Καλώς ή κακώς η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων υπάρχει ήδη. Το κοινό νόμισμα, η συνθήκη Σένγκεν, ο φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών είναι μόνο μερικά από τα πολλά ζητήματα τα οποία οι 28 χώρες – μέλη (σύντομα 27 δίχως τη Βρετανία) της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν με τρόπο κάθε άλλο παρά κοινό, στο πλαίσιο μάλιστα των αποκαλούμενων «ενισχυμένων συνεργασιών». Τι σκέφτεται οπότε η Ανγκελα Μέρκελ, προτείνοντας την επισημοποίηση αυτής της δεδομένης διάκρισης για την εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Πώς οραματίζεται η γερμανίδα καγκελάριος αυτή τη «νέα» Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων;

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η γερμανίδα καγκελάριος επιδιώκει να κερδίσει χρόνο, έως το τέλος αυτής της εκλογικής χρονιάς που διανύει η ΕΕ, χαράσσοντας στο μεσοδιάστημα μια «κοινή» γραμμή που θα κληθούν ν’ ακολουθήσουν οι κυβερνήσεις που θα προκύψουν στο Παρίσι, στο Βερολίνο, ίσως στη Ρώμη, ίσως και στην Αθήνα. Ταυτόχρονα, ωστόσο, φαίνεται πως η κυρία Μέρκελ επιθυμεί να δηλωθεί ρητά κι επίσημα το γεγονός ότι η σημερινή Ένωση των 28 είναι ιδιαίτερα ανομοιογενής – τόσο σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο όσο και πολιτισμικά – ούτως ώστε να μπορέσει η Ευρώπη να λάβει τις απαραίτητες αποφάσεις για ν’ αντιμετωπίσει τις όποιες προκλήσεις. Σύμφωνα με την ιταλική La Repubblica τα ζητήματα που θα καθορίσουν το ευρωπαϊκό μέλλον είναι τα εξής:

Ενας ευρωπαίος υπουργός Οικονομικών

Πυρήνας του ευρωπαϊκού εγχειρήματος είναι η ζώνη του ευρώ στην οποία συμμετέχουν 19 χώρες. Οι κανόνες που διέπουν τη νομισματική ένωση επιβάλλουν τον περιορισμό χρεών και ελλειμμάτων. Αλλά δεν καθορίζουν τις οικονομικές πολιτικές των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, γεγονός που οδήγησε σε μία ολοένα μεγαλύτερη απόκλιση των οικονομιών εντός της ευρωζώνης με την πλειονότητα των χωρών – μελών να βελτιώνουν την αποδοτικότητα και την ανταγωνιστικότητά τους. Κάποιες άλλες, ωστόσο, και κυρίως η Πορτογαλία, η Ιταλία και, φυσικά, η Ελλάδα, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, θέτοντας σε κίνδυνο το κοινό νόμισμα. Και η πιθανές λύσεις σ’ αυτό το χρόνιο, πλέον αδιέξοδο, είναι δύο: είτε η εφαρμογή μιας κοινής ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής και ο διορισμός ενός ευρωπαίου Υπουργού Οικονομικών που θα καταρτίζει έναν κοινό προϋπολογισμό της Ευρωζώνης είτε ο αποκλεισμός των χωρών που υπολείπονται εκείνων που συγκροτούν τον ισχυρό οικονομικό πυρήνα της Ένωσης. Υπάρχει πάντα το σενάριο και των δύο νομισμάτων: ένα για τις πιο αποδοτικές οικονομίες και ένα άλλο, υποτιμημένο, για τα κράτη που αδυνατούν ν’ ανταποκριθούν στην πρόκληση του ευρώ.

