Οταν ανακοινώθηκε ότι ο πίνακας «Salvator Mundi» πουλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Christie’s αντί του ποσού των 400 εκατ. δολαρίων, ο κόσμος της Τέχνης (και όχι μόνο) έμεινε άναυδος. Οπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η εφημερίδα Daily Mail στην πραγματικότητα, μαζί με τις διάφορες αμοιβές που ακολουθούν αυτές τις πωλήσεις, το τελικό ποσό θα ξεπεράσει τα 450 εκατ. δολάρια. Οταν άρχισε να απομακρύνεται ο εκκωφαντικός θόρυβος που ακολούθησε την ανακοίνωση, ξεπρόβαλαν φωνές αμφισβήτησης και αμφιβολιών για την ταυτότητα του δημιουργού του πίνακα. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά άλλωστε, όταν ο «Σωτήρας του Κόσμου» το 1958 είχε βγει στο… σφυρί για μόλις 60 δολάρια και το 2005 είχε πουληθεί για δέκα χιλιάδες δολάρια.

Δείτε το βίντεο της ιστορικής δημοπρασίας:

Η ιστορία και ο Μπολτράφιο

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι ο πίνακας που αναπαριστά τον Ιησού με το ένα χέρι να ευλογεί και με το άλλο να κρατά μια κρυστάλλινη σφαίρα είναι έργο που δημιουργήθηκε γύρω στο 1500 μ.Χ. Ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε για λογαριασμό του βασιλιά του Γαλλίας Λουδοβίκου ΙΒ’ αλλά τα επόμενα 400 χρόνια πέρασε από πολλούς τοίχους βασιλέων και ευγενών της Ευρώπης και είχε υποστεί σημαντικές φθορές. Το 1900 ο «Σωτήρας του Κόσμου» πέρασε στα χέρια του βρετανού συλλέκτη έργων τέχνης Φράνσις Κουκ, σε όχι και τόσο καλή κατάσταση. Οι πολλές προσπάθειες συντήρησης και αποκατάστασης διαφόρων ζημιών που είχαν γίνει όλα αυτά τα χρόνια στον πίνακα είχαν καταστήσει αδύνατο να πιστοποιηθεί η ταυτότητα του δημιουργού του. Οι ειδικοί είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι βγήκε από κάποιο από τα ατελιέ του Λεονάρντο Ντα Βίντσι αλλά, μέχρι το 2011, άπαντες συμφωνούσαν ότι δημιουργός του ήταν ένας μαθητής του μεγάλου δημιουργού, ο Τζιοβάνι Αντόνιο Μπολτράφιο. Ο Μπολτράφιο θεωρείται ένας από δύο καλύτερους μαθητές του Ντα Βίντσι και εξελίχθηκε σε σημαντικό ζωγράφο της εποχής του.

Ορισμένοι ειδικοί κατά καιρούς ανέφεραν ότι πιθανώς κατά την δημιουργία του πίνακα ο Ντα Βίντσι να είχε βάλει κάποιες… πινελιές αλλά τίποτε περισσότερο και δεν θα μπορούσε να χρεωθεί σε αυτόν το έργο. Γι’ αυτό και όταν το 1958 συγγενείς του Κουκ έδωσαν τον πίνακα στον οίκο Sotheby’s για να δημοπρατηθεί, δεν κατάφερε να πιάσει περισσότερα από 60 δολάρια! Για μισό αιώνα δεν είχε ακουστεί τίποτε σχετικά με τον «Σωτήρα του Κόσμου» ώσπου ξαφνικά, το 2005, ένα γκρουπ από εμπόρους τέχνης αγόρασε τον πίνακα πληρώνοντας δέκα χιλιάδες δολάρια.

