Eνστάσεις επί της φιλοσοφίας του εισαχθέντος την περασμένη Τρίτη στη Βουλή νομοσχεδίου του υπουργείου Τουρισμού, «Ειδικές μορφές τουρισμού και τις διατάξεις για την τουριστική ανάπτυξη», εκφράζει το WWF, σχολιάζοντας κατ’ άρθρο την εν λόγω νομοθετική παρέμβαση.

Αν και η προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος αναφέρεται στο άρθρο 1 ως μέρος του σκοπού, εντούτοις, επισημαίνεται, το νομοσχέδιο προωθεί μια εντατική και μεγάλου περιβαλλοντικού αποτυπώματος τουριστική ανάπτυξη, ακόμα και μέσα σε προστατευόμενες περιοχές, αντί να προωθεί κλαδικές συνέργειες και βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών.

Σημειώνεται επίσης ότι, κατά την τελευταία δεκαετία, έχει σημειωθεί μια καταιγιστική επιδείνωση της νομοθεσίας που αφορά την περιβαλλοντική προστασία και αδειοδότηση, τη χωροταξία και δόμηση, ενώ σαρωτικές μεταβολές έχει δεχθεί η νομοθεσία για τα δάση και την παράκτια ζώνη.

Απευθυνόμενο (εδώ) στα μέλη της Βουλής των Ελλήνων, το WWF υπογραμμίζει το παράλογο -όπως χαρακτηριστικά αναφέρει-της ελληνικής περιβαλλοντικής πραγματικότητας, όπου οι παρανομίες αντιμετωπίζονται με συνεχή επεισόδια νομιμοποιήσεων, δίνοντας το μήνυμα ότι η ύπαρξη νόμων δεν έχει κανένα νόημα.

Οι επισημάνσεις του WWF

Στη βάση των ανωτέρω, το WWF επισημαίνει ότι αρκετές από τις διατάξεις του νομοσχεδίου του υπουργείου Τουρισμού επιφυλάσσουν σημαντικούς κινδύνους για το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας, «υποβαθμίζοντας το
κυριότερο τουριστικό μας προϊόν:τη φύση».

Ακολουθούν αναλυτικά τα σχόλια της οργάνωσης κατ’ άρθρο:

Στο πρώτο κεφάλαιο, το νομοσχέδιο ορθά αναφέρει τη διασφάλιση της προστασίας του φυσικού
περιβάλλοντος στον σκοπό του, καθώς αυτό ακριβώς είναι το ίδιο το ‘προϊόν’ αυτής ιδιαίτερα της μορφής
τουρισμού.

Στη συνέχεια όμως:

Αρθρο 8 – Ελεύθερα τεχνητά υποβρύχια αξιοθέατα

Το άρθρο ξεκινά από λάθος αφετηρία. Αναφέρεται σε «εμπλουτισμό της υποθαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας και την εν γένει βελτίωση της ελκυστικότητας του βυθού», χωρίς όμως καμία απολύτως πρόνοια για το απαραίτητο επιστημονικό υπόβαθρο κάθε επέμβασης στα ευαίσθητα θαλάσσια οικοσυστήματα.

Τελικά, ο εμπλουτισμός αφορά μόνο την πόντιση πλοίων ή άλλων υλικών για να γίνουν «υποβρύχια τουριστικά αξιοθέατα».

Η πρόβλεψη για πόντιση «υποβρύχιων αξιοθέατων» όχι απλώς χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα, αλλά και χωρίς οποιαδήποτε πρόνοια για εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (μόνο με μια αόριστη αναφορά στον ν.4041/2011) εγείρει σοβαρά ζητήματα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Κατ’ αρχήν, η ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού κατά κανόνα βασίζεται στο ζωντανό και υγιές θαλάσσιο περιβάλλον και όχι σε τεχνητές απομιμήσεις. Η αυθαίρετη πόντιση αντικειμένων κάθε είδους, από μεγάλα πλοία μέχρι μικρότερα αντικείμενα τέχνης, μπορεί εύκολα να καταλήξει σε συσσώρευση απορριμμάτων στους ελληνικούς βυθούς και σε ρύπανση και ανυπολόγιστη υποβάθμιση σημαντικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Στο σχέδιο νόμου δεν γίνεται μνεία ούτε για την υπαγωγή αυτής της δραστηριότητας σε στοιχειώδη εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ουδεμία επίσης αναφορά υπάρχει σε ειδικότερο καθεστώς για τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές ή για την προστασία οικοτόπων προτεραιότητας, όπως οι ποσειδωνίες.

