Στο «Tenet», το νέο θρίλερ κατασκοπίας του Κρίστοφερ Νόλαν, που έκανε πρόσφατα πρεμιέρα, η μοίρα της ανθρωπότητας περιστρέφεται γύρω από χαρακτήρες που κινούνται μπρος-πίσω στον χρόνο. Πρόκειται για μια επική εξερεύνηση ιδεών, τις οποίες ο σκηνοθέτης εξετάζει εδώ και δεκαετίες, σε μια προσπάθεια να επανεφεύρει την ταινία κατασκοπείας.

Μάλιστα, η ταινία του Νόλαν, η οποία μετά από πολλές καθυστερήσεις αρχίζει επιτέλους να προβάλλεται σε κινηματογράφους σε όλο τον κόσμο, έρχεται με έναν συμβολισμό που δεν θα μπορούσαν ποτέ να προβλέψουν ο σεναριογράφος και ο σκηνοθέτης του. Καθώς πρόκειται για την πρώτη κυκλοφορία ταινίας μεγάλου προϋπολογισμού από το ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19, το «Tenet» αντιπροσωπεύει ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα στην ιστορία του Χόλιγουντ: από το στοίχημα του στούντιο ότι θα μπορούσε να κυκλοφορήσει την ταινία εν μέσω της πανδημίας μέχρι τις αλυσίδες κινηματογράφων που έμειναν για μεγάλο διάστημα κλειστές και ελπίζουν τώρα σε μια ανάκαμψη της επιχείρησής τους, και τους πιθανούς θεατές που βάζουν στη ζυγαριά από τη μια τις ανησυχίες τους για την ασφάλεια και από την άλλη την επιθυμία τους να επιστρέψουν στη μεγάλη οθόνη. (Δείτε το trailer στο τέλος του κειμένου)

Ο λαμπρός βρετανός σκηνοθέτης είναι κάπως ανήσυχος, γράφουν οι Τζον Γιούργκενσεν και Ρ.Τ. Γουότον στην Wall Street Journal: «Αυτή είναι η πιο ριζική αλλαγή στην καριέρα μου, στη διάρκεια της ζωής μου, μεταξύ της δημιουργίας μιας ταινίας και του κόσμου στον οποίο βγαίνει, και εξακολουθώ να παλεύω με αυτό», λέει.

Τον Μάρτιο όταν άρχισαν τα lockdowns εξαιτίας του κορονοϊού, η πρώτη πρόκληση της ομάδας των συνεργατών του Κρίστοφερ Νόλαν ήταν να χρησιμοποιήσουν μεθόδους εξ αποστάσεως (remote) για να βάλουν τις τελευταίες πινελιές στο «Tenet» και να το στείλουν έγκαιρα στο στούντιο Warner Bros. της AT&T Inc. Εν τω μεταξύ, όλες οι ταινίες της σεζόν, αναβλήθηκαν για το φθινόπωρο ή το επόμενο έτος. Αντίθετα, η Warner Bros. ανέβαλε την πρεμιέρα του «Tenet» που είχε προγραμματιστεί για τις 17 Ιουλίου μόνο για δύο εβδομάδες, και αργότερα την ανέβαλε ξανά.

Σύμφωνα με ένα στέλεχος της Warner Bros., το στούντιο δεν σκέφτηκε ποτέ στα σοβαρά μια διαδικτυακή πρεμιέρα για το «Tenet», ακόμη και όταν άλλοι πειραματίστηκαν με το streaming, όπως έκανε η Disney φέτος το καλοκαίρι με τις ταινίες «Hamilton» και «Mulan».

Στο σινεμά μετά το lockdown

Η κατασκοπεία είναι ένα είδος που λατρεύεται από το κοινό, τόσο το βιβλιόφιλο όσο και το σινεφίλ, γιαυτό και η κινηματογραφική βιομηχανία προσπαθεί να σώσει το box office από την καταστροφή πρώτα με το «Tenet» και στη συνέχεια με τη νέα ταινία του Τζέιμς Μποντ, «No Time to Die», που πρόκειται να κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Νοέμβριο.

Στην αρχή του επικού έργου του Νόλαν υπάρχει μια αποκαλυπτική στιγμή: ο «Protagonist» (Τζον Ντέιβιντ Ουάσινγκτον) συναντά έναν κομψό και υπεροπτικό βρετανό αρχικατάσκοπο (Μάικλ Κέιν) στην τραπεζαρία ενός club. Ο Προτάγκονιστ (του οποίου το όνομα δεν αποκαλύπτεται ποτέ) είναι ένας νεαρός μαύρος ανάμεσα σε λευκούς, συντηρητικούς και παλιομοδίτες, και η αμφίεση του δεν είναι ακριβώς η κατάλληλη για την περίσταση.

