Την 11η Δεκεμβρίου 1990 καθιερώνεται, για πρώτη φορά στη Βουλή, η «ώρα του Πρωθυπουργού». Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης απαντά στον Χαρίλαο Φλωράκη για τις γερμανικές αποζημιώσεις.

Διαβάστε τι έχει συμβεί από τότε που ο χρόνος ξεκίνησε να μετρά για την «ώρα του Πρωθυπουργού», μέχρι σήμερα. Τι θα θυμόμαστε ανάμεσα σε πρωθυπουργικά λεπτά και επίκαιρες ερωτήσεις;

Λίγα λόγια για το έργο
Κατά το άρθρο 128Α του Κανονισμού «Ερωτήσεις στον Πρωθυπουργό», η υποχρέωσή του ήταν να απαντά στη Βουλή, κάθε 15 ημέρες, σε δύο τουλάχιστον επίκαιρες ερωτήσεις, που απευθύνονται στον ίδιο. Στη συζήτηση, που διεξάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής, λαμβάνουν τον λόγο ο Πρωθυπουργός και ο βουλευτής που έχει υποβάλει την επίκαιρη ερώτηση, ο οποίος την αναπτύσσει προφορικά, μέσα σε 2 λεπτά. Είναι προφανές ότι η διαδικασία ευνοεί τον Πρωθυπουργό, αφού έχει τον τελευταίο λόγο. Εννοείται ότι τις ερωτήσεις μπορούσαν να τις υποβάλλουν και οι πρόεδροι των κοινοβουλευτικών ομάδων. Εάν το θέμα της επίκαιρης ερώτησης που απευθύνεται στον Πρωθυπουργό είναι της αποκλειστικής αρμοδιότητας υπουργού, τότε μπορεί να απαντήσει ο αρμόδιος υπουργός.

Ο 128Α καταργήθηκε τον Νοέμβριο του 1993, αμέσως μετά από εκείνες τις εκλογές που ανέδειξαν το ΠΑΣΟΚ ως πρώτο κόμμα και ανέλαβε την εξουσία. Ουδείς, όμως, θυμάται τον Ανδρέα Παπανδρέου στην «ώρα του Πρωθυπουργού». Η υγεία του είχε αρχίσει να επιδεινώνεται, άρα δεν θα μπορούσε να προγραμματιστεί κάποια εμφάνισή του και ήταν δεδομένο πως θα γίνονταν συνεχείς ματαιώσεις και αναβολές. Στην ουσία, λοιπόν, αυτός ο άτυπος θεσμός δεν καταργήθηκε, απλώς «πάγωσε». Τρία χρόνια αργότερα, εκείνον τον Ιούνιο του 1996, ο Πρωθυπουργός βρέθηκε ενώπιον της Βουλής για την «ώρα» του, με την τροποποίηση του άρθρου 129 του Κανονισμού περί επίκαιρων ερωτήσεων. Όταν ήταν πρόεδρος ο Απόστολος Κακλαμάνης η όλη διαδικασία μετατράπηκε σε εβδομαδιαία και, ταυτόχρονα, δόθηκε η δυνατότητα σε απλούς βουλευτές να θέτουν ερωτήσεις προς τον Πρωθυπουργό. Οι «Ερωτήσεις στον Πρωθυπουργό» δεν μεταδόθηκαν απευθείας από την κρατική τηλεόραση.

Πίσω στα 1990
Εκείνη την εποχή, η κατάρρευση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού, στις 9 Νοεμβρίου 1989, και η πτώση του «τείχους της ντροπής» του Βερολίνου, είχε αναχθεί σε μείζον θέμα, παγκοσμίως. Σε ό,τι αφορούσε στην Ελλάδα, η ενοποίηση και η επανένωση της Γερμανίας, στις 3 Οκτωβρίου 1990, είχε αφήσει να διαφανεί ότι θα ξεκινούσαν οι διαδικασίες για τις πολεμικές αποζημιώσεις προς τη χώρα μας. Η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ήταν στην εξουσία, από τις 11 Απριλίου 1990 -με υπουργό Εξωτερικών τον Αντώνη Σαμαρά- παραλαμβάνοντας από την Οικουμενική κυβέρνηση του Ξενοφώντα Ζολώτα.