Ειδικά όσον αφορά τα μεγάλα τεχνητά ναυάγια, είναι απαραίτητο να υπάρξει ειδικός χωροταξικός σχεδιασμός, ενδεχομένως στο πλαίσιο του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού [σύμφωνα με τον οποίο, δραστηριότητες και χρήσεις που αφορούν τον τουρισμό και την υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά αποτελούν κατεξοχήν μέρος των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων (πρβλ. άρθ. 8 παρ. 2 Οδηγίας 2014/89)].

Είναι αδιανόητο, αναφέρεται, η πόντιση μεγάλων πλοίων να αφεθεί στην ελεύθερη πρωτοβουλία του οποιουδήποτε. Προφανής είναι ο κίνδυνος να καταλήξουμε ακόμα και σε νεκροταφεία πλοίων που για λόγους κόστους οι ιδιοκτήτες προτιμούν να μην υποβάλουν στις προβλεπόμενες περιβαλλοντικά ορθές τεχνικές διάλυσης, με βάση το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ.

Ενδεικτικά, παραθέτουμε απόσπασμα από τη σχετική με την ασφαλή διάλυση πλοίων σελίδα του ΥΠΕΝ:

«Το ζήτημα της ανακύκλωσης των πλοίων έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια ως ένα κρίσιμο θέμα τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

»Στα πλαίσια της περιβαλλοντικά ορθής διαχείρισης των αποβλήτων οι χώρες, που αποτελούν κράτη σημαίας, θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα πλοία, που φέρουν τη σημαία τους, όταν αυτά καταστούν απόβλητα, όταν δηλαδή θα έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους, θα πρέπει να οδηγούνται σε κατάλληλα αδειοδοτημένες μονάδες ανακύκλωσης πλοίων και εκεί να ανακυκλώνονται με τρόπο περιβαλλοντικά ορθό αλλά και με τρόπο που θα εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων που προβαίνουν στην εν λόγω εργασία.

»Αντίστοιχα, οι χώρες, στις οποίες υπάρχουν μονάδες ανακύκλωσης πλοίων- διαλυτήρια πλοίων- θα πρέπει να εφαρμόζουν κατάλληλες διαδικασίες ώστε οι μονάδες αυτές να είναι περιβαλλοντικά αδειοδοτημένες για να προβαίνουν στην δραστηριότητα της ανακύκλωσης των πλοίων και να τηρούν τις προδιαγραφές για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων σε αυτές.»

Το άρθρο, τονίζει το WWF πρέπει να αποσυρθεί, καθώς εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους για το θαλάσσιο περιβάλλον.

Η δυνατότητα πόντισης υποβρύχιων αξιοθέατων μπορεί να προβλέπεται αποκλειστικά εντός οργανωμένων καταδυτικών πάρκων, με την κατά τον νόμο προβλεπόμενη περιβαλλοντική αδειοδότηση.

Aρθρο 15:  Το άρθρο διευκολύνει την επέκταση («μεταβολή ορίων») περιοχών ολοκληρωμένης τουριστικής ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) με:

α) αύξηση του ορίου μεταβολής χωρίς τήρηση της διαδικασίας ίδρυσης ΠΟΤΑ από 10% σε15% και

β) κατάργηση του περιορισμού της «μεταβολής ορίων χωρίς τήρησης της διαδικασίας ίδρυσης μόνο για μία φορά».

Έτσι, δίνεται δυνατότητα μεγάλων επεκτάσεων (π.χ., μέχρι 30% με δύο επεκτάσεις) χωρίς τήρηση της διαδικασίας π.δ. και στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση.