Το 2011 ο διάσημος ιστορικός τέχνης  Νίκολας Πένι, που ήταν τότε και διευθυντικό στέλεχος του National Geographic, αποφάσισε να οργανώσει μια νέα εκτίμηση του πίνακα. Η ετυμηγορία της επανεκτίμησης ήταν ότι ο πίνακας είναι έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Αποτέλεσμα; Το 2013 ο οίκος Sotheby’s παίρνει πίσω το αίμα του αφού σε ιδιωτική δημοπρασία πουλά τον πίνακα στον ελβετό έμπορο τέχνης Ιβ Μπουβιέ για 75 εκατ. δολάρια. Εκείνος καταφέρνει να τον πουλήσει το 2015 στον ρώσο μεγιστάνα Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ, ιδιοκτήτη του Σκορπιού ανάμεσα στα άλλα. Ο Ριμπολόβλεφ πλήρωσε περί τα 127 εκατ. δολάρια για να αποκτήσει τον «Σωτήρα του Κόσμου».

Οι κακές γλώσσες λένε ότι το ακριβότερο διαζύγιο όλων των εποχών, αυτό που έδωσε ο Ριμπολόβλεφ στην πρώην σύζυγό του, ήταν η αιτία που τον υποχρέωσε να πουλήσει τον πίνακα. Τα δικαστήρια όρισαν αποζημίωση περίπου 4,5 δισ. δολαρίων στην σύζυγο του Ριμπολόβλεφ και αυτός, όπως φαίνεται, αναζητεί τρόπους να συγκεντρώσει το ποσό.

Οι αμφιβολίες στις λεπτομέρειες

Ολη αυτή η διαδρομή του πίνακα, από τα 60 δολάρια στα 450 εκατ. δολάρια, όπως είναι ευνόητο έκανε πολλούς, ειδικούς και μη, να κάνουν δεύτερες σκέψεις. Ηδη από την εποχή της επαναξιολόγησης του πίνακα, το 2011, είχε ξεκινήσει μια μάχη ειδικών για το αν ο πίνακας είναι έργο του Ντα Βίντσι ή όχι, η οποία αναζωπυρώθηκε μετά την τελευταία δημοπρασία. Εκείνοι που εκφράζουν σοβαρές αντιρρήσεις αναφέρουν ότι η τοποθέτηση του σώματος του Χριστού δεν θυμίζει σε τίποτε έργο του Ντα Βίντσι αφού μια εντελώς στατική ενώ ο Ντα Βίντσι πάντα φρόντιζε οι εικονιζόμενοι στα έργα του να διαθέτουν κάποια φυσική ανθρώπινη κίνηση.

Δείτε ένα βίντεο στο οποίο ο Γουόλτερ Αϊζακσον, ειδικός τέχνης, που έχει γράψει μία βιογραφία του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, δίνει σε διάλεξη τις δικές του εξηγήσεις για τα «σκοτεινά σημεία» του πίνακα υποστηρίζοντας ότι είναι γνήσιος:

Εκεί που εστιάζονται οι αμφιβολίες είναι στην κρυστάλλινη σφαίρα. Κάποιοι θεωρούν δεδομένο ότι ο Ντα Βίντσι θα είχε προσπαθήσει να αποτυπώσει με ρεαλισμό και ακρίβεια τις παραμορφώσεις που θα προέκυπταν όταν ο παρατηρητής θα κοιτούσε μέσα από την κρυστάλλινη σφαίρα, δηλαδή τις μεγεθύνσεις, τις αναστροφές και τις αντιστροφές των αντικειμένων. Ο Ντα Βίντσι αντίθετα «ζωγράφισε τη σφαίρα σαν να ήταν μια κενή γυάλινη φούσκα, η οποία δεν διαθλά ή παραμορφώνει το φως που περνά από μέσα της», αναφέρουν αρκετοί από όσους αμφισβητούν ότι ο Ντα Βίντσι είναι ο δημιουργός του πίνακα. Για να ενισχύσουν μάλιστα την άποψη τους, αυτοί οι ειδικοί, σημειώνουν ότι την ίδια περίοδο που υποστηρίζεται ότι ο Ντα Βίντσι ζωγράφισε τον πίνακα, ο μεγάλος καλλιτέχνης είχε επικεντρωθεί στη μελέτη των φαινομένων της οπτικής (ανάκλαση, παραμόρφωση φωτός κ.λ.π.) και μοιάζει απίθανο να αποφάσισε να ζωγραφίσει μια κρυστάλλινη σφαίρα και να μην αποτύπωσε σε αυτή κάποια από τα οπτικά φαινόμενα που την συνοδεύουν. Κάποιοι άλλοι έκαναν πιο… προωθημένες εκτιμήσεις και επηρεαζόμενοι ίσως από τα βιβλία του Νταν Μπράουν υποστηρίζουν ότι η μορφή και αλλά και η ένδυση του Ιησού παραπέμπει σε γυναικεία φιγούρα και, πιο συγκεκριμένα, στη Μαρία Μαγδαληνή.

