως, είναι γεγονός ότι, αν και πολλοί Έλληνες έχουν ήδη λάβει την απόφαση να κάνουν το εμβόλιο -ένας στους τέσσερις από όσους θα έκαναν (μάλλον ή σίγουρα) το εμβόλιο δηλώνουν ότι θα το έκαναν «από τους πρώτους»- σημαντικό ποσοστό των πολιτών έχουν ακόμα επιφυλάξεις και δισταγμούς. Περίπου οι μισοί από όσους δηλώνουν ότι προτίθενται να κάνουν το εμβόλιο, θα ήθελαν πρώτα να το συζητήσουν περισσότερο με γιατρούς ή συγγενείς.

Το εμβόλιο της γρίπης

Κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον, επίσης, που είναι ενδεικτικό και του κλίματος στην κοινωνία: το 40,9% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι έχουν κάνει φέτος το εμβόλιο κατά της γρίπης, ένα ποσοστό πολύ υψηλότερο από το σύνηθες. Πράγματι, φέτος η ζήτηση για το εμβόλιο της γρίπης είναι πολύ μεγαλύτερη και ενδέχεται να φτάσει ώς και 1 εκατ. περισσότερες δόσεις από ό,τι πέρυσι. Μάλιστα, 8 στους 10 ερωτηθέντες ηλικίας άνω των 65 δηλώνουν πως έχουν κάνει το εμβόλιο της γρίπης.

Οπως είναι αναμενόμενο, από όσους δηλώνουν ότι έχουν κάνει το εμβόλιο κατά της γρίπης, το 84,1% δηλώνουν ότι θα κάνουν και το εμβόλιο κατά του κορονοϊού. Είναι, δε, αξιοσημείωτο ότι η πλειοψηφία των πολιτών πιστεύουν ότι το εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο στη χώρα μας «το πρώτο τρίμηνο του 2021».

«Προς τη σωστή κατεύθυνση»

Κατά τα άλλα, από ό,τι φαίνεται, ακόμα και μετά από δέκα μήνες πανδημίας και κρίσης, οι Έλληνες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι γενικά στη χώρα μας «τα πράγματα πηγαίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση». Αν και το ποσοστό έχει υποχωρήσει αισθητά από το ιστορικά ανώτατο 86% του περασμένου Απριλίου, ωστόσο δεν έχει αλλάξει πολύ από του Σεπτεμβρίου (54% έναντι 57% τον Σεπτέμβριο).

Όπως αναφέραμε και τον Σεπτέμβριο, έχει ενδιαφέρον το ότι αυτή η στάση είναι ασυνήθιστη. Η Metron Analysis κάνει αυτή την ερώτηση τακτικά, κάθε μήνα στις έρευνές της από το 2014 και με ελάχιστες εξαιρέσεις οι Έλληνες πάντα, παραδοσιακά θεωρούσαν ότι τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, ωστόσο, πλειοψηφικά ποσοστά θεωρούν ότι η χώρα μας πάει προς τη σωστή κατεύθυνση.

Όταν, μάλιστα, ρωτήσαμε για το αν η χώρα μας πηγαίνει προς τη σωστή η προς τη λάθος κατεύθυνση ειδικά για το θέμα της πανδημίας, ελαφρά μεγαλύτερο ποσοστό (59%) πιστεύει ότι, όντως, πάμε καλά.

Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, βέβαια, ότι και στις δύο περιπτώσεις, η ηλικία παίζει μεγάλο ρόλο στο πώς απαντούν οι Έλληνες. Όσο μεγαλύτερη η ηλικία, τόσο πιο αισιόδοξη η στάση. Μόνο το 37,2% των νέων ηλικίας 17- 24 πιστεύουν πως η χώρα πάει προς τη σωστή κατεύθυνση. Στους άνω των 65, όμως, το ποσοστό είναι 61,6%. Κι αυτό είναι ένα εύρημα που αξίζει διερεύνησης γιατί ενδέχεται να αποκαλύπτει μια πολύ ανησυχητική τάση στην κοινωνία μας.