Προκύπτει σημαντική πιθανότητα ελλιπούς εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας για τη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση σχεδίων και προγραμμάτων.

Η διάταξη αυτή πρέπει να αποσυρθεί.

Αρθρο 21: Το άρθρο επιτρέπει τη θέσπιση (με το π.δ. οριοθέτησης) ειδικών ζωνών προστασίας περιμετρικά των ορίων ΠΟΤΑ.

Η αιτιολογική έκθεση επικαλείται την ανάγκη εναρμόνισης με το καθεστώς των ΠΟΑΠΔ: ωστόσο, αυτό δεν είναι ιδιαίτερα πειστικό, διότι στις ΠΟΑΠΔ πρυτανεύουν τα ζητήματα της ασφάλειας και της μείωσης των οχλήσεων στις γειτονικές περιοχές.

Το καθεστώς των ΠΟΤΑ δεν μπορεί να ρυθμίζει τα μέτρα προστασίας περιοχών που βρίσκονται εκτός των ΠΟΤΑ: αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τον υπερκείμενο σχεδιασμό. Πόσο μάλλον που η προτεινόμενη διάταξη φαίνεται να επιτρέπει (εφόσον δεν διακρίνει) τη ρύθμιση ή την τροποποίηση του καθεστώτος περιοχών ειδικής προστασίας, ή τον περιορισμό της πρόσβασης στον κοινόχρηστο χώρο (αιγιαλό, παραλία), με αποκλειστικό σκοπό την «προστασία» της ΠΟΤΑ.

Παράλληλα, επισημαίνεται ως εξαιρετικά δυσμενή εξέλιξη την με τον πρόσφατο νόμο 4685/2020 του ΥΠΕΝ κατάργηση της προστατευτικής πρόνοιας του νόμου για τη βιοποικιλότητα 3937/2011, η οποία απαγόρευε την ίδρυση ΠΟΤΑ εντός εθνικών πάρκων.

Αρθρο 23:  Πρόκειται για προβληματική διάταξη που διευκολύνει την αλλοίωση του παράκτιου και κοινόχρηστου χώρου χωρίς τα απαραίτητα νομικά εχέγγυα περιβαλλοντικής προστασίας.

Η ισχύουσα μέχρι σήμερα διάταξη αφορά μαρίνες με χερσαία ζώνη άνω των 50,000 τ.μ..

Για τις μαρίνες αυτές (μεταξύ άλλων), προβλέπεται χωροθέτηση δύο σταδίων: α) π.δ. γενικού σχεδιασμού, καθορισμού χρήσεων και περιβαλλοντικών όρων και β) κ.υ.α. έγκρισης των λιμενικών έργων και έργων υποδομής [άρθ. 31(1)(β) ν. 2190/93, όπως ισχύει].

Με την προτεινόμενη διάταξη, το όριο ανεβαίνει στα 80,000 τ.μ.. Έτσι, για τις περισσότερες μαρίνες έως 80000 τ.μ., η προτεινόμενη διάταξη θεσπίζει χωροθέτηση με την απλοποιημένη διαδικασία ενός σταδίου, που περιλαμβάνει (κατά κανόνα) έγκριση χωροθέτησης κατόπιν γνωμοδότησης της Επιτροπής Τουριστικών Λιμένων, ΑΕΠΟ και άδειας λειτουργίας [31(3) επ. ν. 2190/1993 ν. 2190/93, όπως ισχύει]. Με τον τρόπο αυτό, θα είναι δυνατή η χωροθέτηση λιμένων με χερσαία ζώνη έως 80,000 τ.μ. στον παράκτιο χώρο χωρίς την έκδοση προεδρικού διατάγματος.

Αρθρο 26: Το ΤΑΙΠΕΔ δεν μπορεί να αποτελεί «αρχή σχεδιασμού» σχεδίων που καθορίζουν τις χρήσεις γης στον παράκτιο χώρο: ο σχεδιασμός χρήσεων, ειδικά στο κρίσιμο παράκτιο περιβάλλον, πρέπει να διασφαλίζει την προστασία των στοιχείων του οικοσυστήματος, την ήπια και βιώσιμη εκμετάλλευση, και να λαμβάνει υπόψη ένα ευρύ κύκλο συμφερόντων.

