Το περασμένο καλοκαίρι, όπως συνηθίζεται εδώ και 47 χρόνια, Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι γιόρτασαν την εισβολή στην Κύπρο. Φέτος, ο Ερντογάν πήρε αγκαλιά το παραπαίδι του στον κατεχόμενο Βορρά, τον Ερσίν Τατάρ, και ανακοίνωσαν από κοινού ότι πήραν την γενναιόδωρη απόφαση να ανοίξουν την Αμμόχωστο στους  ελληνοκύπριους κατοίκους της. «Αυτό θα αλλάξει από εδώ και πέρα το παιχνίδι», είπε ο Τατάρ. Και έχει δίκιο.

Η απόφαση, μετεξελίχθηκε σε πρόταση: Όποιοι έχετε περιουσία, ελάτε να την δηλώσετε, να την εγγράψετε, και θα κατοχυρωθεί ως δικιά σας!

Εχει πονηριά η πρόταση, δίχως αμφιβολία. Η εγγραφή θα γίνει σε μητρώα μη αναγνωρισμένης υπηρεσίας – ναι. Όσοι δεν ανταποκριθούν στο «κάλεσμα», πιθανώς θα δουν τα σπίτια, τα μαγαζιά, τα οικόπεδα και τα χωράφια τους να περνάνε σε άλλα χέρια. Τώρα, σε μια νεκρή πόλη, νεκρά είναι και όλα τα τυπικά έγγραφα.

Οσοι πιάνουν αυτήν την πονηριά, προειδοποιούν ότι το παιχνίδι που «από εδώ και πέρα αλλάζει», ενισχύει το δεδηλωμένο σχέδιο Άγκυρας και Τατάρ για λύση δύο ξεχωριστών κρατών στην Κύπρο. Αυτήν την απειλή όμως , δεν την χάφτουν όλοι…

Κυρίως δεν την χάφτουν εκείνοι που σε κάθε μέχρι τώρα προσπάθεια, πίστευαν σε λύση, ήθελαν λύση, πίεζαν για λύση. Πλέον, δεν βλέπουν κανένα φως από πουθενά. Τους απογοήτευσε το τελευταίο εγχείρημα που κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία στο Κραν Μοντανά, και δεν θεωρούν ότι την ευθύνη για το ναυάγιο φέρει μόνο η άλλη πλευρά. Αντίθετα, πιο θυμωμένοι και απογοητευμένοι είναι «από την αποτυχία των δικών μας».

Το ερώτημα, λοιπόν, που θέτουν τώρα στον εαυτό τους οι Ελληνοκύπριοι της Αμμοχώστου είναι «αν δεν υπάρχει πια σοβαρή προοπτική λύσης (και μεταξύ μας, δεν υπάρχει), τότε μήπως θα πρέπει να κινηθούμε μόνοι μας, με βάση και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για να διεκδικήσουμε τις περιουσίες μας;». Η απάντηση είναι κατηγορηματικά «ναι».

Ηδη, αρκετοί Αμμοχωστιανοί έχουν βρει νομικούς συμβούλους και προχωρούν. Πολλοί όμως είναι εκείνοι που είτε απαξιώνουν τη διαδικασία, είτε δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πάνε σε δικηγόρους για να την υποστηρίξουν.

Το περασμένο Αύγουστο όμως, όταν έριξε στο τραπέζι το χαρτί του (δηλαδή του Ερντογάν) ο Τατάρ, έπεσε και η ιδέα της δημιουργίας μιας Ομάδας Δράσης για την από κοινού κατοχύρωση των περιουσιών από όλους του ιδιοκτήτες τους στην περίκλειστη πόλη.

Το «σκεπτικό», ας το πούμε έτσι, το εξηγούν οκτώ άνθρωποι, γνωστοί στην κυπριακή κοινωνία πρώτα ως Βαρωσιώτες, και μετά ως οτιδήποτε άλλο κάνουν και είναι στη ζωή τους. Όλοι είναι επιτυχημένοι. Και όλοι, όσο δεν έχει βρεθεί λύση, νοιώθουν… αποτυχημένοι.

