Αν είναι κάτι σαφές από τις τελευταίες εξελίξεις στη Συρία είναι ότι το μακρύ χέρι της Μόσχας επέστρεψε. Οι Αμερικανοί του Ντόναλντ Τραμπ αποχώρησαν, ο Ταγίπ Ερντογάν εισέβαλε αλλά όχι όσο ήθελε, μόνο όσο του επέτρεψε ο Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο όλοι οι αναλυτές αναγνωρίζουν πλέον ως τον μεγάλο κερδισμένο αυτού του δράματος με θύματα τους Κούρδους. Ωστόσο φαίνεται ότι η παρουσία της Ρωσίας στη Συρία δεν είναι ο μοναδικός γεωοπολιτικός στόχος του 67χρονου Πούτιν. Επόμενος στόχος ένα «προγεφύρωμα» στην Αφρική, η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί προνομιακό οικονομικό χώρο για τις ΗΠΑ και την Κίνα, αλλά λόγω του νεοαπομονωτισμού του Τραμπ η Μόσχα διακρίνει ένα κενό, μια ευκαιρία.

Οι κινήσεις του Πούτιν προς την Αφρική δεν γίνονται βέβαια εν κενώ. Από την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης η Μόσχα είχε διπλωματική ιστορία με πολλά κράτη της αφρικανικής ηπείρου. Και δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο ένα πρόσφατο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Moscow Times που ανήγγειλε: «Η Ρωσία διαγράφει το χρέος της Αιθιοπίας», ίσο με 163 εκατ. δολάρια.

Η γενναιοδωρία του Πούτιν προς την Αντίς Αμπέμπα ακολουθεί τις αντίστοιχες διαγραφές χρεών της Μοζαμβίκης, της Μαδαγασκάρης και της Τανζανίας. Ηταν χρέη που χρονολογούνται από την εποχή της ΕΣΣΔ.

Το πρακτορείο Bloomberg, στην τελευταία ανάλυση του Χένρι Μάγιερ, εμφανίζεται βέβαιο για τον στόχο του ρώσου προέδρου: «Ο Πούτιν μπαίνει στον ανταγωνισμό για την Αφρική αφού ταπείνωσε τις ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή». Και στέκεται στο γεγονός, που δεν θεωρείται σύμπτωση, ότι ο ρώσος πρόεδρος φιλοξένησε αυτές τις ημέρες στο πρώτο «Οικονομικό Συνέδριο και Φόρουμ Ρωσίας-Αφρικής» στο Σότσι, με παρόντες 47 ηγέτες κρατών, πλάι στον συμπροεδρεύοντά του, αιγύπτιο ομόλογό του, Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι και πολλές χιλιάδες συμμετέχοντες. Στο μήνυμά του, ο Πούτιν είπε ότι θέλει να αποδείξει πως η Ρωσία «έχει πολλά να δώσει στις αφρικανικές χώρες».

Οπως σημειώνει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο ρώσος πρόεδρος έδωσε μαχητικό τόνο στην παρέμβασή του, προειδοποιώντας για τον αυξανόμενο ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων στη Μαύρη Ηπειρο και καταδίκασε τη Δύση για την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών της πηγών. Ο Πούτιν επεσήμανε πως η Ρωσία προβάλλει ως εταίρος στην Αφρική «χωρίς προαπαιτούμενα πολιτικής, ή άλλης φύσεως».

Ο Πούτιν, που ως πράκτορας της KGB στην τότε Ανατολική Γερμανία, θυμάται καλά πως η ΕΣΣΔ ήταν προνομιακός σύμμαχος του Νάσερ στην Αίγυπτο και κατόπιν του Μεγκίστου στην Αιθιοπία, σε συνέντευξή του στο πρακτορείο Tass υπογράμμισε πως «οι Δυτικοί χρησιμοποιούν τον οικονομικό έλεγχο για να ανακτήσουν, υπό νέα μορφή, την απολεσθείσα επιρροή και έλεγχο στις πρώην αποικίες τους και έχουν αποδυθεί σε μία κούρσα προκειμένου να βγάλουν το μέγιστο δυνατόν κέρδος και να εκμεταλλευθούν την αφρικανική ήπειρο», υποσχόμενος πως η Μόσχα θα αγκαλιάσει χωρίς επεμβάσεις στις εσωτερικές υποθέσεις τους τις χώρες της Αφρικής. Ο Πούτιν υποσχέθηκε στις αφρικανικές χώρες ότι δεν θα «συμμετάσχει στον νέο διαμελισμό» των αφρικανικών πόρων, αλλά πως είναι έτοιμος να συμμετέχει μέσα στην επόμενη 5ετία με «πολλά δισ. δολάρια» επενδύσεων και συνεργασιών στην Αφρική—χωρίς να διευκρινίζει πως θα βρει τα χρήματα για μία τέτοια φιλόδοξη «απόβαση».