Για τον λόγο αυτό, υπάρχει καταρχήν η υποχρέωση για ολοκληρωμένη διαχείριση του παράκτιου χώρου και θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό (πρβλ. το Πρωτόκολλο για την ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης της Μεσογείου, Οδηγία 2014/89 περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό). Το ΤΑΙΠΕΔ δεν έχει την αποστολή αυτή.

Αρθρο 32.:Αφορά την έγκριση επέμβασης σε δάση και δασικές εκτάσεις για την δημιουργία γηπέδων
γκολφ.

Πρόκειται για εξαιρετικά υδροβόρα, και γενικά μη βιώσιμα έργα, ειδικά στον μεσογειακό χώρο, για τα οποία ουδέποτε έπρεπε να είχε προβλεφθεί η επέμβαση σε δάση και δασικές εκτάσεις. Ενώ η ισχύουσα νομοθεσία [που τροποποιήθηκε για τελευταία φορά πολύ πρόσφατα με το άρθ. 102(3) ν. 4285/2020] προβλέπει την επέμβαση για δημιουργία «διόδων γηπέδων γκολφ», η τροποποιημένη διάταξη επιτρέπει την επέμβαση για τη δημιουργία «γηπέδων γκολφ». Αποτέλεσμα είναι να διευρύνεται η εκχέρσωση των δασικών οικοσυστημάτων, και μάλιστα των ιδιαίτερα ευάλωτων πεδινών και παράκτιων δασικών οικοσυστημάτων.

Αρθρα 37-42 (Glamping): Τα άρθρα προβλέπουν την δημιουργία μόνιμων, στην ουσία, υποδομών σε δάση, δασικές εκτάσεις και προστατευόμενες περιοχές. Το νομοσχέδιο χρησιμοποιεί τον νεολογισμό «ημι- μόνιμες» [άρθ. 37 παρ. 3 περ. α) ] χωρίς να ορίζει τον όρο, μολονότι η νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος και την δόμηση διακρίνει σαφώς τις προσωρινές και τις μόνιμες κατασκευές. Το προηγούμενο του β.δ. της 7-8-1967 (ΦΕΚ Α΄ 101/14-8-1967) « Περί εγκαταστάσεως προς παραθερισμόν», που αφορούσε αρχικά μόνο λυόμενες εγκαταστάσεις, αλλά οδήγησε σε δημιουργία σωρείας αυθαίρετων οικισμών και οικιστικών πυκνώσεων είναι χαρακτηριστικό, αλλά αγνοείται από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.

Προφανώς, το glamping μπορεί να συνδυαστεί με ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας και σύνθετα τουριστικά καταλύματα, οδηγώντας στην δημιουργία παρόμοιων ιδιόμορφων «πυκνώσεων», οι οποίοι θα έχουν μόνιμο, και όχι «ημι-μόνιμο» χαρακτήρα.

Ειδικότερα, το νομοσχέδιο δεν προβλέπει όρους για την προστασία του περιβάλλοντος, ή κριτήρια αποκλεισμού που θα προστάτευαν κάποιες περιοχές που απαιτούν αυξημένη προστασία: αντιθέτως, τα «ποιοτικά κριτήρια glamping» (άρθ. 37 παρ. 3) είναι διατυπωμένα με ασαφείς όρους («υψηλής αισθητικής αξίας», «αναβαθμισμένες υπηρεσίες») που δεν επιδέχονται καμία απολύτως νομική ή ουσιαστική εκτίμηση, και δεν διασφαλίζουν τις επιδιώξεις του νομοσχεδίου.