Διαχείριση του Προσφυγικού

Υπάρχει αλλά μόνο στα χαρτιά. Η συνθήκη Σένγκεν βρίσκεται εδώ και μήνες σ’ αναστολή και η ελεύθερη μετακίνηση των προσώπων στην ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύεται εξίσου προβληματική με το κοινό νόμισμα. Δεν μπορεί να υπάρξει ενός κοινός, ενιαίος χώρος ασφαλείας δίχως την εφαρμογή μιας κοινής πολιτικής όσον αφορά τους πρόσφυγες και τους μετανάστες με στόχο την ανακατανομή των βαρών μεταξύ των κρατών – μελών. Η διαρκής απειλή της τρομοκρατίας αναδεικνύει με τραγικό τρόπο και την ανάγκη αρτιότερου συντονισμού των ευρωπαϊκών υπηρεσιών ασφαλείας και επιβολής του νόμου. Αυτό προϋποθέτει, ωστόσο τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Εσωτερικών που θα αναλάβει τις εν λόγω ευθύνες αλλά και ο αποκλεισμός των χωρών που αξιώνουν την πλήρη ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας τους και του ελέγχου επί των συνόρων τους.

Κοινή ευρωπαϊκή άμυνα

 Οι όποιες «ενισχυμένες συνεργασίες» υφίστανται στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας αφορούν κυρίως την αμυντική βιομηχανία ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Φεντερίκα Μογκερίνι παρουσιάζει διάφορες προτάσεις για τη δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής άμυνας. Ο σχηματισμός ενός κοινού ευρωπαϊκού στρατού απέχει ακόμα πολύ ενώ η αντίσταση των ΗΠΑ, της Βρετανίας και των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης μπλοκάρει και την ιδέα ενός ευρωπαϊκού Γενικού Επιτελείου για τον έλεγχο των περισσότερων από 16 ευρωπαϊκών στρατιωτικών και ανθρωπιστικών αποστολών της ΕΕ εκτός των συνόρων της. Μια κοινή ευρωπαϊκή άμυνα η οποία απαιτεί κι ένα δικό της ταμείο για τη χρηματοδότηση επενδύσεων θα σχηματιστεί σε εθελοντική βάση από τις όποιες χώρες θα είναι πρόθυμες να ενώσουν δυνάμεις και πόρους σε μακροπρόθεσμη, αν όχι μόνιμη, βάση. Η στάση του Ντόναλντ Τραμπ προς το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη γενικότερα καθιστά επιτακτική την επίσπευση του όποιου εγχειρήματος αν και ο καθορισμός μιας κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής παραμένει εξαιρετικά δύσκολος.

Επανακαθορισμός της ευρωπαϊκής ταυτότητας

Στη θεωρία όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ έχουν υπογράψει τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην πράξη, η Πολωνία και η Ουγγαρία βρίσκονται εδώ και καιρό σε πορεία σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες λόγω της παραβίασης των εν λόγω δικαιωμάτων. Την ίδια ώρα η άνοδος των λαϊκιστικών κομμάτων στο εσωτερικό και η πολιτική αλλά και πολιτισμική πρόκληση του Τραμπ στο εξωτερικό, καθιστούν αναγκαία την επαναβεβαίωση των φιλελεύθερων κα δημοκρατικών αξιών που αποτελούν τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και επικαλέστηκε η γερμανίδα καγκελάριος έπειτα από την ανάδειξη του 45^ου Πρόεδρου των ΗΠΑ.

Ενισχυμένο κοινοβούλιο

Μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων καθιστά αναγκαία την επανεξέταση και τον επανακαθορισμό της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι ευρωβουλευτές των χωρών που θα ανήκουν στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ θα πρέπει να είναι σε θέση να ορίζουν τα ζητήματα θα υπάγονται στην αρμοδιότητά τους. Πρώτα, ωστόσο, είναι απαραίτητο να καθοριστεί εάν αυτός ο ενδεχόμενος σκληρός πυρήνας της Ευρώπης θα συγκροτηθεί από χώρες που εφαρμόζουν κοινές πολιτικές ή θα είναι δυνατή η συμμετοχή στο πλαίσιο ευρύτερων συνεργασιών σε επιμέρους τομείς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News