Είναι η Μαρία Φιλίππου, η Ξένια Πάππα, ο Κωνσταντής Καντούνας, η Μάρω Ζησίμου, ο Ανδρέας Λόρδος, ο Αντρέας Αναστασίου, η Λάουρα Ορφανού, η Αννα Μαραγκού. Αυτοί μπαίνουν μπροστά τώρα στην πρωτοβουλία που πια φέρει την ονομασία ΔΙΕΚΔΙΚΩ – Αμμόχωστος. Η ομάδα περιλαμβάνει τέσσερις έμπειρους δικηγόρους που θα συντάξουν εκ μέρους όλων την αίτηση και τα απαραίτητα συνοδευτικά έντυπα.

Ένας από αυτούς είναι ο Αχιλλέας Δημητριάδης, ο δικηγόρος που κέρδισε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) την περίφημη υπόθεση της Τιτίνας Λοιζίδου, το 1998, που της εξασφάλιζε αποζημίωση για στέρηση της περιουσίας της λόγω της εισβολής της Τουρκίας, καθώς και το δικαίωμα να επιστρέψει και να κατοικήσει στο σπίτι της στην Κερύνεια.

Στην αρχή η Άγκυρα δεν αποδέχτηκε την απόφαση, αλλά το 2003, πέντε χρόνια μετά, κατέβαλε την αποζημίωση. Όμως, εξακολουθεί να μην εκτελεί το δεύτερο σκέλος της, που είναι να επιτραπεί στην Τιτίνα Λοιζίδου να γυρίσει και να μείνει αν θέλει στο σπίτι της.

Ο κ. Δημητριάδης πρωτοστατεί τώρα και σε αυτήν την πρωτοβουλία. Και λέει: «Αν δεν γίνει η διεκδίκηση της περιουσίας, απλούστατα οι Τούρκοι θα θεωρήσουν ότι είναι εγκαταλειφθείσα και θα την δώσουν σε όποιον θέλουν: έποικο, Τουρκοκύπριο, επενδυτή, κλπ»

Τον ρώτησα: « Αν θέλω να την κατοχυρώσω, και δεν θέλω επί του παρόντος να κατοικήσω; Μπορώ, μετά την εγγραφή, να πουλήσω τον τίτλο του σπιτιού η του χωραφιού μου σε άλλον;.»

«Ζητάς επιστροφή και ενοίκια. Δεν πρέπει να ζήσεις εκεί», απάντησε.

Το ίδιο υποστηρίζει και ο δικηγόρος Κωνσταντής Καντούνας, που επίσης προσφέρει τις νομικές του υπηρεσίες. Είναι από το Βαρώσι, και κατηγορηματικά λέει ότι ο ίδιος, όχι μόνο θα διεκδικήσει την περιουσία του, αλλά θα πάει κιόλας να μείνει εκεί, «γιατί θέλω να επανασυνδεθώ με τον τόπο μου».

«Δεν μπορεί κάποιος να καταλάβει ότι εμείς, τόσα χρόνια, ζούμε μια προσωρινή ζωή, η οποία όμως διήρκεσε όλη τη ζωή μας», λέει η πολιτική επιστήμων Ξένια Πάππα, προσωρινή κάτοικος Λεμεσού από το 1974! Και, επιπλέον, «αν δεν τα διεκδικήσω, ποια θα είναι η τύχη της γης μου αν δεν το κάνω;», απορεί.

Έχει αγωνία και θυμό αυτή η απορία. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι στήριξαν κάθε προσπάθεια λύσης. Ψήφισαν «Ναι» στο Σχέδιο Ανάν, και τους δαιμονοποίησαν. Αναπτερώθηκαν οι ελπίδες τους όταν ξεκίνησε και προχώρησε η τελευταία προσπάθεια Αναστασιάδη-Ακιντζί, αλλά για λόγους που θα γράψει η ιστορία, και όχι εμείς σήμερα διότι ακόμα κρεμόμαστε από ενοχές και συμφέροντα, ναυάγησε και αυτή. Οι Βαρωσιώτες, αυτοί που πραγματικά θέλουν να λυθεί το Κυπριακό και να πάνε πίσω, δεν έχουν καμία πλέον ελπίδα ή και εμπιστοσύνη στο τωρινό πολιτικό σύστημα.