Στην Ολομέλεια της Βουλής, στις 11/12/1990, έλαβε χώρα η συνομιλία Μητσοτάκη-Φλωράκη.

Δείτε δύο βίντεο για να καταλάβετε πώς αντιμετώπιζαν τότε την εξωτερική πολιτική οι δύο πολιτικοί αρχηγοί.

Ο πρόεδρος του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, Χαρίλαος Φλωράκης, ξεκίνησε να μιλά – έτσι άρχισαν όλα…

«Κύριε Πρόεδρε, στον Συνασπισμό έλαχε να εγκαινιάσει αυτήν την καινούρια διάταξη του Κανονισμού, “ερωτήσεις προς τον κύριο Πρωθυπουργό”. Μία διάταξη για την οποία ο κύριος Πρωθυπουργός δεν χάνει την ευκαιρία να την προβάλει σαν μία μεγάλη καινοτομία στη λειτουργία του ελληνικού Κοινοβουλίου.

Δυο φορές ο κύριος Πρωθυπουργός επισκέφθηκε τη Γερμανία και μάλιστα στον κρίσιμο χρόνο Μάη-Ιούνη και δεν μας είπε -δεν ξέρω αν μας πει απόψε- αν έθεσε το ζήτημα αυτό στους Γερμανούς. Η Κυβέρνηση νομίζω πρέπει να προχωρήσει αποφασιστικά σε κάθε χρειαζούμενη ενέργεια για τη λύση του προβλήματος των γερμανικών επανορθώσεων και του δανείου. Είχαμε μια πληροφορία απόψε, κύριε Πρόεδρε, αρκετά ενδιαφέρουσα. Ότι μαζί με τη συμφωνία των τεσσάρων για την ενοποίηση της Γερμανίας, υπάρχουν και κάτι πρωτόκολλα. Δεν ξέρω εάν το έχει υπόψη της η Κυβέρνηση. Σε ένα απ’ αυτά τα πρωτόκολλα λέγεται ότι μπαίνει τακτή προθεσμία, μέχρι τις 31 Μάρτη, αν δεν διεκδικήσουμε τις επανορθώσεις και το δάνειο, από εκεί και πέρα χάνουμε κάθε δικαίωμα. Δεν ξέρουμε εάν είναι αληθινή. Θα περιμένουμε την απάντηση από τον κύριο Πρωθυπουργό. Υπάρχει και ένα άλλο θέμα, πέρα από το ζήτημα αυτό. Νομίζω ότι δεν είναι μονάχα μια πράξη δικαίου, αλλά είναι και μια προσφορά στην ειρήνη: Με την ενέργειά μας αυτή θα θυμίσουμε, ότι όποιος κάνει πόλεμο, θα πληρώνει!».

Ο αείμνηστος Χαρίλαος Φλωράκης είπε κι άλλα εκείνη την ημέρα στη Βουλή. Ολοκλήρωσε την επίκαιρη ερώτησή του λέγοντας: «Σταματάω, κύριε Πρόεδρε, γιατί έφθασα τα 9 λεπτά, δυστυχώς. Μαζί με τα εγκαίνια είμαστε και παραβάτες…».

Ο τότε πρόεδρος της Βουλής, Αθανάσιος Τσαλδάρης, έδωσε τον λόγο στον κ. Μητσοτάκη, τότε πρόεδρο της Κυβέρνησης…

