Ξυπνάς τα (υποτιθέμενα) μαύρα μεσάνυχτα με τη νύχτα να έχει γίνει μέρα από λάμψεις που ξεκινούν από το έντονο κόκκινο και φτάνουν έως το  πράσινο του σμαραγδιού – τι θέαμα ε; Αλλά μετά ακούς από το παλιό σου τρανζιστοράκι, το μόνο που δουλεύει, ότι αεροπλάνα έπεσαν, φωτιές άναψαν, πόλεις βυθίστηκαν στο σκοτάδι. Και ακούς και κάποιον ειδικό να λέει ότι θα χρειαστούν καμιά δεκαριά χρόνια για να επιστρέψει ο κόσμος εκεί που ήταν πριν από το «συμβάν».

Ποιο συμβάν; Το συμβάν μιας ηλιακής καταιγίδας όπως εκείνης που είχε πέσει το 1859 και έθεσε εκτός λειτουργίας τους τηλέγραφους όλου του κόσμου. Σήμερα όμως, σημειώνει στο Convertation ο Ρότζερ Ντιουμπ, καθηγητής στο Rochester Institute of Technology, οι συνέπειες θα ήταν πολύ πιο καταστροφικές. Εάν η ισχύς της ήταν ανάλογη με αυτή του 1859, θα νέκρωναν τα ηλεκτρικά δίκτυα ολόκληρου του πλανήτη, καθώς και όλα τα συστήματα επικοινωνίας – ψηφιακά και αναλογικά.

«Θα μέναμε για χρόνια στο σκοτάδι» λέει ο καθηγητής. Χωρίς Διαδίκτυο, χωρίς βιομηχανίες και με μπλοκαρισμένες τις μεταφορές. Θα τελείωνε το πετρέλαιο, τρόφιμα δεν θα έφταναν σε σπίτια και καταστήματα. Και θα έπρεπε να καλλιεργήσουμε κάθε γωνιά της γης για να εξασφαλίζουμε την τροφή μας, ενώ θα παίρναμε νερό από τα πηγάδια και θα μαγειρεύαμε στη φωτιά – για φούρνους, ψυγεία και πλυντήρια ούτε λόγος.

Και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε γι’ αυτό; Κάτι μπορούμε. Πρώτον, να αναδιατάξουμε το παγκόσμιο σύστημα ηλεκτροδότησης, δεύτερον να δημιουργήσουμε οικιακές ηλιακές συσκευές. Αλλά δεν έχουμε και πολύ χρόνο στη διάθεσή μας, η επόμενη ηλιακή καταιγίδα θα μπορούσε να ξεσπάσει από λεπτό σε λεπτό. Και δεν θα έχουμε παρά μια προειδοποίηση μόλις τρεις ημέρες πριν το ξέσπασμα. Τι να προλάβεις σε τρεις μέρες;

Φωτό: Τα προεόρτια μιας κανονικής καταιγίδας όπως φαίνονται από τον ΙSS. Και πού να έρθει η ηλιακή. Πηγή: NASA

Ηταν το 1977 όταν δημοσιεύθηκε στον Guardian ένα εκτενέστατο και λεπτομερέστατο ρεπορτάζ για ένα φανταστικό νησί που λεγόταν San Serriffe. Πιο πρόσφατα, το 2010, το BBC έκανε στους Αγγλους να σηκωθεί η τρίχα με την υποτιθέμενη γαλλική καταγωγή του Ουίλιαμ Σέξπιρ. Κι αυτά δεν είναι μόνο δυο παραδείγματα μιας παράδοσης που δεν άφησε αδιάφορο τον Τύπο: την Πρωταπριλιάς.

Αλλά τώρα, στην εποχή των fake news, έχει νόημα αυτό το έθιμο των ψευδών ειδήσεων; Το ερώτημα έθεσαν πολλοί (εδώ στο Protagon o Κοσμάς Βίδος). Το έθεσε και το Poynter που για να βρει μια απάντηση απευθύνθηκε στον Μορίς Σβάιτσερ, καθηγητή στο πανεπιστήμιο Wharton School της Πενσυλβάνιας. Ο αμερικανός καθηγητής πιάνει το νήμα από την αρχή υπενθυμίζοντας ότι το έθιμο γεννήθηκε όταν το Ιουλιανό ημερολόγιο έδωσε τη θέση του στο Γρηγοριανό. Εκείνοι που μπέρδευαν ακόμη τις ημερομηνίες έπεφταν θύματα πειραγμάτων από εκείνους που είχαν προσαρμοστεί πιο εύκολα.

Και σήμερα; Σήμερα, λέει, παρά την παραπληροφόρηση και τις ψευδείς ειδήσεις, τα πρωταπριλιάτικα αστεία διατηρούν ακόμη την ικανότητά τους να μας κάνουν να ευθυμούμε. «Για τους περισσότερους ανθρώπους, παραμένει ένα ασφαλές πεδίο για να αστειευτούν» σημειώνει. Αλλά η χρησιμότητά του δεν σταματά εδώ: «Πιστεύω» -συμπληρώνει- «ότι βοηθά τη φαντασία, ενώ μας προκαλεί να βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας με διαφορετικούς τρόπους. Μας επιτρέπει επίσης να αποδομούμε τις κοινωνικές ιεραρχίες “δουλεύοντας” βασιλείς και προέδρους».

