«Ένα βιβλίο πρέπει να είναι  τσεκούρι από πάγο για να σπάσει τις θάλασσες που είναι κατεψυγμένες μέσα στην ψυχή μας», έγραψε κάποτε ο Φραντς Κάφκα. Στο βιβλίο που έφτιαξε ο Γιάννης Τοπτσόγλου, καθηγητής της Αγγλικής Φιλολογίας και της Τουρκικής Γλώσσας, ένας Έλληνας της Πόλης μέχρι τα 23 του, με διηγήσεις δικές του και τριών Μουσουλμάνων συγγραφέων με καταγωγή από Ξάνθη και Κομοτηνή, όποιος βέβαια ενδιαφέρεται για κάτι τέτοιο, παίρνει μια ιδέα για το πόσο εύκολο και πόσο δύσκολο είναι να ζεις σαν «μειονοτικός».

«Τι ψάχνεις τώρα; Τι Πολιτιστικών τι πολιτικών σχέσεων, όλες οι σχέσεις ίδιες είναι», λέει σε κάποιο σημείο του βιβλίου κυνικά έως και αδιάντροπα ένας Έλληνας γραφειοκράτης σε κάποιο Μουσουλμάνο γιατρό της μειονότητας που τόλμησε να πάει κόντρα σε μια παλιά άγραφη και αντισυνταγματική τακτική του ελληνικού κράτους να δυσκολεύουν όσο μπορούν οι αρμόδιες αρχές την έκδοση αδειών οδήγησης για τους Μουσουλμάνους της Θράκης.

Και από την άλλη πλευρά βέβαια, την τουρκική, η υποκρισία και η αρπακτικότητα από το 1950 μέχρι σήμερα περισσεύουν. Από τα περιβόητα «σπασίματα» των ελληνικών καταστημάτων από μετακλητούς βάνδαλους, από τα βάθη της Ανατολίας (Κούρδους κλπ), μέχρι το βίαιο χωρισμό οικογενειών το 1964, όταν απελαύνονταν Έλληνες, μόνον αυτοί παντρεμένοι με Ελληνίδες, που είχαν όμως την τουρκική υπηκοότητα και βέβαια έως τους αγνοούμενους.

Ένα μικρό μέρος από όλα αυτά και για το πόσο κακό έκαναν, έχει αποτυπωθεί στις αφηγήσεις των Ραχμί Αλί, Ιμπραήμ Ονσούνογλου, Μουσταφά Ταχσίνογλου και Γιάννη Τοπτσόγλου. Δεν είναι διηγήσεις που καταπίνονται εύκολα από αναγνώστες-καταναλωτές της λογοτεχνίας. Οι συγγραφείς αυτοί δεν ενδιαφέρονται για τα αναγνωρίσιμα αλλά και αποδεκτά από το κοινό κόλπα του επαγγελματία συγγραφέα. Καμία επιτηδευμένη προσωρινή παραπλάνηση, απρόβλεπτη ανατροπή ή κάποιο βεβιασμένο αλλά «ευτυχισμένο τέλος». Η ζωή μπορεί να τα προσφέρει μερικές φορές και από μόνη της αλλά όχι εδώ. Εδώ έχουμε μιαν αφήγηση ωμή, που δεν κυλάει εύκολα, αλλά φθάνοντας σ’ εμάς αποθέτει στα χέρια μας αυθεντικά στοιχεία μιας αναίτια πολύ δύσκολης ζωής, που ούτε την υποψιάζεται ο κάθε πολίτης αν δεν ανήκει σε μειονότητα. Και από τις δυο πλευρές, επαναλαμβάνω.

Σε πιάνει κατάθλιψη όταν σκέπτεσαι το τι θα μπορούσαν να είχαν καταφέρει οι δυο χώρες αν ήταν ειλικρινείς μεταξύ τους αντί να βάζουν τρικλοποδιές η μια στην άλλη ανεβάζοντας τις δαπάνες των εξοπλισμών στα ύψη. Θα είχαμε βέβαια «φτωχότερους» πολιτικούς, στρατιωτικούς λιγότερο κορδωμένους και λιγότερο απαραίτητους, περισσότερη κατανόηση μεταξύ των απλών πολιτών των δυο χωρών και λιγότερες φοβίες για το γείτονα.

 Το βιβλίο «Μειονότητα είναι…» (εκδόσεις Τσουκάτου), δεν απαλύνει τις φοβίες αυτές. Προσπαθεί όμως να ενημερώσει τον αναγνώστη για το πόσα προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει η ανοησία και ο φανατισμός ενάντια στον διαφορετικό. Άρα περισσότερο εξοργίζει σε τελευταία ανάλυση. (Εγώ για παράδειγμα έγινα έξω φρενών διαβάζοντας για τις ραδιουργίες ενός νομάρχη στην Κομοτηνή, δεκαετία του ’80, και για την καφκική ταλαιπωρία που υπέβαλε έναν Μουσουλμάνο σε σχέση με την έκδοση άδειας οδήγησης. Και έγινα έξω φρενών διότι θυμήθηκα πως τον άνθρωπο αυτόν τον είχαν εξυμνήσει τα Μ.Μ.Ε. ως κατ’ εξοχήν πνευματικό ταγό ενώ τιμήθηκε και με το να γίνει και Γενικός Γραμματέας στο Υπουργείο Πολιτισμού).

Είναι τραχύ και χρηστικό το βιβλίο. Όπως η ξύλινη πόρτα σε ένα σπίτι στην ύπαιθρο. Αυτοί που την έφτιαξαν φρόντισαν να είναι λειτουργική πρώτ’ από όλα, στέρεη, αληθινή, δεν έκρυψαν την τραχιά υφή της κάτω από στρώματα παραπλανητικής μπογιάς, δεν παρέλειψαν να την προικίσουν όμως και με μια αισθητική απροσποίητη, αν και όχι της τελευταίας μόδας. Μετά το τέλος της ανάγνωσης όποιος βρει το περιεχόμενο του βιβλίου χρήσιμο για τον εαυτό του ας στείλει και ένα νοερό ευχαριστώ σε αυτούς που ανέλαβαν να μας γνωστοποιήσουν κάτι που αρκετοί  μέσα στη σημερινή αναταραχή ξεχνούν: «αυτά τα βάσανα θα μπορούσαμε να μην τα έχουμε Να μην τα είχαμε ποτέ. Οι δικές μας σκοτούρες δεν είναι θεόσταλτες, τις προκαλεί ο άνθρωπος». Δεν χάνεις αν διαβάσεις χωρίς προκαταλήψεις αυτό το βιβλίο. Είναι , όπως γράφει ο Γιάννης Τοπτσόγλου, σε μια «Φιλικη Τουρκική Γραμματική» που έχει συντάξει: «για αυτούς που τολμούν να διαπραγματευτούν τα στερεότυπά τους».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News