Πίσω από κάθε έκφανση της τέχνης, πίσω από κάθε παράσταση, βρίσκεται, κρυμμένη συχνά, μια ενδιαφέρουσα ανθρώπινη ιστορία. Στην εντυπωσιακή «πινακοθήκη» μιας σειράς ιστορικών παραστάσεων στον «ελληνικό ναό των Νυμφών», όπως είχαν χαρακτηρίσει κάποτε ξένα δημοσιεύματα το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, είναι σαν να τις ακούς άμα τη αναμνήσει. Άλλοτε sotto voce (χαμηλόφωνα, σχεδόν ψιθυριστά), που λένε και οι άνθρωποι της όπερας. Άλλοτε με καθάρια, δυνατή φωνή.

Αν πλησιάσετε λίγο αυτή την «πινακοθήκη», θα δείτε, ας πούμε, την σαγηνευτική Λούλου, μια γυναίκα-παιδί που καταφέρνει να γοητεύει τους άντρες που την πληγώνουν, όσο να τους παρασύρει και να υλοποιήσει το σχέδιο της εκδίκησης της: να τους σκοτώσει. Έτσι, όπως την έπλασε σε μια σκληρή, καθηλωτική όπερα, μέσα από δύο θεατρικά έργα του Φρανκ Βέντεκιντ (που είχαμε δει, συχνά, στις σκηνές μας) ο Αυστριακός Άλμπαν Μπεργκ, στα χρόνια του πατέρα της Ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόιντ.

Η Λούλου δεν ξετυλίγει μόνον – ξανά – την φαντασιακή, συχνά εφιαλτική ιστορία της, οπερατικά στην διαδικτυακή «σκηνή» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, σε μια ελεύθερη προβολή, το Σάββατο 4 Aπριλίου 2020, στις 21:30. Αν πλησιάσετε, θα ακούσετε να ψιθυρίζει και την ιστορία πίσω από το οπερατικό «προσωπείο» της εν λόγω παράστασης. Την ιστορία «της καλύτερης Λούλου του καιρού μας», όπως είχαν αποφανθεί θριαμβευτικά οι New York Times. Την ιστορία της όμορφης, αισθαντικής και δεινής στην ερμηνεία Γερμανίδας σοπράνο Μαρλίς Πέτερσεν. Ένα λαμπρό αστέρι της Μετροπόλιταν Όπερας της Νέας Υόρκης (για λογαριασμό της ντύθηκε τον ρόλο της Λούλου και σε ένα μοναδικό εγχείρημα μέσα στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της δοκιμαζόμενης σήμερα αμερικανικής μεγαλούπολης, το MoMA). Μια Ερμηνεύτρια, με Ε κεφαλαίο. Που αποθεώθηκε και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με το «ρούχο» (και τι ρούχο!) της ίδιας οπερατικής ηρωίδας, το 2005. Όπως αποθεώθηκε και στο Φεστιβάλ Ναυπλίου.

Η κρυμμένη ιστορία; Η Μαρλίς Πέτερσεν μπορεί να μάγεψε το ελληνικό κοινό, όμως εκείνη – τότε – μαγεύτηκε, ανίατα, από την Ακρόπολη. Και επέλεξε αυτή τη θέα για τα επόμενα χρόνια της ζωής της. Καθώς εγκαταστάθηκε στο Παγκράτι. Υλοποιώντας και ένα ακόμη όνειρό της, από τότε που είχε πρωτοέρθει μικρότερη, ως τουρίστρια, στην Ελλάδα: ένα πέτρινο σπίτι σε ένα κτήμα που αγόρασε στην Κορώνη. Συνεχίζοντας από κει τη διεθνή καριέρα της. Όλοι, βέβαια, το πρώτο που της ζητούσαν ήταν η ηλεκτρισμένη, ερωτική γοητεία της, ως πρωταγωνίστρια τη «σημαντικότερη όπερα του 20ού αιώνα», όπως έχει χαρακτηρισθεί η «Λούλου» του Άλμπαν Μπεργκ.

Στην ίδια «πινακοθήκη» ιστοριών του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, μπορεί κάποιος να ακούσει την φωνή του αξέχαστου Θάνου Μικρούτσικου. Ο οποίος, στο Μέγαρο επίσης, πέρα από «ψυχή» του περίφημου Μουσικού Αναλογίου, δοκίμασε και τα δικά του όρια, χτίζοντας μια νέα ελληνική όπερα ολκής, που ακούστηκε δυνατά και στο εξωτερικό. Την «Επιστροφή της Ελένης», της αρχαίας τραγικής ηρωίδας, σε λιμπρέτο του αείμνηστου προέδρου του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, Χρήστου Δ.Λαμπράκη, και ποίηση Γιάννη Ρίτσου. Και σκηνοθεσία Άικε Γκραμς. Και μουσική διεύθυνση Νίκου Τσούχλου. Όπερα που θα μεταδοθεί στην διαδικτυακή «σκηνή» του Μεγάρου, την Τετάρτη 22 Απριλίου 2020, στις 21:30.

Ακούστε τον Θάνο Μικρούτσικο, πίσω από την «πινακοθήκη» της ιστορίας μας: «Ένας φίλος μου με ρώτησε τι σημαίνει για εμένα η Ελένη. Δεν χρειάστηκε να σκεφθώ πολύ. Είναι ένα πρόσχημα, του είπα, για να προσπαθήσω να ξεπεράσω τον εαυτό μου». Με μια ηρωίδα πολυεπίπεδη, που κινείται ανάμεσα στην Σπάρτη, άμα τη επιστροφή της, στην Τροία και στην Αίγυπτο, όπου μεταφέρεται από χέρι θεών. Μια γυναίκα, «που δεν διστάζει να επαναστατήσει, τόσο εναντίον των θεών, όσο και εναντίον της ίδιας της διάθεσής της. Ενα παιχνίδι ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο όραμα».

