Μπορούν άραγε να εκχωρηθούν πνευματικά δικαιώματα σε ζώα; Μπορεί ο διάσημος πια Μακάκος της Ινδονησίας να θεωρηθεί ένας avant garde δημιουργός στον οποίον θα αποδίδονται όλα τα έσοδα των… καλλιτεχνικών του δραστηριοτήτων; Στο ερώτημα αυτό προσπάθησε να δώσει απάντηση αμερικανικό δικαστήριο, σύμφωνα με τον Guardian.

Μία μαϊμού, του γένους Μακάκος, αποτέλεσε την αφορμή και την αιτία της όλης νομικής διαδικασίας, τα πρώτα επεισόδια της οποίας πάνε πίσω στο 2014. Το ημερολόγιο έδειχνε 2011, όταν ο Εγγλέζος Ντέιβιντ Σλάτερ, φωτογράφος φυσικών τοπίων, ταξίδεψε στο Σουλαουέζι της Ινδονησίας. Με τη μηχανή του να ακολουθεί και να απαθανατίζει δεκάδες Μακάκους, θέλησε κάποια στιγμή ορισμένα φωτογραφικά πορτρέτα αυτού του είδους μαϊμούδων. Καθότι δεν κατέστη εφικτή η φωτογραφία μίας μαϊμούς με ανοικτά τα μάτια, ο Σλάτερ σκέφθηκε να πάει το βουνό στον Μωάμεθ… Προσπάθησε λοιπόν να βρει τρόπους ούτως ώστε κάποιος γλυκός Μακάκος να πατήσει το κουμπί της φωτογραφικής μηχανής, κάνοντας πραγματικότητα κατά αυτόν τον τρόπο μία ιστορική «ζωική selfie». Το εγχείρημα στέφθηκε από επιτυχία, με τον φωτογράφο να δηλώνει πως η κίνηση της «μαϊμούς δεν ήταν συμπτωματική. Χρειάστηκε μεγάλο κόπο, γνώση, επιμονή και ψυχικό σθένος από μέρους μου για να γίνει αυτό».

Οι φωτογραφίες έγιναν hit. Ο Νατούρο, ο 6χρονος Μακάκος, ειδικός πια στις selfie, είναι «πρώτη μούρη» σε όλα τα διεθνή έντυπα… Ο ουσιαστικός όμως φωτογράφος, ο Ντέιβιντ Σλάτερ, δεν αποκόμισε παρά ελάχιστα, ίσα-ίσα το κόστος του εισιτηρίου επιστροφής από την Ινδονησία. Κάπου εκεί ξεκίνησε μία πρωτόγνωρη δικαστική διαμάχη. Ο τελευταίος ζήτησε την απόσυρση φωτογραφιών του Νατούρο από το μπλογκ Techdirt και τη Wikipedia. Οι δύο όμως ηλεκτρονικές ιστοσελίδες αρνήθηκαν να τις «κατεβάσουν», επικαλούμενες ότι ο ουσιαστικός δημιουργός αυτών ήταν ο Μακάκος και όχι ο φωτογράφος. Απόρροια αυτού η πεποίθηση τους πως δεν υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα. Το 2015, η οργάνωση Άνθρωποι για την Ηθική Μεταχείριση των Ζώων (PETA) κατέθεσε μήνυση εις βάρος του Σλάτερ εκπροσωπώντας τα συμφέροντα του Νατούρο, της μαϊμούς του είδους Μακάκο, ισχυριζόμενη πως το ζώο είναι ο πνευματικός ιδιοκτήτης της φωτογραφίας και για αυτό οφείλει να λάβει όλα όσα αυτό συνεπάγεται. Δικαστής αποφάσισε το 2016 ότι τα ζώα δεν καλύπτονται από τον υπάρχοντα νόμο πνευματικών δικαιωμάτων. Η PETA εφεσίβαλε την απόφαση, με το δικαστήριο να ακροάται τα επιχειρήματα των δύο πλευρών την Τετάρτη.

Βασικά ερωτήματα της δίκης αποτέλεσαν: α) το εάν η PETA νομιμοποιείται να εκπροσωπεί τον Νατούρο στο δικαστήριο, β) την αξία της επιστολής PETA για εκχώρηση των πνευματικών δικαιωμάτων στην κοινότητα των Μακάκων αλλά και το εάν και κατά πόσον η εν λόγω μαϊμού υπέστη βλάβη από τη μη αναγνώρισή της ως κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων. Με τον δικαστή Ράντι Σμιθ να υπογραμμίζει πως δεν υπάρχει η πρακτική δυνατότητα να αποκτήσει ή να κρατήσει ο Νατούρο χρήματα, με τον ίδιο να αποφαίνεται ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε το συγκεκριμένο ζώο να επωφεληθεί οικονομικά. Άλλος δικαστής διερωτήθηκε για το πώς μπορούν πνευματικά δικαιώματα ζώων να μεταβιβαστούν στους επιγόνους, λέγοντας: «Υπάρχει στον κόσμο του Νατούρο η έννοια του νόμιμου ή του παράνομου; Είναι τα παιδιά του, “παιδιά“ με την συνταγματική έννοια»;

Όπως σημειώνει η αρθρογράφος Γιούλια Κέρι Γουόνγκ, οι όλες συζητήσεις υπήρξαν το λιγότερο ειρωνικές για έναν άνθρωπο βιοπαλαιστή όπως ο Σλάτερ. Έναν άνθρωπο, ο οποίος δεν μπορεί κατά δήλωσή του να αντέξει «την αγορά ενός αυτοκινήτου. Εάν πεθάνω αύριο, δεν έχω ούτε φωτογραφικό εξοπλισμό να κληροδοτήσω στην κόρη μου. Πρέπει τουλάχιστον να κληρονομήσει τα πνευματικά δικαιώματα αυτών των φωτογραφιών, ακόμη και εάν αυτά είναι πια άνευ αξίας».

Η μόνη παρηγοριά του Σλάτερ είναι ότι η φωτογραφία του Νατούρο βοήθησε στην ευρεία αναγνώριση και κοινοποίηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν αυτά τα ζωικά είδη. «Τα ζώα αυτά ανήκαν στην κατηγορία σπανίων ειδών και λόγω μίας απλής φωτογραφίας, πιθανότατα θα δημιουργηθεί ένα ρεύμα οικοτουρισμού, το οποίο θα βοηθήσει στην επιβίωση των μαϊμούδων. Ελπίζω πως αυτή η φωτογραφία θα συμβάλει στην διατήρηση ειδών υπό εξαφάνιση. Αυτός ήταν ούτως ή άλλως ο αρχικός μου σκοπός».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News