Είναι μια από τις λίγες σκηνές της ταινίας στις οποίες η τάξη, η φυλή και η εμφάνιση είναι σε πρώτο πλάνο, επισημαίνει στην ανάλυσή του για την ταινία στον Independent ο Τζέφρι Μακνάμπ. Η περιφρόνησή του για τον οικοδεσπότη του είναι προφανής: «Εσείς οι Βρετανοί δεν έχετε το μονοπώλιο του σνομπισμού», λέει ο Ουάσινγκτον – Προτάγκονιστ χλευάζοντας. «Απλώς την πλειοψηφία για την άσκηση ελέγχου», απαντά φλεγματικά ο Κέιν με το είδος του ανέκφραστου, σαρκαστικού πνεύματος που περιμένει κανείς από τον σπουδαίο βρετανό ηθοποιό.

Είναι μια από τις λίγες σκηνές του «Tenet» που μπορεί κανείς επίσης να βρει σε μια κινηματογραφική μεταφορά του Τζον Λε Καρέ ή σε μια ταξικά συνειδητοποιημένη στιγμή του Τζέιμς Μποντ.

Στο «Από τη Ρωσία με αγάπη» (1963), για παράδειγμα, ο 007 (Σον Κόνερι) συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να εμπιστευτεί  τον Ρεντ Γκραντ (Ρόμπερτ Σόου), επειδή παραγγέλνει κόκκινο κρασί με ψάρια, ένα αδίκημα κατά της εθιμοτυπίας, το οποίο ποτέ κανένας Βρετανός κατάσκοπος, που σέβεται τον εαυτό του, δεν θα διέπραττε, ούτε καν ο Μποντ του Κόνερι…

Αν κοιτάξει κανείς την ιστορία των ταινιών κατασκοπείας, θα βρει κωδικούς που παραβιάζουν οι μυστικοί πράκτορες, όχι μόνο σε χρηματοκιβώτια ή θανατηφόρα όπλα.Σπάνε επίσης κοινωνικούς κώδικες. Οι πράκτορες προσπαθούν να ταιριάξουν με εχθρούς που μιλούν, ντύνονται και σκέφτονται διαφορετικά από αυτούς, πράγμα που ίσως εξηγεί γιατί οι Βρετανοί, με το μακρά εδραιωμένο ταξικό τους σύστημα, ήταν πάντα εξαιρετικοί στο είδος.

Στις περισσότερες αγγλικές ταινίες κατασκοπείας, δίνεται πολύ μεγάλη προσοχή στο ντύσιμο των πρακτόρων, μαθαίνουμε ποια μουσική τους αρέσει, τι τρώνε και τι πίνουν, και συχνά ποια όπλα χρησιμοποιούν. Στο «Απόρρητος Φάκελος Ιπκρες» (1965), ο Χάρι Πάλμερ του Κέιν εκτός από όπλα ξέρει επίσης να μαγειρεύει. Σε μια διάσημη σκηνή, προσπαθώντας να εντυπωσιάσει μια καλεσμένη του, βάζει ένα δίσκο του Μότσαρτ ενώ ψιλοκόβει κρεμμύδια και πιπεριές, και σπάει δύο αυγά με το ένα χέρι.

Μετά τα πρώτα γυρίσματα, πήραμε ένα τηλεφώνημα από το Χόλιγουντ: “Πετάξτε την επίδειξη του Κέιν και βάλτε το κορίτσι να μαγειρέψει”», γράφει ο Κέιν στην αυτοβιογραφία του. Τα ομοφοβικά στελέχη του αμερικανικού στούντιο ήταν κατηγορηματικά ότι οι πραγματικοί άντρες δεν κάνουν ομελέτες, μια έννοια που εξακολουθεί να ισχύει. Στο «Tenet», ο Προτάγκονιστ μπαίνει σε μια κουζίνα, μόνο για να βρει εργαλεία για να αντιμετωπίσει τους Ρώσους.

Το «Tenet» δεν ακολουθεί την παράδοση των παλιών κατασκοπικών ταινιών, αν και μοιράζεται χαρακτηριστικά στοιχεία τους. Θέλει να είναι μια ταινία εγκεφαλική και ταυτόχρονα γεμάτη δράση. Αντί για έναν Ψυχρό Πόλεμο στον οποίο οι εχθροί βρίσκονται στις δύο πλευρές του Σιδηρού Παραπετάσματος, τους βάζει να κάνουν ταξίδια στον χρόνο και να τον ανατρέπουν για να αποφύγουν μια αναμενόμενη καταστροφή.

Ο Νόλαν προσπαθεί να ανακαλύψει εκ νέου την ταινία κατασκοπείας απευθυνόμενος στη νέα ψηφιακή γενιά. «Μεγάλωσα αγαπώντας τις ταινίες κατασκοπείας. Είναι ένας πολύ διασκεδαστικός και συναρπαστικός κλάδος του fiction», σχολίασε πρόσφατα ο σκηνοθέτης,  “Αλλά δεν ήθελα να κάνω αυτόν τον τύπο ταινίας εκτός αν ένιωθα ότι θα μπορούσα να φέρω κάτι φρέσκο. Ο απλούστερος τρόπος για να εξηγήσουμε την προσέγγισή μας είναι να πούμε πως ό,τι κάναμε στο “Inception” για το είδος της ληστείας είναι αυτό που το “Tenet” προσπαθεί να φέρει στο είδος της κατασκοπικής ταινίας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News