Το Ξ.Ε.Ε. θα ορίσει, και στην συνέχεια θα ελέγχει τα «πρότυπα λειτουργικών προδιαγραφών, τα οποία θα είναι υποχρεωτικά «για πέντε χρόνια», » χωρίς κανενός είδους σύμπραξη με περιβαλλοντικές, πολεοδομικές, αρχαιολογικές ή δασικές αρχές (άρθ. 38 παρ. 5, 39 παρ. 1 και παρ. 2, και 39). Σε κάθε περίπτωση, θα ισχύσει ένα ακόμα μεταβατικό καθεστώς (άρθ. 40), κατά την διάρκεια του οποίου οι εγκαταστάσεις glamping θα λειτουργήσουν χωρίς ουσιαστικές προδιαγραφές. Δεν προβλέπεται για το glamping κανένας ειδικότερος όρος και περιορισμός δόμησης .

Glamping επιτρέπεται και σε προστατευόμενες περιοχές, και μάλιστα ο νόμος, χωρίς καμία αιτιολογία, εντάσσει τις εγκαταστάσεις glamping στην κατηγορία Β: η κατάταξη αυτή συνεπάγεται τον αποκλεισμό της διαβούλευσης με το κοινό, και την υπαγωγή σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, που ακόμα δεν έχουν συνταχθεί [άρθ. 42 παρ. 2

Αρθρο 43: Η ρύθμιση επιδεινώνει το, εξαιρετικά προβληματικό, ισχύον καθεστώς, προβλέποντας:

· αύξηση κατά 200 τ.μ. του εμβαδού παραχώρησης για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, ξαπλωστρών, ομπρελών, λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου, καθώς και τραπεζοκαθισμάτων,

· απεριόριστο εμβαδό παραχώρησης σε όμορα του κοινόχρηστου χώρου ξενοδοχεία και σύνθετα
τουριστικά καταλύματα,

· μείωση κατά 10% (από 60% σε 50%) της ελεύθερης έκτασης αιγιαλού.

Πρόκειται -τονίζεται- για απαράδεκτη ρύθμιση που μειώνει αδικαιολόγητα το δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στην παραλία.

Ευνοεί παράλογα και υπερβολικά τις μεγάλες τουριστικές μονάδες που καταλαμβάνουν παράκτιο χώρο εις βάρος επισκεπτών που δεν είναι πελάτες των τουριστικών επιχειρήσεων που τον εκμεταλλεύονται.

Αρθρο 46: Στο άρθρο αυτό βλέπουμε μια τυπική περίπτωση διαστρέβλωσης της έννοιας του εξορθολογισμού, που καταλήγει τελικά να ερμηνεύεται ως συνώνυμη της ελάφρυνσης των προστατευτικών για το περιβάλλον κυρώσεων: από την ισχύουσα κατά τον νόμο περί αιγιαλού και παραλίας 2971/2003 ρύθμιση αφαιρείται η πρόβλεψη ότι αποκλείονται από παραχώρηση και οι συγγενείς ιδιοκτήτη αυθαιρέτου πρώτου και δευτέρου βαθμού.

Επίσης, η διάταξη πλέον αφορά μόνο τους συζύγους υποτρόπων ιδιοκτητών αυθαιρέτων, ενώ μέχρι σήμερα αφορούσε συζύγους και συγγενείς του εξ αίματος και εξ αγχιστείας μέχρι το δεύτερο βαθμό.

Δεδομένου ότι άγνοια νόμου δεν συγχωρείται και δύσκολα πλέον μπορεί να πιστέψει κανείς ότι κάτοχος αιγιαλού και παραλίας κατά λάθος παρανόμησε και καταπάτησε, η ελάφρυνση των κυρώσεων δύσκολα μπορεί να ερμηνευθεί ως ωφέλιμη για το περιβάλλον ως δημόσιο αγαθό που χρήζει αυστηρής και άτεγκτης προστασίας.

Στο ζωτικής σημασίας κεφάλαιο της διαχείρισης της παράκτιας ζώνης, κεντρική στόχευση θα πρέπει να είναι η προστασία αυτής της κρίσιμης προστατευτικής για τους ανθρώπους υποδομής, ειδικά σε καιρό κλιματικής κρίσης.

Στο σημείο αυτό επαναλαμβάνεται  η διεκδίκηση του WWF από το 2014 ενός σωστού θεσμικού πλαισίου για τον αιγιαλό, την παραλία, τις όχθες λιμνών και ποταμών

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News