Δείτε ένα βίντεο όπου περνάει η εκτίμηση ότι ο πίνακας απεικονίζει την Μαρία Μαγδαληνή:

«Δεν είμαι από αυτούς που έχω πειστεί ότι είναι έργο του Ντα Βίντσι. Εχοντας μελετήσει τον πίνακα και έχοντας παρακολουθήσει την τελευταία διαδικασία συντήρησης και αποκατάστασης των ζημιών του κατέληξα στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για έργο του Μπολτράφιο.  Ισως ο Ντα Βίντσι έκανε κάποιες μικρές παρεμβάσεις, αλλά μέχρι εκεί. Είναι εξαιρετικά βαρετό έργο όταν το τοποθετείς δίπλα σε έργα του Ντα Βίντσι, δεν ταιριάζει» υποστηρίζει η Κάρμεν Μπάμπατς, ειδική στην ιταλική αναγεννησιακή τέχνη στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.

«Δεν θα το έβαζα στον τοίχο μου! Ειλικρινά πιστεύω ότι η άποψη ότι πρόκειται για έργο του Ντα Βίντσι είναι γελοία. Κανείς που έχει σώας τας φρένας δεν μπορεί να το πιστεύει αυτό. Ο κόσμος είναι γεμάτος με έργα που μοιάζουν με του Λεονάρντο» δηλώνει ο Τσαρλς Χόουπ, ειδικός στην ζωγραφική της εποχής της Αναγέννησης.

Η απάντηση ήρθε από τον Μάρτιν Κεμπ, επίτιμο καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που ανήκει στην ομάδα των ειδικών που πιστοποίησαν την ταυτότητα του πίνακα για λογαριασμό του οίκου Christie’s. «Υπάρχουν κάποιοι ειδικοί που μάλλον αναζητούν την δημοσιότητα και εμφανίζονται στα ΜΜΕ δηλώνοντας ότι δεν μπορεί ο πίνακας να είναι του Ντα Βίντσι. Σχεδόν όλοι οι μελετητές του Λεονάρντο Ντα Βίντσι έχουν καταλήξει στην διαπίστωση ότι ο πίνακας αυτός είναι δικό του έργο. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι είναι έργο του Ντα Βίντσι. Ο πίνακας αυτός φωνάζει μόνος του ότι είναι έργο του Λεονάρντο» δηλώνει ο Κεμπ.

Υπάρχουν πολλά ακόμη ερωτήματα γύρω από την δημοπρασία αφού δεν γνωρίζουμε ακόμη τον αγοραστή, το πώς διασφάλισε ότι πράγματι είναι έργο του Ντα Βίντσι αλλά και το πώς διαμορφώνονται πλέον οι ισορροπίες στην αγορά της τέχνης. Η Daily Mail, έπειτα από ρεπορτάζ που έκανε ανάμεσα στους μεγάλους συλλέκτες, αναφέρει ότι ο πίνακας βρίσκεται στα χέρια κάποιου Ρώσου, Κινέζου ή Αραβα μεγιστάνα και προβλέπει ότι θα τοποθετηθεί είτε στον τοίχο ενός προσωπικού δωματίου του ιδιοκτήτη είτε στο… γιοτ του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News