Την πρώτη φορά που ταξίδεψα στο εξωτερικό, είχα κρυμμένα τα λεφτά στην γραβιέρα. Ήταν τέλη της δεκαετίας του ’70 – ελπίζω το αδίκημα να έχει παραγραφεί – και ο πατέρας μου ήταν αυτός που επέμενε να βάλουμε τα λεφτά στο τυρί και όχι στην οδοντόκρεμα. Ήταν μια μικρή στρογγυλή Γραβιέρα Κρήτης, παλαιωμένη και σκληρή, όχι για την γεύση βέβαια αλλά για να μην μαλακώσει, ανοίξει και φανούν τα δολάρια. Το ταξίδι άλλωστε για την Σιένα της Ιταλίας θα γινόταν με λεωφορείο. Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Γιουγκοσλαβία – Ιταλία. Δυο μέρες ταρακούνημα με το μυαλό στα δολάρια και τους τελωνιακούς. Οι Γιουγκοσλάβοι βέβαια ήξεραν ότι ήμασταν φορτωμένοι συνάλλαγμα. Άλλος 500 άλλος 1000 τα έξοδα δηλαδή για 3-4 μήνες φοιτητική ζωή. Εγώ εκτός από τα δολάρια είχα και κάτι λίρες ιταλικές, φτηνό νόμισμα που γέμιζε τις τσέπες σου, γεγονός που με έκανε να αισθάνομαι πλούσιος.

Στα σύνορα βγαίναμε από το πούλμαν και τρέχαμε στα αφορολόγητα να πάρουμε τσιγάρα, εγώ άφιλτρα της μαγκιάς. Ο καθένας μας υποχρεωτικά έπρεπε να δώσει ένα πακέτο στον οδηγό. Εκείνος τα μάζευε σε μια σακούλα και κάθε που έπεφτε σε μπλόκο –στην σκοτεινιασμένη Γιουγκοσλαβία – έχωνε το χέρι του έβγαζε πέντε πακέτα και τα έδινε από το παράθυρο του στους αστυνομικούς. Μια φορά δεν δώσαμε και μας κατέβασαν ξημερώματα έξω από την Λουμπλιάνα (νομίζω στην Σλοβενία ήμασταν αλλά δεν παίρνω και όρκο) και έκαναν φύλο και φτερό το λεωφορείο. Δύο τρεις που είχαν κρύψει τα 100δόλαρα πίσω από τα τασάκια των καθισμάτων τους έπαθαν κόλπο και βέβαια όλοι οι πότες που είχαν πάρει 3 αντί για 2 μπουκάλια (αυτό νομίζω ήταν ο ανώτερο επιτρεπτό όριο) χτυπιόντουσαν μέχρι που αποβιβαστήκαμε στην Σιένα.

Εγώ πάντως το τυρί δεν το έχασα. Τα μόνα λεφτά που έκλαψα ήταν εκείνα που έδωσα ένα βράδυ για μια πίτσα στην κεντρική πλατεία, εκεί που μια φορά το χρόνο γίνονται οι ιπποδρομίες με έπαθλο το κλειδί της πόλης. Ήθελα να εντυπωσιάσω μια μελαχρινή ελληνίδα που έμοιαζε με ιταλίδα. Εγώ ήμουν τσιμπημένος από την πρώτη μέρα και εκείνη μου κουβάλησε και τον ξάδελφο της. Για να μην δείξω μίζερος τους χαμογέλασα και προθυμοποιήθηκα να παραγγείλω κάνοντας δήθεν πως ήξερα ποιες είναι οι σπεσιαλιτέ σε αυτήν την διάσημη πλατεία. Έδειξα στον κατάλογο ένα όνομα που μου φάνηκε γνωστό – η προηγούμενη φορά που είχα δει πίτσα ήταν στην πλατεία Μέμου στον Κορυδαλλό – και βρέθηκα μπροστά σε ένα τεράστιο δίσκο ξέχειλο με ψωμί, κρέμα γάλακτος, ντομάτες και σαρδέλες. Ίσως βέβαια και να μην υπάρχει τέτοιο πιάτο και να το έχει τροποποιήσει λίγο η φαντασία ενός απογοητευμένου φοιτητή που είδε το αμόρε του να φεύγει με τον ξάδελφο της, αλλά τέλος πάντων.

Να σας πω όμως και για το παλιό μου διαβατήριο. Αυτό σκέφθηκα βλέποντας τον Παπανδρέου να ανακοινώνει την κατάργηση της αμερικάνικης βίζας και γι’ αυτό ήθελα να σας γράψω. Εκείνα τα χρόνια στο εξωτερικό έπρεπε να το έχεις συνεχώς μαζί σου. Ελλάς – HELLAS – Δημοκρατίας της Μακεδονίας σε σφραγίδα στις πρώτες σελίδες (στα σέρβικα και στα αγγλικά) και μετά Italy – Student. Αν σε πετύχαιναν στο δρόμο και δεν το κουβαλούσες μαζί σου μπορεί και να σε έβαζαν κατευθείαν στο λεωφορείο της επιστροφής. Εγώ δεν το είχα ζήσει αλλά έτσι έλεγαν οι παλιοί. «Το διαβατήριο και τα μάτια σου. Χωρίς τις σφραγίδες και τις βίζες δεν πας πουθενά». Μετά ήρθε η ΕΟΚ και τα πράγματα άλλαξαν σιγά σιγά.

Με τον Σημίτη, την νομισματική ένωση και το ευρώ οι πόρτες άνοιξαν ακόμη περισσότερο. Όλες εκτός από δύο. Της Αμερικής και της FYROM. Κάθε πρωί στην Κόκκαλη στα πλαϊνά της Αμερικάνικης πρεσβείας, οι ουρές μαρτυρούσαν ότι οι Έλληνες είναι λιγότερο Ευρωπαίοι από τους άλλους Ευρωπαίους που ήθελαν να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ. Στην είσοδο έπρεπε να παραδόσεις το κινητό σου και να σταθείς χαμογελαστός μπροστά στις αμερικάνικες κάμερες. Όλα αυτά όμως τέλειωσαν χθες και πλέον έμεινε μόνο η διένεξη με την FYROM. Εδώ και χρόνια η σφραγίδα της «Δημοκρατία της Μακεδονίας» δεν μπαίνει στα διαβατήρια αλλά σε ένα άσπρο χαρτάκι που το πετάς αν θες μόλις επιστρέψεις στην Ελλάδα. Κάτι σαν φερετζές υποκρισίας που ελπίζω σύντομα ο Παπανδρέου να μας απαλλάξει και από αυτόν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News