«Κύριοι συνάδελφοι, θέλω πρώτα να εκφράσω τη χαρά μου γιατί, επιτέλους, εφαρμόζεται η διάταξη που πρόσφατα ψηφίσαμε, που εγώ αδιαμφισβήτητα τη θεωρώ χρήσιμη. Είχα την ευκαιρία να κάνω μερικές γενικές παρατηρήσεις απαντώντας στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, στη συζήτηση προ ημερησίας διατάξεως στις 27.11.1990 και αναφέρομαι στις παρατηρήσεις που έκανα τότε. Αλλά θα είμαι σήμερα περισσότερο αναλυτικός. Είναι γνωστό, ότι σύμφωνα με τις διατάξεις της συμφωνίας του Λονδίνου του 1953, το θέμα των γερμανικών επανορθώσεων μετετέθη για μετά τη σύναψη της συνθήκης ειρήνης με τη Γερμανία, με συμφωνία όλων των κρατών που πολέμησαν τότε τη Γερμανία. Τέτοια συνθήκη δεν υπεγράφη και φαίνεται ότι πιθανότατα δεν θα υπαγραφεί ποτέ. Η συμφωνία “2+4”, η οποία υπεγράφη στις 12.9 του περασμένου χρόνου (1989), υπεγράφη μεταξύ των δύο τέως χωριστών γερμανικών κρατών και των 4 μεγάλων αντιπάλων της Γερμανίας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δηλαδή των Ηνωμένων Πολιτειών, της Σοβιετικής Ένωσης, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας. Η συμφωνία αυτή προβλέπει διάφορες υποχρεώσεις της Γερμανίας, εδαφικές, πολιτικές, στρατιωτικές και άλλες, αλλά δεν προβλέπει τίποτα για επανορθώσεις. Το λέω αυτό για να σας πω, ότι όχι μόνο δεν είναι ακριβής η πληροφορία σας την οποία πρωτύτερα αναφέρατε ότι ελάβατε, ότι υπάρχει πρόβλεψη, αλλά αντίθετα είναι αμφίβολο αν αυτές οι χώρες έχουν πλέον αυτό το δικαίωμα … Το θέμα έχει δύο πτυχές. Έχει τη νομική και την πολιτική πτυχή…».

Αφού ο κ. Μητσοτάκης επιχειρηματολόγησε, έκλεισε την ομιλία του λέγοντας… 

«Κατά συνέπεια, το συμπέρασμα είναι ότι η Κυβέρνηση προτίθεται να παρακολουθήσει με πολύ προσοχή την εξέλιξη του προβλήματος αυτού και να κινηθεί ανάλογα με τα δεδομένα τα οποία θα παρουσιασθούν, διότι στόχος μας είναι να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, προς το συμφέρον του ελληνικού Λαού». Για να λάβει παρατεταμένα χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας.

Οι ώρες άλλων πρωθυπουργών, με τη γλώσσα των αριθμών
Ο Κώστας Καραμανλής, ενώ απέφευγε -χαλαρά- την «ώρα του Πρωθυπουργού» στην πρώτη θητεία του -ω, του θαύματος- την αναβάθμισε στη δεύτερη. Συνολικά απάντησε σε 21 ερωτήσεις την πενταετία 2004-2009. Σε 2 ερωτήσεις έδωσε απαντήσεις κατά την περίοδο 2004-2007 (2004 – 2005: 0 ερωτήσεις, 2005-2006: 1 ερώτηση, 2006-2007: 1 ερώτηση). 19 ερωτήσεις έλαβε την περίοδο 2007-2009 (2007-2008: 12 ερωτήσεις, 2008-2009: 7 ερωτήσεις).

Αντίστοιχα, ο Κώστας Σημίτης απάντησε συνολικά σε 71 ερωτήσεις την οκταετία 1996-2004. 49 ερωτήσεις την περίοδο 1996-2000 (1996-1997: 19 ερωτήσεις, 1997-1998: 19 ερωτήσεις, 1998-1999: 10 ερωτήσεις, 1999-2000: 1 ερώτηση). 22 ερωτήσεις την περίοδο 2000-2004 (2000-2001: 11 ερωτήσεις, 2001-2002: 10 ερωτήσεις, 2002-2003: 0 ερωτήσεις, 2003-2004: 1 ερώτηση). Η πιο… «ειδική» ερώτηση που δέχτηκε στην «ώρα» του ήταν -το 1998- από την κυρία Ανδριανή Λουλέ, σχετικά με τη μονάδα παραγωγής φίλτρων τεχνητού νεφρού στην περιοχή της Λάρισας.

