Το βράδυ της Κυριακής ένα αεροπλάνο τροχοδρόμησε στον διάδρομο του αεροδρομίου «Μακεδονία» στη Θεσσαλονίκη μεταφέροντας έναν ιδιαίτερο προσκεκλημένο με τρία μηνύματα. Το πρώτο μήνυμα απευθύνεται στη Ρωσία και την προσπάθεια της να συνεχίσει τις τακτικές αποδιοργάνωσης των αδύναμων κυβερνήσεων σειράς χωρών στα Δυτικά Βαλκάνια. Το δεύτερο μήνυμα θα αφορά τη συνεργασία στην Ελλάδα. Το τρίτο μήνυμά του, ο αμερικανός επισκέπτης θα το παραδώσει στην επόμενη στάση του, στη βάση της Σούδας, την «καλύτερη στη Μεσόγειο», όπως έχουν συνηθίσει να λένε στο Ναυτικό των ΗΠΑ. Και το μήνυμα αυτό, το πιο ισχυρό, συνδέεται με την συνεργασία ΗΠΑ-Ελλάδας στους τομείς της άμυνας, περιλαμβανομένων των εξοπλισμών και της παραγωγής τεχνολογίας, αλλά και τη στρατηγική θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο επισκέπτης είναι φυσικά ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο και η περιοδεία του στην περιοχή, σε μια περίοδο κατά την οποία Ελλάδα και Τουρκία επιχειρούν να ξαναπιάσουν το νήμα μιας σειράς διαπραγματευτικών προσπαθειών, έπειτα από έναν θερμό μήνα έντασης, δεν είναι καθόλου τυχαία.

Η επίσκεψη του κ. Πομπέο έχει ορισμένους συμβολισμούς. Καταρχάς είναι η πρώτη επίσκεψη εν ενεργεία υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη. Από το 2018 και την Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης που ήταν τότε αφιερωμένη στις ΗΠΑ, η Ουάσιγκτον άρχισε μια συνεπή πολιτική που αντιμετωπίζει την πόλη ως πύλη προς τα δυτικά Βαλκάνια από την οποία η αμερικανική επιρροή μπορούσε να επεκταθεί προς την περιοχή ως ανάχωμα στη Ρωσία που τα προηγούμενα χρόνια είχε διατηρήσει, αργά αλλά σταθερά, μια εντεινόμενη παρουσία. Το νέο πρόβλημα των ΗΠΑ στην περιοχή είναι η φιλορωσική κυβέρνηση που έχει προκύψει στο Μαυροβούνιο που, πέρα από τα υπόλοιπα, είναι και μέλος του ΝΑΤΟ.

Φυσικά, για την Ελλάδα το σκέλος της επίσκεψης του Πομπέο που έχει ιδιαίτερη σημασία αφορά την Κρήτη.

Ο Πομπέο θα φθάσει στα Χανιά αύριο το απόγευμα, αφού θα έχει κάνει ήδη ένα γύρο συνομιλιών με τον ομόλογό του Νίκο Δένδια στη Θεσσαλονίκη. Ο αμερικανός αξιωματούχος θα φιλοξενηθεί, βέβαια, στην οικία της οικογένειας Μητσοτάκη στο Ακρωτήρι από τον πρωθυπουργό, όπου θα γευθεί τοπικά εδέσματα και θα γνωρίσει την παραδοσιακή κρητική φιλοξενία. Σε ένα περιβάλλον που, δίχως άλλο, θα ευνοήσει την συζήτηση για μια σειρά από δύσκολα ζητήματα, με προφανέστερο την πολεμική στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και την ποιότητα των διαπραγματεύσεων που αρχίζουν τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες. Η επίσκεψη του Πομπέο στην Ελλάδα, μάλιστα σε Θεσσαλονίκη και Σούδα και, παράλληλα, λίγες εβδομάδες μετά την στάση που έκανε στην Κυπριακή Δημοκρατία, μεσούσης της κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο, προκαλεί έναν εκνευρισμό στην Αγκυρα

