Στον κόσμο του νουάρ, τον  οποίο τιμά το Public με μία σειρά εκδηλώσεων τον Νοέμβριο που ξεκίνησαν από τις Σέρρες και συνεχίζονται στον Βόλο, τη Θεσσαλονίκη και τέλος στην Αθήνα, η εξιχνίαση ενός εγκλήματος δεν είναι αυτοσκοπός. Το έγκλημα είναι απλά η αφορμή για την αφήγηση του συγγραφέα που θα αναδείξει το περιβάλλον μέσα στο οποίο διαπράχθηκε το έγκλημα φωτίζοντας στοιχεία κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά, ιστορικά και γιατί όχι ψυχολογικά.

Τα μυθιστορήματα «Φόνοι στην οδό Μοργκ» (1841) και «Υπόθεση Λερούζ» (1863) των πρωτοπόρων του είδους Εντγκαρ Αλαν Πόε και Εμίλ Γκαμποριό, αντίστοιχα, μας θυμίζουν ότι η αστυνομική λογοτεχνία γεννήθηκε μαζί με το αστυνομικό ρεπορτάζ στα μέσα του 19ου αιώνα και μάλιστα στα γραφεία των εφημερίδων της εποχής, οι οποίες δημοσίευαν σε συνέχειες λαϊκά αναγνώσματα στηριγμένα στις μεγάλες υποθέσεις του αστυνομικού δελτίου.

Από τότε μέχρι σήμερα όμως έχει πέσει πολύ νερό στον μύλο της αστυνομικής μυθοπλασίας και μπορεί η εξιχνίαση του μυστηρίου να παραμένει βασικός άξονάς της, εν τω μεταξύ, όμως, έχει ανανεωθεί ριζικά.

Και η αλήθεια είναι ότι αρέσει πάρα πολύ, όπως αποδεικνύουν οι τεράστιες πωλήσεις των βιβλίων του είδους. «Ομολογώ ότι δεν γνωρίζω καμία άλλη κατηγορία, εκτός ίσως από τα… Άρλεκιν και, ίσως, τα non fiction βιβλία ιστορίας που να συγκεντρώνουν τόσο φανατικούς και πιστούς αναγνώστες – σίγουρα καμία άλλη δεν έχει τόσους πολλούς αριθμητικά, ειδικά τα τελευταία χρόνια», μας λέει ο Σπήλιος Λαμπρόπουλος, εμπορικός διευθυντής προϊόντων ψυχαγωγίας του Public με αφορμή τις εκδηλώσεις του Νοεμβρίου, οι οποίες είναι αφιερωμένες στην αστυνομική λογοτεχνία, «Υπάρχουν αμέτρητες λέσχες, Facebook groups, Instagram accounts, έντυπα και περιοδικά ενώ κάθε fan που σέβεται τον εαυτό του, δεν είναι εγγεγραμμένος ποτέ μόνον σε ένα εξειδικευμένο forum!», επισημαίνει ο Σπήλιος Λαμπρόπουλος, ο ίδιος άλλωστε είναι λάτρης της αστυνομικής λογοτεχνίας.

Γιατί του αρέσει τόσο πολύ; «Θα μπορούσα να απαριθμήσω δεκάδες λόγους, αλλά αυτό που απαντάω πιο συχνά όταν με ρωτάνε είναι πως πρακτικά το crime fiction είναι μία μοναδική πλατφόρμα κοινωνικής, ιστορικής και ανθρωπολογικής καταγραφής. Στα πιο ωραία αστυνομικά μυθιστορήματα, το έγκλημα είναι απλώς η αφορμή για τη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς: ποιος διέπραξε το έγκλημα και γιατί», λέει ο κ. Λαμπρόπουλος, και συνεχίζει με τα ερωτήματα στα οποία απαντάει συνήθως ένας συγγραφέας αστυνομικού μυθιστορήματος, «Ποιος είναι ο τιμωρός και ποια τα δικά του κίνητρα; Ποιες θα είναι τελικά οι συνέπειες; Τι συμβαίνει παράλληλα με την αναζήτηση του ενόχου; Για ποιο λόγο στοχοποιείται ως ύποπτος κάποιος που θεωρητικά είναι αθώος; Τι θα έκανε ο καθένας μας σε κάθε μία από αυτές τις θέσεις; Γιατί αυτό που συνέβη, συνέβη τη δεδομένη χρονική στιγμή στο συγκεκριμένο γεωγραφικό περιβάλλον; Τι εξελίσσεται στις ζωές των ηρώων μέχρι να φθάσουμε στο φινάλε; Πώς είναι οι σχέσεις τους με τους φίλους, την οικογένεια, το περιβάλλον τους; Πώς γίνεται και οι παραλλαγές του ίδιους θέματος να μοιάζουν, μερικές φορές, τόσο ρηξικέλευθες; Ή, για να δανειστώ την απορία ενός φίλου που διαβάζει αποκλειστικά non fiction, “γιατί εμείς του αστυνομικού δεν βαριόμαστε να διαβάζουμε κάτι που μοιάζει τόσο με κάτι άλλο που έχουμε ήδη διαβάσει;”»