Οι επικριτές της πρωτοβουλίας του ΔΙΕΔΙΚΩ – Αμμόχωστος, έχουν δαιμονοποιήσει όσους θα διεκδικήσουν τις περιουσίες τους. Λένε ότι αποδυναμώνουν έτσι την προσπάθεια επίτευξης λύσης, στην οποία, προσθέτουν, κάθε κυπριακή κυβέρνηση πρέπει να επιμένει.

(Ποια προσπάθεια; Ποιας λύσης; Αφήνω τα ερωτήματα να αιωρούνται…)

Ανάμεσα σε αυτούς, τους επικριτές, είναι και πολλοί που έχουν συμβιβαστεί/βολευτεί μια χαρά με το 47χρονο στάτους κβο. Δεν λέω ότι δεν νοιάζονται για τον κατεχόμενο τόπο τους, αλλά η ζωή τους ανάγκασε να ξεκινήσουν από την αρχή, το έκαναν, και το έκαναν καλά.

Αλλά, στο βιντεάκι, θα ακούσετε λίγο πιο βαθιά πράγματα. Το «δεν ένοιωσα ποτέ ως πραγματικό τόπο μου το μέρος της αναγκαστικής μου προσφυγιάς», που λέει μια γυναίκα, που πέτυχε πάρα πολλά σ’ αυτήν την τεράστια, πικρή παρένθεση μέσα στην οποία έζησε και ζει ακόμα, όσο κι αν πονάει, είναι αληθές.

Δεν λέει ότι το «νέο» σπίτι της στις ελεύθερες περιοχές δεν την «φιλοξένησε» καλά, ούτε ότι δεν την αγκάλιασαν οι Λευκωσιάτες («Χωραΐτες), Λαρνακείς (Σκαλιώτες), Παφίτες, Λεμεσιανοί και άλλοι, που έγιναν οι νέοι γείτονες, συντοπίτες και φίλοι της. Λέει απλώς ότι ο πραγματικός εαυτός της είναι και θα είναι πάντα «εκεί».

Εκεί όπου, 47 χρόνια τώρα, δεν σαλεύει ούτε φύλλο, ούτε ελπίδα «να φυσήξει ένας αέρας, σ’ τουτον τον τόπο π’ον, καμένος τσιαι ενν θωρεί ποττέ δροσιάν».

Μέχρι τώρα, σε κάθε σχέδιο, πρόταση ή και απλώς συζήτηση για λύση στο Κυπριακό, η Αμμόχωστος ήταν ίσως το μοναδικό στάνταρ. Δεν υπήρχε σε καμία διαπραγμάτευση για το εδαφικό. Ήταν δεδομένο ότι αυτή θα «επέστρεφε» στους νόμιμους κατοίκους της . Αυτούς που έφυγαν άρον-άρον τον Αύγουστο του ’74 όταν έμαθαν ότι προελαύνουν τα τουρκικά στρατεύματα που είχαν ήδη εισβάλει στο νησί τον Ιούλιο.

Πήραν μαζί τους μόνο τα απαραίτητα, γιατί πίστευαν ότι δεν ήταν στα σχέδια του κατακτητή να εγκατασταθεί στην Αμμόχωστο, και άρα θα επέστρεφαν γρήγορα. Με αυτήν την ελπίδα, αυτόν τον καημό, ζουν 47 χρόνια τώρα. Μερικοί το πήραν απόφαση, και έσβησαν από μέσα τους την ελπίδα. Έφτιαξαν ξανά την ζωή τους από την αρχή, πολλοί από αυτούς μάλιστα είναι καλύτερα τώρα οικονομικά απ’ ό,τι ήταν τότε, και αρκετοί δηλώνουν πως ακόμα κι αν ανοίξει το Βαρώσι δεν θα πάνε πίσω. «Ιδίως εάν μείνουν εκεί Τούρκοι έποικοι, όπως λέγεται, εγώ δεν επιστρέφω», μου λέει ο επιχειρηματίας Δ.Σ. που πλέον έχει στρώσει μια χαρά τη ζωή του στη Λεμεσό.

Έφυγε στα 20 του από την Αμμόχωστο. Σήμερα είναι 67. Η μνήμη υπάρχει. Αλλά δεν είναι τόσο έντονη, φαίνεται, που να τον κάνει ακόμα και να σκεφτεί να επιστρέψει. Τα παιδιά του, ξέρουν την πόλη τους μόνο ως «φάντασμα». Εγκαταλειμμένη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News