Στις αρχές της δεκαετίας των ’90s έπρεπε να είσαι Βέλγος -και φανατικός της μπάλας, βεβαίως- για να γνωρίζεις τον Ζαν-Μαρκ Μποσμάν: έναν άσημο χαφ, ο οποίος έπειτα από μια πενταετία στη Σταντάρ Λιέγης βρέθηκε να αγωνίζεται στη Λιέγη R.F.C. Η καριέρα του θα τελείωνε στο μισοσκόταδο, αν δεν γινόταν ο πρώτος παίκτης που τόλμησε να προσφύγει στα πολιτικά δικαστήρια για να λύσει τις διαφορές του με την ομάδα του. Κι αν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν τον δικαίωνε, με μια απόφαση που άλλαξε τα πάντα -και για πάντα- στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.

Η «απόφαση Μποσμάν» έγινε νόμος της Ε.Ε. «Νόμος Μποσμάν». Η UEFA και οι λίγκες της Ευρώπης υποχρεώθηκαν να συμμορφωθούν. Πλέον, οι παίκτες ήταν ελεύθεροι μετά τη λήξη του συμβολαίου τους να μετακινηθούν σε όποιον σύλλογο επιθυμούσαν, χωρίς ο παλιός να μπορεί να τους σταματήσει, εγείροντας οικονομικές αξιώσεις. Ή, να διαπραγματευθούν με την ομάδα τους ένα νέο συμβόλαιο, με καινούργιους όρους. Επιπλέον, οι κάτοχοι διαβατηρίου χώρας – μέλους της Ε.Ε., οι λεγόμενοι «κοινοτικοί», απέκτησαν το δικαίωμα να εργάζονται οπουδήποτε στην Ευρώπη, χωρίς τους αριθμητικούς περιορισμούς που ίσχυαν για τους ξένους σε κάθε πρωτάθλημα.

«Είμαι υπερήφανος που έσπασα τις αλυσίδες στο ποδόσφαιρο», είχε τονίσει ο Μποσμάν σε συνέντευξή του στην Bild τέτοιες μέρες το 1995, λίγο μετά την ανακοίνωση του σκεπτικού της απόφασης (15 Δεκεμβρίου). «Είμαι για το ποδόσφαιρο ό,τι ο Λεχ Βαλέσα για τη δημοκρατία». Πολύ σύντομα, όμως, θα ανακάλυπτε πως από αυτόν του τον θρίαμβο, που του κόστισε το σπίτι του (για να πληρώσει τους δικηγόρους), θα κέρδιζαν όλοι οι συνάδελφοί του -και οι ατζέντηδες- εκτός από τον ίδιο.

Ηταν 31 ετών όταν κέρδισε τη δίκη -και την ελευθερία του από τη Λιέγη-, όμως κανένας σύλλογος δεν τον ήθελε στο ρόστερ του. Ολοι τον θεωρούσαν ταραχοποιό. Η UEFA, σχεδόν τον είχε επικηρύξει. Καμία ομάδα δεν τόλμησε να προσφέρει ποδοσφαιρική στέγη στον «επαναστάτη». Ο μεταγραφικός χορός εκατομμυρίων, που ακολούθησε, δεν αφορούσε τον άνθρωπο που άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού. Ο Μποσμάν δεν ξανάπαιξε μπάλα, κι έμεινε απλός θεατής της κοσμογονίας που προκάλεσε στο σπορ.

Οι ευρωπαίοι παίκτες -εκείνης της εποχής και οι μεταγενέστεροι- ξετύλιξαν το υπέροχο, ανέλπιστο δώρο που τους πρόσφερε. Κοντά τους πλούτισαν και οι πάσης φύσεως μεσάζοντες. Οι πλούσιοι σύλλογοι γιγαντώθηκαν, οι μικρότεροι έχασαν τους πιο ταλαντούχους αθλητές τους τζάμπα ή παραχωρώντας τους για «ψίχουλα» – κάποιοι, μάλιστα, αφανίστηκαν. Κι εκείνος, απένταρος, έπρεπε να ζήσει με το γονικό επίδομα των 700 ευρώ που του κατέβαλλε το βελγικό κράτος. Και με τα χρήματα που κέρδιζε από συνεντεύξεις του στα media, συνήθως στις επετείους της «απόφασης Μποσμάν».