Υπάρχουν πολλοί, με το γυναικείο κοινό να συνιστά πλειοψηφία, που λατρεύουν τη σκανδιναβική σχολή. Υπάρχουν όμως και αρκετοί που την… απεχθάνονται και δηλώνουν οπαδοί της αμερικανικής, σκληρής γραφής. Οι πιο… ανήσυχοι κάνουν λόγο για τους Γιαπωνέζους συγγραφείς, άλλοι κοιτάνε μονίμως προς τη Λατινική Αμερική και ίσως οι πιο απόλυτοι όλων είναι εκείνοι που πίνουν νερό στο όνομα του γαλλικού πολάρ. Το μόνο στο οποίο συμφωνούν (σχεδόν) όλοι αυτοί είναι ότι στη χώρα μας, ειδικά την τελευταία δεκαετία, το είδος παρουσιάζει άνθιση. Και… όσο ξενομανής και να είναι κάποιος, είναι αδύνατον να μην έχει τουλάχιστον έναν Έλληνα συγγραφέα στις προτιμήσεις του.«Δεν θα αναφέρω ονόματα, καθώς όλα λίγο πολύ μνημονεύονται σε άλλα, τοπικά ή πανελλαδικά events και αφιερώματα τον τρέχοντα μήνα, θα ξεχωρίσω όμως τις εξής προσπάθειες», λέει ο κ. Λαμπρόπουλος:

• Το έργο της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας – δεν είχα ποτέ την τιμή να παρευρεθώ σε συνάντηση των μελών της, καθώς πολύ απλά δεν είμαι συγγραφέας, αλλά είχα την τύχη να διαβάσω όλες τις ανθολογίες που έχουν επιμεληθεί: το απολαυστικό αφιέρωμα στον Αστυνόμο Μπέκα (και ίσως το μοναδικό βιβλίο στην ιστορία όπου κείμενο ενός Υπουργού βρίσκεται δίπλα σε αυτό ενός διδάκτορος μαθηματικών και μίας καθηγήτριας γαλλικών!), το Τελευταίο Ταξίδι και την Είσοδο Κινδύνου, το BalkaNoir, τη σειρά Ελληνικά Εγκλήματα κ.ο.κ.

• Το βιβλίο Ιστορία Της Ελληνικής Αστυνομικής Λογοτεχνίας από τις εκδόσεις Πατάκη, όπου επιχειρείται η πρώτη συντονισμένη απόπειρα καταγραφής τα εγχώριας παραγωγής, από το θρυλικό Έγκλημα Του Ψυχικού του Παύλου Νιρβάνα μέχρι τα ονόματα που εμφανίστηκαν στο προσκήνιο τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα.
• Το περιοδικό ΠΟΛΑΡ που πήρε τη σκυτάλη από το Crimes & Letters και, από ό,τι φαίνεται, ήρθε για να μείνει και έχει πολλά να πει – και να καταγράψει!
• Τις Εκδόσεις Άγρα, τον πρώτο εκδότη που τόλμησε να επενδύσει στο crime fiction, παίρνοντας το είδος από τα περίπτερα και αναβαθμίζοντάς το ως λογοτεχνική και αισθητική πρόταση. Το μόνο εκδότη που συμπεριφέρθηκε με σεβασμό στο έργο του Ρέιμοντ Τσάντλερ, με δύο εξαιρετικές κυκλοφορίες, το Ψηλό Παράθυρο και το Αντίο, Γλυκιά Μου τα οποία δυστυχώς είναι, ελπίζουμε προσωρινά, εξαντλημένα. Και, τον οραματιστή εκδότη που ανέτρεξε σε κιτρινισμένα αρχεία και μας χάρισε πολλά «νέα» βιβλία του Γιάννη Μαρή, εκεί που χιλιάδες θαυμαστές του νόμιζαν ότι τα είχαν διαβάσει όλα! Τέλος, τον οραματιστή εκδότη που έριξε στην αγορά δύο βιβλία που λάνσαραν ένα μέχρι πρότινος ανήκουστο είδος: το βυζαντινό crime fiction του Παναγιώτη Αγαπητού!

• Την Ευτυχία Γιαννάκη (παρόλο που είπα ότι θα αποφύγω τα μεμονωμένα ονόματα), καθώς, εκτός των άλλων (και ποιος ξυπνάει το θρίαμβο στα Βραβεία Βιβλίου Public 2017 για το «Στο πίσω κάθισμα»;) έχει γράψει ένα απολαυστικό… παιδικό αστυνομικό, το Πιτσιμπουίνοι: Μυστήριο Στη Λίμνη Λαμπίκο, που θα έλεγα ότι έχει διαβαστεί πολλάκις από το γιο μου, αν δεν το είχα διαβάσει εγώ κρυφά περισσότερες φορές!!!
• Τους Έλληνες αναγνώστες: όχι μόνον τους «πελάτες» μας στα Public, αλλά οποιονδήποτε στηρίζει το είδος, όχι μόνον με τις αγορές του αλλά και με το ενδιαφέρον του: με τα posts στα social media, τις συμμετοχές σε εκδηλώσεις, με τον χώρο εντέλει που έχουν διαθέσει στα σπίτια τους για να συγκεντρώσουν τα βιβλία που διάβασαν και δεν πρόκειται να αποχωριστούν ποτέ…

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ:
Από το hard-boiled στο ευρωπαϊκό noir →

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News