«Είμαστε τα παιδιά της όμορφης Μητέρας Φύσης, εμείς οι ομοφυλόφιλοι, φετιχιστές, γυναίκες και άντρες, στρέιτ και γκέι και όλοι λαχταράμε να αγαπηθούμε». Η φράση του Φινλανδού Τούκο Βάλιο Λάακσονεν μπορεί να είχε μικρότερη αξία, ως θέση και άποψη σε έναν κόσμο που ακόμη – μέσα στην συντηρητικοποίησή του – παλεύει με την αποδοχή της διαφορετικότητας, αν δεν ξέραμε ότι ο Τούκο δεν είναι παρά ο καλλιτέχνης Tom Of Finland που με τα ερωτικά, φετιχιστικά σκίτσα του ξεκίνησε μια επανάσταση. Και έφτασε να γίνει ακόμη και έκδοση coffee table XXL, για τα ακριβότερα σαλόνια, από την Taschen. Χώρια ότι μόλις το Μάρτιο του 2017, όταν με νόμο επικυρώθηκε η δυνατότητα γάμου μεταξύ ομοφύλων στην Φινλανδία, η μόνη επίσημη αντίδραση της εκεί κυβέρνησης ήταν ένα emoji με το όνομα «Tom». Απλά «Tom». Εμβληματικά. Όλοι ξέρουν ποιός Τομ…

Ο Τομ, λοιπόν, έκανε μια επανάσταση, ακόμη και με το γεγονός ότι έγινε αποδεκτή διεθνώς η ακραία σεξουαλική – αν όχι ερωτική – δουλειά του, ως σημαντική Τέχνη. Και ως έμβλημα μιας εποχής και μιας γενιάς, που θέλησε να σπάσει τα στερεότυπα. Αν τα κατάφερε, εν τέλει, αυτό παραμένει ερώτημα. Και μία ταινία φινλανδικής παραγωγής για την ζωή του Τούκο, με τίτλο το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο, με έναν τρόπο το ξαναθέτει. Από οθόνης πια:
Παρασημοφορημένο βρίσκει το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τον γεννημένο το 1920 Τούκο Λάακσονεν. Σε ένα Ελσίνκι φοβικό εν γένει και ομοφοβικό ιδιαιτέρως. Όπου οι ομοφυλόφιλοι άντρες πιέζονται από το αυστηρό περιβάλλον, που ακόμη δεν έχει δεχθεί τη διαφορετικότητα, να παντρευτούν και να τεκνοποιήσουν, όπως το θέτει η αμερικανική επιθεώρηση του θεάματος «Variety». Ρωτούν τον Τούκο αν είχε σχέση στη διάρκεια του Πολέμου κι εκείνος απαντάει ευθέως και απερίσκεπτα «ναι, με έναν πιλότο της Πολεμικής Αεροπορίας», σοκάροντας τους γύρω του. Πιεσμένος, βρίσκει καταφύγιο στα σκίτσα του. Που τα απελευθερώνει όσο να σκιαγραφήσουν μυώδεις άντρες με δερμάτινα. Πιο μυώδεις από όσο μπορεί κάποιος να φανταστεί. Πιο καλλίγραμμους από όσο μέχρι τότε τους είχαν απεικονίσει. Σαν αυτή η υπερβολή να είναι για τον Τούκο επίσης καταφύγιο, σε μια χώρα «που μέχρι το 1971 δεν ήταν καν νόμιμο να είσαι γκέι».

Σκιτσάροντας, μόνος, στην πατρίδα του δεν φαντάζεται ότι τα σκίτσα του, με την υπογραφή Tom Of Finland, θα γίνουν «έμβλημα μιας ολόκληρης γενιάς και θα ρίξουν λάδι στη φωτιά μιας γκέι επανάστασης», όπως του πιστώνεται από τους θαυμαστές του, που δεν ανήκουν μόνον στο ομοφυλόφιλο κοινό, αλλά εν γένει στο κοινό της τέχνης. Αλλά και της κοινωνιολογίας. Έριξε λάδι δε, ειδικά όταν ένας αμερικανός εκδότης τον κάλεσε να αφήσει το περίκλειστο δωμάτιό του και να πάει στη Δυτική Ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών και εκεί, στον ίδιο τόπο που εμβληματοποιήθηκε η «ελεύθερη» ομοφυλόφιλη γειτονιά του Κάστρο στο Σαν Φραντσίσκο, να δει τα σκίτσα του να ξεκινούν μιαν επανάσταση. Εκεί όμως και ο ίδιος βρήκε τα μοντέλα του «με σάρκα και οστά» και έναν σύντροφο που έμεινε στο πλευρό του επί 28 χρόνια.

Παράξενο το παιχνίδι της τύχης. Σήμερα, η ταινία του Ντόμε Καρουκόσκι (την οποία ο θρυλικός σκηνοθέτης Τζον Γουότερς επέλεξε στις δέκα καλύτερες, παραγωγής 2017) προσεγγίζει τον Τούκο ή Tom Of Finland ως ένα από τα πλέον γνωστά παγκοσμίως σύμβολα της φινλανδικής τέχνης, κάτι σαν «εθνικό θησαυρό τέχνης» της Φινλανδίας! Είναι δε ο ίδιος σκηνοθέτης που το 2013 με το «Leijonasydän» ή «Καρδιά Λιονταριού» αφηγήθηκε την προκλητική ιστορία ενός Νεοναζί που ερωτεύεται μια γυναίκα που έχει παιδί μιγά.