Ο «πυλώνας» των ελληνοαμερικανικών σχέσεων ήταν και παραμένει η άμυνα και η ασφάλεια. Στο σημαντικών διαστάσεων εξοπλιστικό πρόγραμμα που σχεδιάζει η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη αμερικανικές εταιρείες διεκδικούν σημαντική μερίδα. Οι Αμερικανοί προτείνουν την ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών τύπου MMCS, σε ελληνικά Ναυπηγεία, στην Ελευσίνα ή και στον Σκαραμαγκά. Σε περίπτωση που κερδίσουν το διαγωνισμό που θα προκηρυχθεί, η Λόκχιντ Μάρτιν επιθυμεί να αναλάβει και την αναβάθμιση των τεσσάρων φρεγατών τύπου «ΥΔΡΑ» (MEKO).

Οι Αμερικανοί δεν ενδιαφέρονται μόνο για τα ναυπηγεία αλλά και για την ΕΑΒ, κάτι που βεβαίως «ψήνεται» για πάρα πολλά χρόνια, δίχως ποτέ να φθάνει σε αποτελέσματα. Ωστόσο, η ευρισκόμενη σε εξέλιξη αναβάθμιση 84 F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας στην Τανάγρα και η πιθανότητα ένταξης της Ελλάδας στο πρόγραμμα των F-35, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για πιθανώς σοβαρή αναθέρμανση των συζητήσεων σχετικά με την ΕΑΒ. Από την Αθήνα και το Πολεμικό Ναυτικό έχει κατατεθεί προ καιρού αίτημα για ενδιάμεση λύση, μάλιστα κάποια στιγμή βρέθηκαν στο επίκεντρο των συζητήσεων τα μεγάλου τύπου καταδρομικά «Τικοντερόγκα», ωστόσο αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τίποτε οριστικό.

Το βασικό σχέδιο πίσω από την επίσκεψη Πομπέο αφορά την ευρύτερη αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο. Μετά τις αποφάσεις για ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν (με άλλες χώρες να ακολουθούν), στην Ουάσιγκτον έχει διαμορφωθεί η άποψη ότι δημιουργούνται οι συνθήκες για ένα ευρύτατο σχήμα συνεργασίας. Η Ελλάδα, χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ σε ολοένα και στενότερη συνεργασία με το Ισραήλ και, σε προέκταση, με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά και χώρες όπως η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία, μπορεί να αποτελέσει ακρογωνιαίο λίθο στην ανέγερση ενός συστήματος περιφερειακής ασφαλείας. Φυσικά, η προσχώρηση της Τουρκίας σε ένα τέτοιο σχήμα θα ήταν ευχής έργον για την Ουάσιγκτον, ωστόσο μέχρι τότε αυτό μπορεί να λειτουργεί και ως μοχλός πίεσης προς την Άγκυρα.

Ο Μάικ Πομπέο δεν είναι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ωστόσο στην παρούσα φάση η επίσκεψή του στη Σούδα αποτελεί σήμα ουσιώδους στήριξης προς την Αθήνα.

Η επίσκεψη είναι ξεκάθαρα αποκομμένη από τα εσωτερικά της αμερικανικής πολιτικής, αποτελεί ευκρινή επιλογή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και έχει ως στόχο αναδείξει ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ έχει συνέχεια. Ο Πομπέο λειτουργεί, δηλαδή, ως γεφυροποιός της σημερινής διοίκησης των ΗΠΑ με αυτήν που ενδεχομένως προκύψει μετά τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου.

Για την χώρα μας τα πολλαπλά μηνύματα που κομίζει ο Μάικ Πομπέο καταλήγουν σε ένα κρίσιμο ερώτημα: τι είναι η Ελλάδα διατεθειμένη να κάνει για να παίξει ρόλο παράγοντα με βαρύτητα στα Δυτικά Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο. Την απάντηση δεν την γνωρίζει μόνο ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με τον οποίο πέραν πάσης αμφιβολίας, ο φιλόδοξος Ρεπουμπλικάνος θα έχει πολλά να πει αύριο και μεθαύριο στα Χανιά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News