Τι συμβαίνει όταν ένας νέος άνδρας από τους «αγανακτισμένους» του 2013, βρίσκει μια αποκαλυπτική περιγραφή των γεγονότων της διαπλοκής σε ένα κείμενο του Εμμανουήλ Ροΐδη, γραμμένο πριν από έναν -και πλέον- αιώνα; Την απάντηση σε αυτό το (παράδοξο σε πρώτη ματιά) ερώτημα δίνει μια παράσταση που κάνει πρεμιέρα την Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου στο θέατρο Φούρνος. Τιτλοφορείται «Η Αρχή – Αθήνα 1895 – Υλικό Ροΐδης» και είναι βασισμένη στο διήγημα του Ροΐδη «Το παράπονον του νεκροθάπτου» που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες, τον Νοέμβριο του 1895, στην «Εφημερίδα». Δεν πρόκειται «περί συναισθηματικής τινος γλυκαναλατίας» δηλώνει από την αρχή ο συγγραφέας. Ηρωάς του είναι ένας «καλός άνθρωπος ονομαζόμενος Αντώνης» που, βασιζόμενος στις φρούδες υποσχέσεις των πολιτικών, καταντά από εύπορος νοικοκύρης, νεκροθάφτης. Στο διήγημα αυτό, ο μεγάλος συριανός λογοτέχνης γράφει με την κοφτερή του πένα τα εξής… διαχρονικά: «Το “συ φταις γιατί μ' επίστεψες” άφησε το εις τους λωποδύτες του χρηματιστηρίου. Οσον ευκολώτερα πιστεύομεν και ταχύτερα λησμονούμεν, τόσον μεγαλειτέρα είνε η ασυνειδησία εκείνων πού μας απατούν. Οσον πλέον κουτός, άκακος και απονήρευτος είνε ο λαός, τόσον περισσότερον έπρεπε να τον συμπαθούν και να τον λυπούνται, αντί να νομίζουν πως η κουταμάρα και η καλωσύνη του τους δίδει το δικαίωμα να τον γδαίρνουν ως το κόκκαλο, να τον καταδικάζουν εις την βρώμαν, την αρρώστειαν και την ατιμίαν, να φέρνωνται μαζί του καθώς οι άκαρδοι εκείνοι καρραγωγείς, που σκοτώνουν τ' άλογα από το πολύ φόρτωμα και το πολύ ξύλο για το λόγο πού δεν δαγκάνουν και δεν κλωτσούν. Αν έχης μέσα στο στήθος σου καρδιά και όχι πέτρα, μη λες πως φταίει ο λαός, αλλά φώναξε μαζί μου “ανάθεμα εις τους λαοπλάνους”».

Βασισμένη στην περίτεχνη και διεισδυτική ειρωνεία του Ροΐδη, η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Μάνθος Σαντοριναίος γεφυρώνει το τότε με το τώρα. Παρουσιάζει την καταστροφή που βιώνουμε, με τη βίαιη διάλυση του ελληνικού μικρόκοσμου, εξαιτίας ενός (ακατάβλητου στον χρόνο) πελατειακού κράτους. Μέσα από την επαφή ενός σύγχρονου ήρωα με το αυτούσιο κείμενο του Ροΐδη, αποκαλύπτεται η αρχή των σημερινών δεινών. «Με αριστοτεχνικό τρόπο ο Ροΐδης δημιουργεί μια μικρογραφία της κοινωνίας, ικανή για να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του», λέει ο Μάνθος Σαντοριναίος. «Για αυτό, στην αφήγηση του έργου του μεγαλύτερη σημασία έχουν οι κοινωνικές ή επιστημονικές αναλύσεις, οι πληροφορίες για το περιβάλλον της εποχής και ελάχιστα η προσωπική ζωή του ήρωα με όλες τις συναισθηματικές εντάσεις που θα μπορούσαν να παρασύρουν τον θεατή. Περιγράφει πώς από μια μικροοικονομία βασισμένη στο κλίμα, στο έδαφος, στην κυκλική ροή του χρόνου και με κέντρο τον ίδιο τον άνθρωπο, μια κατάσταση που σήμερα ονομάζουμε επιστροφή στα χωριά και στη γεωργία και την αναζητούν πολλοί σαν ιδανική λύση, περάσαμε σε ένα υδροκέφαλο κράτος. Με λάθος οργάνωση και δομή, αφού δημιουργήθηκε με βάση τα συμφέροντα ανθρώπων που είχαν ή εξυπηρετούσαν την εξουσία, χωρίς κανένα ενδιαφέρον για το κοινωνικό καλό. Ενα σκηνικό, όπως ακριβώς το υβριδικό πρώτο χρηματιστήριο της χώρας, που στεγάστηκε πάνω από το καφενείο “Η Ωραία Ελλάς” και έσυρε τους αφελείς της εποχής εκείνης στην καταστροφή, ακόμη και τον ίδιο τον συγγραφέα». Με τον σαρκασμό που τον διέκρινε, ο Ροΐδης βάζει την τελική πινελιά στον επίλογο του διηγήματός του: «…Την χάριν ταύτην δεν ημπόρεσα να κάμω εις τον δυστυχή νεκροθάπτην, διότι ολίγην έχω φωνήν και δεν αγαπώ τας φωνάς. Αν ενόησα αυτόν καλά, εκείνο το οποίον εζήτει, παραβάλλων τους πολιτικούς μας προς καρραγωγείς, ήτο, καθώς υπάρχουσιν αλλαχού εταιρείαι προς προστασίαν των ανυπερασπίστων πλασμάτων, αλόγων, γάτων, περιστερών και άλλων πτερωτών και μαστοφόρων, ούτω να συστηθή και εις την Ελλάδα προστατευτική των ψηφοφόρων».

«Η Αρχή – Αθήνα 1895 – Υλικό Ροΐδης»
Ερμηνεία: Βασίλης Ζαϊφίδης
Σκηνοθεσία – Εικαστική Εγκατάσταση – Συμπληρωματικά κείμενα: Μάνθος Σαντοριναίος
Φωτισμοί: Αποστόλης Τσατσάκος
Μουσική επιμέλεια: Ευγένιος Αρβανιτάκης
Επιμέλεια κοστουμιών: Αννα Σαντοριναίου.

info
ΠΟΥ Θέατρο Φούρνος (Μαυρομιχάλη 168, Αθήνα – τηλ. 210 6460748)
ΠΟΤΕ Από 18 Δεκεμβρίου έως 27 Φεβρουαρίου, κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21:15 (διάρκεια 80΄)
ΤΙΜΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΥ 10 ευρώ. Φοιτητικά/Ανέργων/Ατέλειες: 5 ευρώ

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News