Δεν είναι ότι μας αρέσει και το ψέμα;

Φωτό: Αυτή δεν είναι από τις μικρές που λένε την αλήθεια. Πηγή: Shutterstock

Η ιδέα ότι η πληροφορική και η τεχνολογία μπορούν να μας βοηθήσουν να ζήσουμε καλύτερα βελτιώνοντας τις συνθήκες διαβίωσης εκείνων που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη, είναι παρηγορητική. Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά του φεγγαριού, η σκοτεινή.

Το Slate εξετάζει αυτή την πλευρά με τη βοήθεια της καθηγήτριας Πολιτικών Επιστημών Βιρτζίνια Γιούμπανκς. Που λέει ότι οι αλγόριθμοι θα μπορούσαν να κάνουν πιο δύσκολη τη ζωή των φτωχών. Κι αυτό επειδή σε μια εποχή που η δημόσια διοίκηση επιστρατεύει όλο και περισσότερο αυτοματοποιημένα συστήματα για να λάβει πληροφορίες σχετικά με εκείνους που χρήζουν κοινωνικής προστασίας, είναι η ίδια η αυτοματοποίηση που μπορεί να κάνει τις αδυναμίες του συστήματος ακόμη περισσότερες.

Στο βιβλίο της Automating Inequality, η Γιούμπανκς σημειώνει ότι «θα ήταν τεράστιο λάθος να αφήσουμε τις μηχανές να αποφασίζουν για τις ανάγκες των ανθρώπων, τις δημόσιες υπηρεσίες και την κρατική παρέμβαση». Στο ίδιο συμπέρασμα έχει καταλήξει και η μελετήτρια Αμάντα Λένχαρτ εξηγώντας ότι τα αυτοματοποιημένα συστήματα στην Πενσυλβάνια, την Ιντιάνα και το Λος Αντζελες που χειρίζονται τα θέματα της κοινωνικής ασφάλισης, της μετανάστευσης ή της προστασίας των ανηλίκων δημιουργούν ανισότητες.

Τι να πουν τα κομπιούτερ και οι αριθμοί που θα ‘λεγε κι ο ποιητής.

Φωτό: Ετσι πάει να βγάλει ο άλλος το επίδομα ανεργίας; Πηγή: Shutterstock

Όχι μόνο η καρδιά, αλλά και ο εγκέφαλος έχει χτύπους. Οι επιστήμονες τον ορίζουν  ως ένα αργό κύμα που κάθε λίγα δευτερόλεπτα, από ένα έως δέκα, εξαπλώνεται μεταξύ του αυχένα και του μετώπου.

Αυτό το σήμα, που μέχρι πρότινος θεωρούταν ως ένας ενοχλητικός ήχος κατά τη διάρκεια μιας μαγνητικής τομογραφίας, ώθησε τους υποψιασμένους ερευνητές να αντιληφθούν ότι δεν είναι διόλου τυχαίος και ότι παρουσιάζεται όταν το μυαλό αφαιρείται και δεν εστιάζει σε κάτι συγκεκριμένο. Αντιθέτως, θα μπορούσε να έχει ένα συντονιστικό ρόλο στο να τακτοποιεί τα διάφορα τμήματα του εγκεφάλου.

«Διαθέτουμε 100 δισεκατομμύρια νευρώνες. Κάποιος πρέπει να τους συντονίζει», υποστηρίζει ο Μάρκους Ράκλε καθηγητής της Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον του Σεν Λούις και συντονιστής του σχετικού πειράματος  που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Neuron. «Παρατηρήσαμε ότι όταν αυτό το κύμα εξαπλώνεται αργά στον εγκέφαλο και διαπερνά τα διάφορα τμήματά του, δημιουργεί μια διεγερσιμότητα. Η μεγάλη του ένταση, ενεργοποιεί το εσωτερικό των νευρώνων δημιουργώντας ηλεκτρική εκκένωση, ενώ η μείωσή του, εξασθενεί  την όποια διέγερσή τους».

Κατά τη διεξαγωγή της μελέτης, αυτό που εξέπληξε τους επιστήμονες, ήταν η κατεύθυνση που είχε η ροή  του κύματος κατά τη διάρκεια ύπνου και ξύπνιου: ήταν εντελώς αντίθετη. Αυτή η διαδικασία οδήγησε τους ερευνητές να συνδέσουν τους «χτύπους» του εγκεφάλου με τη συνείδηση, γεγονός που ανοίγει νέα μέτωπα στην έρευνα σε ό,τι αφορά στην πλήρη κατανόηση της αντίδρασης του εγκεφάλου απέναντι σε  γεγονότα, αντικείμενα και συναισθήματα.

Αν ανακαλύψουν ότι η έλλειψη συνείδησης (κατά τη διάρκεια του ύπνου) μπορεί να επιφέρει τόση μεγάλη αλλαγή στη φυσιολογία μας, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ξετυλίξουν το κουβάρι που λέγεται εγκέφαλος, πιάνοντάς το απ’ την αρχή.

Φωτό: Αυτός την έχει και στο κινητό. Πηγή: Shutterstock