Το «Tom Of Finland», κατά το σκηνοθέτη του, «είναι μια ιστορία για την ελευθερία της έκφρασης, την ελευθερία του να είσαι αυτός που είσαι και μια ιστορία για τον αγώνα ενός καλλιτέχνη, μέσα του και έξω του». Όταν ο Καρουκόσκι ξεκίνησε να γράφει το σενάριο, μαζί με τον συνεργάτη του Αλέκσι Μπάρντι, διαπίστωσαν ότι αν γκουγκλάριζες το όνομα «Tom Of Finland», άνοιγαν μπροστά στα μάτια σου «εκατομμύρια και εκατομμύρια αποτελέσματα της αναζήτησης. Αν γκουγκλάριζες όμως Τούκο Λάακσονεν τα αποτελέσματα ήταν μερικές χιλιάδες. Ήταν σαφές ότι η ιστορία του ανθρώπου πίσω από τον Tom Of Finland παρέμενε στο σκοτάδι». Και κάτι ακόμη: «Ο ίδιος ο Τούκο, λίγο πριν το θάνατό του, παραδέχτηκε ότι η δουλειά του είχε αναγνωρισιμότητα παγκοσμίως, όχι όμως στην πατρίδα του τη Φινλανδία», όπως το θέτει ο αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Tom Of Finland, Σ.Ρ.Σαρπ.

Η ταινία διαρθρώνεται, κατά το σκηνοθέτη της, σε εκείνες τις πτυχές που οι σεναριογράφοι εκτίμησαν ως πέντε μεγάλους – συναισθηματικά – σταθμούς στην ζωή του Τούκο: «ο πόλεμος, μετά τον πόλεμο όταν παλεύει και βρίσκει τη φωνή του και το κοινό του, ο σύντροφός του, και δύο σταθμοί στην Αμερική, με έναν το ξέσπασμα της μάστιγας του AIDS, που ο Τούκο θεώρησε ως τον τελευταίο πόλεμο που έπρεπε να κερδίσει». Παραδέχεται πως θα μπορούσαν να εστιάσουν και σε άλλες πτυχές της ζωής του ήρωα, όμως «ως καλλιτέχνες έπρεπε να επιλέξουμε με την καρδιά μας ποιες θα ήταν οι ιστορίες που θα αποτύπωναν καλύτερα τη δική του αλήθεια».

Η ταινία «Tom Of Finland» βρήκε διανομή σε 100 χώρες. «Σε κάποιες θεωρείται πολύ σοφτ, αυτό που λέμε vanilla, σε άλλες το ακριβώς αντίθετο», παρατηρεί ο Καρουκόσκι. «Τα σεξουαλικά στοιχεία που εκφράζονται στην ταινία μας είναι συνέχεια και απόρροια της δράσης, κινηματογραφικά. Δεν μπήκαν σκηνές με στόχο την πρόκληση. Πολλές φορές σταθήκαμε για να αναρωτηθούμε «Αυτή είναι η σκηνή που μας χρειάζεται εδώ;» ή «Έχει δραματική αξία να δείξουμε μια S/M σκηνή δεσίματος;» Το αναρωτηθήκαμε πολλές φορές. Και το απαντήσαμε. Στην ταινία».

Ο ίδιος ο Καρουκόσκι, στρέιτ και πατέρας ενός αγοριού, θεωρεί ότι τα γυρίσματα ήταν ένα μάθημα και για κείνον. «Όταν είσαι ένας στρέιτ σκηνοθέτης, που γυρίζεις μια ταινία για ένα γκέι σύμβολο πρέπει να μπορείς να βάλεις την ευαισθησία σου σε δοκιμασία. Πρέπει να μπεις στη θέση να κατανοήσεις, όπως και ο Τούκο, την ομορφιά ενός γερού ανδρικού τραχήλου, ή των μπουτιών του και του επίμαχου σημείου. Την δύναμη της εικόνας όλων αυτών. Τη διαδραστικότητα».

Με δυο λόγια, να εκτιμήσεις τον Kake. Και την εικαστική αλλά και την πιο «ζωώδη» του φύση. Όπου Kake, όπως τον ερμηνεύει η πολυτελής ογκωδέστατη έκδοση της Taschen με τα σκίτσα του Tom Of Finland, είναι το Πρότυπο. Ένα ογκώδες, μάτσο αρσενικό, που «ταξιδεύει τον κόσμο με την μοτοσικλέτα του για να διαδώσει το απελευθερωμένο, αμοιβαία ικανοποιητικό, εκστατικά προχωρημένο γκέι σεξ». Ή κατά τον σκηνοθέτη, «ο Kake, που διατρέχει όλη την ταινία ως φιγούρα, είναι το ανάλογο του πιο ωραίου άντρα που μπορεί να φανταστεί ο Τομ. Εκείνο που ο ίδιος θα ήθελε να είναι κάθε άνδρας».

INFO

Η ταινία του Ντόμε Καουκόσκι «Tom of Finland» κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις 25 Ιανουαρίου, σε διανομή Filmcenter Τριανόν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News