Ο Γιώργος Παπανδρέου απάντησε σε 17 ερωτήσεις την περίοδο 2009-2011. 8 ερωτήσεις το 2009-2010 και 9 ερωτήσεις το 2010-2011. Στις 15/10/2010 σκληρή κόντρα σημειώθηκε στη Βουλή, πάντα κατά την «ώρα του Πρωθυπουργού», μεταξύ του Γιώργου Παπανδρέου και του προέδρου της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα. Ο τελευταίος έλαβε τον λόγο αναφορικά με το έργο εξόρυξης στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας και αναφέρθηκε στα πρωθυπουργικά λόγια, όπως είπε ο ίδιος: «Κύριε Πρωθυπουργέ, έχουμε καιρό να σας δούμε, επιτρέψτε μου λοιπόν να σας καλωσορίσω στη χώρα των διεφθαρμένων και στο Κοινοβούλιο της διαφθοράς, κατά τα δικά σας λεγόμενα». Πρώτος παρενέβη ο τότε πρόεδρος του Κοινοβουλίου, κ. Φίλιππος Πετσάλνικος, λέγοντας πως πρώτη φορά ακούγονται στη Βουλή τέτοιες εκφράσεις. «Δεν θα λογοκρίνετε εσείς τα όσα λέγονται» συνέχισε με τη σειρά του ο κ. Τσίπρας. Στον χορό της αντιπαράθεσης εισήλθε και ο Πρωθυπουργός ο οποίος είπε: «Καλά έκανε ο κ. Πετσάλνικος και υπερασπίστηκε τον θεσμό και τον Ναό της Δημοκρατίας, που εσείς διασύρετε. Οι θεσμοί, όπως λειτουργούν, είναι μήτρα διαφθοράς, αυτό έχω πει εγώ. Είναι φασιστικό και ρατσιστικό να λέτε ότι είναι διεφθαρμένοι».

Στις 08 Μαΐου 2015, ο θεσμός των ερωτήσεων στον Πρωθυπουργό -που είχε «εξαφανίσει» ο Αντώνης Σαμαράς, παρακάτω πιο αναλυτικά- επιστρέφει στη Βουλή, με τον Αλέξη Τσίπρα να απαντά σε δύο επίκαιρες ερωτήσεις βουλευτών που του έχουν υποβάλει ο επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης και ο βουλευτής των Ανεξάρτητων Ελλήνων Νίκος Νικολόπουλος. Τον προηγούμενο μήνα της ίδιας χρονιάς, με επιστολή του προς την πρόεδρο της Βουλής, Ζωής Κωνσταντοπούλου, ο επικεφαλής του Ποταμιού είχε ζητήσει την ενεργοποίηση της «ώρας του Πρωθυπουργού». Στις 13 Νοεμβρίου 2015, παρότι ο Αλέξης Τσίπρας επέστρεψε το προηγούμενο βράδυ από τη Σύνοδο Κορυφής της Μάλτας, δεν θεώρησε σκόπιμο να παραστεί στη Βουλή προκειμένου να δώσει απαντήσεις σε κρίσιμα ζητήματα (καταγγελίες Πανούση, ξυλοδαρμός Κουμουτσάκου).

Σε μια άλλη «ώρα του Πρωθυπουργού», επί ΣΥΡΙΖΑ, θα θυμόμαστε τις συζητήσεις που προκάλεσε το βιβλίο που κράταγε στα χέρια του ο κ. Τσίπρας, όταν μπήκε στην αίθουσα της Βουλής. Ηταν το «Θρησκευτικός Λόγος – Το χαλινάρι της ελευθεροφροσύνης» από τις εκδόσεις Δίον. Συγγραφέας ο Σωτήρης Οικονόμου, 32 χρόνια δάσκαλος που ζει στα Τρίκαλα, που απέστειλε ο ίδιος το βιβλίο του ως δώρο στον Πρωθυπουργό. Θα θυμόμαστε, επίσης, πάλι από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, το χαρτί των σημειώσεων που κρατούσε κατά τη διάρκεια συζήτησης στην «ώρα» του, στο οποίο σχεδίασε κάτι που παρέπεμπε σε κάλπη.

Στις 30 Οκτωβρίου 2015, πολλές αντιδράσεις προκάλεσε η φράση του τωρινού Πρωθυπουργού «είναι σε όλους μας συμπαθή τα νεκρά παιδιά». Κατά τη διάρκεια της πρωτολογίας του είπε από το βήμα της Βουλής: «Είναι σε όλους μας συμπαθή τα νεκρά παιδιά και μας προκαλούν θλίψη, αλλά τα άλλα προσφυγόπουλα που ζουν δεν είναι συμπαθή». Τα σόσιαλ μίντια ακόμα θυμούνται αυτές τις φράσεις και παραληρούν. Δείτε το, εδώ – στο 4:10''. Βέβαια, η φράση «τα συμπαθή νεκρά παιδιά» δεν ήταν η μόνη. Στην αρχή της ομιλίας του είπε: «δεν κάναμε δηλώσεις που εκτίθουν τη χώρα». Ναι, το είχε πει.