Ο Πούτιν έστειλε για πρώτη φορά το πυρηνικό βομβαρδιστικό ΤU-160 στη Νότιο Αφρική για «φιλική επίσκεψη», ενώ έχει στο οικονομικό στόχαστρό του και τις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής. Έτσι, στο Σότσι ήσαν παρούσες χώρες παραδοσιακά σύμμαχοι της Μόσχας, όπως η Ανγκόλα και η Αιθιοπία, αλλά μαζί τους συμμετείχαν και κράτη όπου η ρωσική επιρροή ήταν πάντοτε ασθενής, όπως η Νιγηρία, ή η Γκάνα.

Μέχρι σήμερα, η Μόσχα κινείται στη σκιά του κινεζικού επεκτατισμού στην Αφρική —το Πεκίνο από καιρού έχει ιδρύσει το «Φόρουμ Συνεργασίας Κίνας –Αφρικής» κι έχει επενδύσει δισ. δολάρια σε μεγάλα έργα και υποδομές. Οι εμπορικές σχέσεις της Ρωσίας στην αφρικανική ήπειρο το 2018 ανέρχονταν σε μόλις 20 δισ. δολάρια, δέκα φορές μικρότερες από αυτές της περιοχής με την Κίνα.

Στην πλειονότητά τους, οι εμπορικές αυτές σχέσεις αφορούν τις πωλήσεις όπλων: το διάστημα 2014-18 τα ρωσικά όπλα αποτελούσαν το 49% των αντίστοιχων εισαγωγών των χωρών στη βόρειο ζώνη της ηπείρου και το 28% στις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, σύμφωνα με το International Peace Research Institute της Στοκχόλμης.

«Πλέον η Μόσχα επιδιώκει να διεισδύσει στην Αφρική σε οικονομικούς τομείς, όπου έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα. Οχι πλέον μόνο όπλα, αλλά και πυρηνική ενέργεια και υδρογονάνθρακες και φυσικό αέριο», εξήγησε στο Γαλλικό Πρακτορείο (AFP) ο Γεβγκένι Κορεντιάσοφ του Ινστιτούτου Αφρικανικών Σπουδών στη Μόσχα και πρώην πρεσβευτής στη Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι. Επιπλέον, η Αφρική είναι μία σημαντική πηγή σε μεταλλεύματα, όπως το μαγγάνιο και το χρώμιο, τα οποία έχει ανάγκη.

Τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία έχει κλείσει σημαντικές στρατιωτικές συμφωνίες με διάφορες αφρικανικές χώρες και πολλοί Ρώσοι ιδιώτες δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό. Σύμφωνα με πολλά μέσα ενημέρωσης, στη Λιβύη Ρώσοι μισθοφόροι πολεμούν στο πλευρό του πολέμαρχου Χαλίφα Χάφταρ, ενώ στη Μοζαμβίκη Ρώσοι σύμβουλοι βοηθούν την κυβέρνηση της χώρας να αντιμετωπίσει τους τζιχαντιστές.

Μολαταύτα, για τους αναλυτές «η Ρωσία δεν είναι ΕΣΣΔ», όπως τόνισε ο Πολ Στρόνσκι του Carnegie Endowment for International Peace και δεν μπορεί να ανταγωνισθεί την Κίνα, «γιατί της λείπουν πόροι, αλλά και η ιδεολογία και η επιρροή των σοβιετικών προκατόχων της». Άρα, η επενδυτική απόβαση στην Αφρική αποτελεί φρούδα ελπίδα για τον Πούτιν. Μπορεί, αλλά ο «τσάρος» Πούτιν έχει αποδείξει ότι γνωρίζει πώς να εκμεταλλευθεί τα λάθη των άλλων και να ανακτήσει το κύρος και την επιρροή του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News