Εξάλλου, εν μέσω lockdown και της κορύφωσης του «δεύτερου κύματος», το ποσοστό των Ελλήνων που πιστεύουν ότι «τα χειρότερα έχουν περάσει» αυξήθηκε σε 39%, έναντι 19% τον περασμένο Σεπτέμβριο. Η πλειοψηφία, ωστόσο (47%, από 73% το Σεπτέμβριο) εξακολουθούν να πιστεύουν ότι «έρχονται δυσκολότερες ημέρες».

Η ζωή υπό περιορισμόν… πλην αγροτών!

Και αυτή τη φορά επιβεβαιώνεται ότι η πανδημία έχει αλλάξει εντελώς τον τρόπο που ζούμε. Το 65,1% δηλώνουν ότι οι ζωές τους έχουν αλλάξει «πολύ» ή «πάρα πολύ» -και το ποσοστό φτάνει το 88% αν προσθέσουμε και το «αρκετά» (από 73% τον Σεπτέμβριο). Ολες οι ηλικίες, όλες οι κοινωνικές τάξεις και όλες οι κατηγορίες πληθυσμού συμφωνούν -με την εξαίρεση ενός αξιοσημείωτου 23,8% όσων δηλώνουν αγρότες, οι οποίοι απαντούν πως η ζωή τους στην πανδημία δεν έχει αλλάξει «καθόλου».

Επιπλέον, οι Ελληνες, όπως είναι φυσικό, εξακολουθούν να φοβούνται τον κορωνοϊό. Ένα 54% απαντούν «πιθανό» ή «αρκετά πιθανό» στην ερώτηση αν θεωρούν ότι κινδυνεύουν να προσβληθούν, και 63% απαντούν «πολύ» ή «αρκετά» στο πόσο πιστεύουν ότι κινδυνεύουν από τη νόσο, αν προσβληθούν. Και εδώ οι απαντήσεις επηρεάζονται σημαντικά από την ηλικία των ερωτηθέντων.

Εξάλλου, για πρώτη φορά από τον Απρίλιο που κάνουμε τέτοιες έρευνες γίνεται στατιστικά σημαντικό το ποσοστό των ανθρώπων που απαντούν θετικά στην ερώτηση αν έχουν κολλήσει κορονοϊό. Περίπου 2,5% απαντούν «ναι» στη σχετική ερώτηση, ένα ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 200.000 ανθρώπους, όχι πάρα πολύ μακριά από τον πραγματικό αριθμό επιβεβαιωμένων κρουσμάτων (σχεδόν 130.000 την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές). Οι περισσότεροι είχαν ιαθεί, βεβαίως, αλλά στην έρευνα βρέθηκαν και πέντε ερωτηθέντες που δήλωσαν ότι νοσούσαν την ώρα του τηλεφωνήματος.

Όσον αφορά το πότε υπολογίζουν ότι θα τελειώσει η πανδημία και θα επανέλθουμε σε μια φυσιολογική καθημερινότητα, οι απαντήσεις αποτυπώνουν μια συνειδητοποίηση και έναν ρεαλισμό. Θυμίζουμε ότι τον περασμένο Απρίλιο η πλειοψηφία των Ελλήνων (68%) πίστευαν ότι η κανονικότητα θα έχει επανέλθει μέχρι τον Σεπτέμβριο. Του 2020. Τον Σεπτέμβριο του 2020, όπως και σήμερα, οι απαντήσεις ήταν πολύ διαφορετικές. Πλέον το 68% των Ελλήνων πιστεύουν ότι θα επιστρέψουμε σε κανονικότητα μετά τα μέσα του 2021 -και ένας στους τρεις θεωρούν ότι θα επανέλθουμε κάποια στιγμή από το 2022 κι ύστερα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News