Ο Αντώνης Σαμαράς είναι ο μόνος Πρωθυπουργός που δεν παρέστη ούτε μία φορά στην «ώρα» του. Μπορεί να εμφανίστηκε στη Βουλή για τον αγιασμό ή για να ψηφίσει σε ονομαστικές ψηφοφορίες, αλλά όχι για να απαντήσει σε επίκαιρες ερωτήσεις. Συγκεκριμένα, του είχαν υποβληθεί 44 ερωτήσεις και δεν απάντησε σε καμία, δίνοντας το δικαίωμα στον ΣΥΡΙΖΑ να κάνει λόγο για «το μηδέν του κοινοβουλευτισμού και της Δημοκρατίας». Αδικο είχε;

Ακόμη και ο κύριος Λουκάς Παπαδήμος, που δεν ήταν πολιτικός και έμεινε Πρωθυπουργός μόνο για 7 μήνες, απάντησε σε 3 ερωτήσεις – κατά την περίοδο 2011-2012!

Οι αλλοδαπές ερωτήσεις στον Πρωθυπουργό
Στο Γουεστμίνστερ, στο Λονδίνο, οι «Ερωτήσεις στον Πρωθυπουργό» (Prime Minister Questions, aka PMQs) έχουν ξεκινήσει εδώ και, σχεδόν, δυο αιώνες – η διαδικασία παγιώθηκε τη δεκαετία του '60. Αρχικά για 15 λεπτά, αλλά ο Τόνι Μπλερ ξεκίνησε να εμφανίζεται στο House of Commons -κάθε Τετάρτη- για μισή ώρα.

Υπάρχει, όμως, μια ουσιαστική διαφορά: Εκεί, ο Πρωθυπουργός δεν ξέρει από πριν για τα θέματα που θα ερωτηθεί! Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει την έκπληξη του Μπλερ όταν ο τότε νέος ηγέτης των Τόρις, Γουίλιαμ Χέιγκ, τον ρώτησε για τις… υποτροφίες των φοιτητών και όχι περί ΟΝΕ, όπως αναμενόταν! Το δεδομένο είναι πως στην αγγλική «ώρα του Πρωθυπουργού» ακούγονται φωνές -«Order! Order!»- από το προεδρείο, γίνονται απίστευτοι καυγάδες που προσφέρουν θέαμα, αφού μέχρι τουρίστες μπαίνουν στη Βουλή των Κοινοτήτων για να παρακολουθήσουν τα… ματς. Ποια Πρέμιερ Λιγκ;

Πώς έχει εκεί η διαδικασία; Βουλευτές της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης εγγράφονται σε κατάλογο και ακολουθεί κλήρωση για να βγει ο… επιλαχών βουλευτής που θα ρωτήσει ό,τι θέλει, χωρίς κανείς να ξέρει την ερώτηση. Έτσι, ο άγγλος Πρωθυπουργός κάθεται και διαβάζει συνεχώς, για να είναι ενημερωμένος για τα πάντα. Ισως και για τα κοάλα. Εγραψα «κοάλα» και θυμήθηκα ότι και στην Αυστραλία υπάρχει «Ερώτηση για τον Πρωθυπουργό».

Εγραφα στην αρχή του κειμένου ότι η ελληνική «ώρα του Πρωθυπουργού» δεν μεταδίδεται από την κρατική τηλεόραση. Οι αντίστοιχες αγγλικές, όμως, μεταδίδονται από το BBC και -μέσω κλειστού κυκλώματος- φθάνουν σε τηλεοπτικούς δέκτες στην Αμερική – εκεί υπάρχουν φανατικοί θεατές. Βέβαια, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού προσπάθησαν να κάνουν το ίδιο στο Κογκρέσο, αλλά αυτός ο θεσμός δεν γνώρισε καμία επιτυχία.

Στη χώρα μας, η «ώρα του Πρωθυπουργού» αναφέρεται ως «το άλας του κοινοβουλευτικού βίου». Όπου, ως γνωστόν, το αλάτι ανεβάζει την πίεση…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News