Επεσε σε κατάθλιψη. Υστερα, προσπάθησε να βρει παρηγοριά στο αλκοόλ. Για πάνω από μια δεκαετία περνούσε τη μέρα του στο μικρό πάσο που χώριζε την κουζίνα από το σαλόνι του, αδειάζοντας τα μπουκάλια, το ένα μετά το άλλο. Εφτασε να γίνει βίαιος. Το 2011 συνελήφθη επειδή χτύπησε την (τότε) σύντροφό του και τη 15χρονη κόρη της. Είχαν αρνηθεί να του βάλουν ακόμη ένα ποτό… Οσοι ευεργετήθηκαν από τον αγώνα του, τον ξέχασαν. Ολοι, εκτός από τους (συμπατριώτες του) αδελφούς Φρανκ και Ρόναλντ ντε Μπουρ. Που, όταν έμειναν ελεύθεροι από την Μπαρτσελόνα, του έδωσαν δυο – τρεις χιλιάδες ευρώ.

«Υπάρχουν ποδοσφαιριστές που βγάζουν 300.000 το μήνα. Εγώ δεν είχα ποτέ αυτήν την τύχη. Με ένα τέτοιο συμβόλαιο, μόνο για μια σεζόν, θα ζούσα άνετα για το υπόλοιπο της ζωής μου», επαναλαμβάνει στις εξομολογήσεις του στα ΜΜΕ. «Μετά την απόφαση του δικαστηρίου είχα πιστέψει πως θα ζούσα όμορφα. Εκανα λάθος. Ημουν νέος και ωραίος. Τώρα είμαι γέρος, χοντρός και καραφλός. Ολοι με γνωρίζουν, πλέον, αλλά τι να το κάνω; Η τσέπη μου είναι άδεια».

Δεν το παραδέχτηκε ποτέ, όμως μπορεί να έχει μετανοιώσει που -τότε- δεν δέχτηκε μια δελεαστική προσφορά. Κάποιοι σύλλογοι, ίσως με τις «ευλογίες» της UEFA, του έδιναν ένα εκατομμύριο (σημερινά) ευρώ -τεράστιο ποσό για την εποχή- για να αποσύρει την προσφυγή του. Εκείνος αρνήθηκε. Τον έπνιγε το δίκιο του. Μερικές εβδομάδες προτού λήξει το συμβόλαιό του με τη Λιέγη, το 1990, η διοίκηση του συλλόγου τον κάλεσε να υπογράψουν νέα συμφωνία με μείωση αποδοχών κατά 75%. Αρνήθηκε. Για την απόκτησή του είχε ενδιαφερθεί η Δουνκέρκη, όμως η Λιέγη, για να τον τιμωρήσει, απαίτησε ένα «τρελό» αντάλλαγμα, της τάξης των 500.000 ευρώ, γνωρίζοντας ότι ο μικρός γαλλικός σύλλογος δεν μπορούσε, ούτε γι’ αστείο, να πληρώσει τόσα χρήματα. Ηθελε να τον κρατήσει «σκλάβο» της. Τα club είχαν αυτό το (αδιανόητο στις μέρες μας) δικαίωμα, πριν από την «επανάσταση» του 56χρονου -σήμερα- Μποσμάν. Μπορούσαν να εμποδίσουν έναν παίκτη τους να μετακινηθεί σε άλλο σύλλογο, ακόμα κι όταν ο χρόνος του συμβολαίου του είχε εξαντληθεί.

Ο Ρόμπερτ Λεβαντόφσκι, ο Στιβ ΜακΜάναμαν, ο Αντρέα Πίρλο, ο Ρομπέρτο Μπάτζιο, ο Μίκαελ Μπάλακ και ο Μάρκους Μπάμπελ ήταν -όπως θυμάται η Daily Mail- μερικοί από τους πρώτους ποδοσφαιριστές που εκμεταλλεύθηκαν το νέο καθεστώς. Στις 5 Ιουνίου 1996 ο Γιώργος Δώνης έγινε ο πρώτος έλληνας ποδοσφαιριστής που έκανε χρήση του «Νόμου Μποσμάν». Πήγε στην Μπλάκμπερν Ρόβερς με ετήσιες αποδοχές άνω του ενός δισεκατομμυρίου δραχμών. Ακολούθησαν εκατοντάδες άλλοι, απ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης. Το προσεχές καλοκαίρι ο Λιονέλ Μέσι μπορεί να αποτελέσει την πιο ηχηρή μεταγραφή «ελεύθερου» παίκτη όλων των εποχών. Αλλά ο ίδιος ο Μποσμάν, που άνοιξε το δρόμο, δεν παρακολουθεί, καν, ποδόσφαιρο.

Για τον θεμελιωτή του άκρατου επαγγελματισμού στο λαοφιλέστερο των σπορ υπάρχει, πια, μόνον ο ερασιτεχνικός αθλητισμός, όπως έχει εκμυστηρευτεί στην βρετανική Telegraph.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News