Όσοι θαυμάζετε το έργο του Δημήτρη Παπαϊωάννου, δεν είναι σίγουρο ότι έχετε προσέξει αυτή την πτυχή της δημιουργικότητάς του. Στον αντίποδα, αν μπορούμε να το πούμε, της μουσικής παράστασης «Σαν ηφαίστειο που ξυπνά» στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη.

Η πολυεπίπεδη «Ελένη» του Θάνου Μικρούτσικου, πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μέγαρο το 1993, σε σκηνοθεσία Πιερ Κονστάντ. Πεντέμισι χρόνια αργότερα, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου ως ο νέος σκηνοθέτης της, πέρα από χορογράφος, εξομολογείται, πίσω από την «πινακοθήκη» μας (που φωτίζει θρυλικές παραστάσεις του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, «ανεβασμένες» πλέον για όλους στο Διαδίκτυο, μέσα από το πρόγραμμα προβολών, σε συγκεκριμένες ημερομηνίες), πως «η πρώτη αυτή επαφή με την όπερα ήταν ένα πείραμα για μένα. Αισθάνομαι ότι βούτηξα σε πολύ βαθιά νερά. Και επέλεξα να υπηρετήσω το οπερατικό μέγεθος μέσα από ένα είδος Θεάτρου Σκιών επιχειρώντας ένα γενικότερο σχόλιο πάνω στην ίδια τη θεατρική πράξη».

Αν και ήδη ακούγονται από το βάθος οι πρώτες συγχορδίες της «Ελένης» από την Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, υπό τον Αλέξανδρο Μυράτ, θα πάμε λίγο πιο δίπλα, στην «πινακοθήκη» μας, για να ξεχωρίσουμε τα πρώτα, εκρηκτικά μέτρα, από τον «Κλέφτικο», έναν από τους 36 Ελληνικούς Χορούς του παραγνωρισμένου στα μέρη μας, αλλά αρκούντως εκτιμημένου εκτός ελληνικών συνόρων, μεγάλου συνθέτη Νίκου Σκαλκώτα.

Είναι που παίζει σε κάποια οθόνη – και η εικόνα φτάνει πλέον και στο σαλόνι σας, μέσω Διαδικτύου, δωρεάν, on demand – η ταινία «Οι μουσικές αναπνοές μιας ιδιοφυίας» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών για τον συνθέτη (και διεθνές μουσικό αίνιγμα), σε σενάριο και σκηνοθεσία Θωμά Κιάου, με τη φωνή του Αλέξανδρου Χαρκιολάκη στον ρόλο του Νίκου Σκαλκώτα και αφηγήτρια την Κατερίνα Διδασκάλου.

Ακούτε ήδη την φωνή του συνδεδεμένου με την Ελλάδα (και ελληνόφωνου!) πολύφερνου ιστορικού Μαρκ Μαζάουερ; Σωστά ακούτε. «Σκοτεινή Ήπειρος, ο Ευρωπαϊκός Εικοστός Αιώνας» είναι το θέμα του, όπως και ο τίτλος του βιβλίου του, στην «πινακοθήκη» του Μεγάρου. Μία από τις διαλέξεις σημαντικών προσωπικοτήτων, που κατέγραψε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Megaron Plus ο ιστότοπος του συνεργαζόμενου Ιδρύματος Μποδοσάκη.

«Η Ευρώπη μπορεί να φαίνεται μια ήπειρος με παλιά κράτη και λαούς», ακούγεται ο Μαρκ Μαζάουερ, «αλλά από ορισμένες απόψεις είναι πολύ νέα, καθώς εφηύρε ξανά και ξανά τον εαυτό της στον 20ο αιώνα, συχνά μέσα απο επώδυνες πολιτικές μεταβολές. Η σύγχρονη δημοκρατία, όπως και το έθνος-κράτος με το οποίο είναι τόσο στενά συνδεδεμένη, αποτελεί προϊόν του παρατεταμένου εσωτερικού και διεθνούς πειραματισμού που ακολούθησε την κατάρρευση της παλιάς ευρωπαϊκής τάξης πραγμάτων το 1914».

Μην φεύγετε ακόμη. Θα τον ακούσετε να αναρωτιέται, για την ελληνική κρίση, «γιατί δεν έχει υπάρξει ακόμα ενας πολιτικός να πει ξάστερα τι έχει συμβεί και πώς ακριβώς αυτό θα διορθωθεί».

Αν πάλι θέλετε να προχωρήσετε παρακάτω, μην παραλείψετε να παρακολουθήσετε, Διαδικτυακά και ελεύθερα, στο ίδιο πρόγραμμα του Μegaron Plus την αξέχαστη ποιήτρια Κική Δημουλά να συνομιλεί, το 2013, με τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο για τη λειτουργία της ποίησης στην εποχή μας, υπό τον τίτλο «Κοινωνία και Ποίηση», με συντονιστή το Νάσο Βαγενά. Ή την αείμνηστη Άλκη Ζέη, του «Μεγάλου περίπατου του Πέτρου», αγαπημένου των μικρών αναγνωστών, στην εκδήλωση «Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης», μόλις το 2019. Ή τον συγγραφέα Ίαν ΜακΓιούαν, τον Πέτρο Θέμελη, τον Μένη Κουμανταρέα, τον κινηματογραφιστή Λάκη Παπαστάθη, τον αρχαιολόγο Βασίλη Λαμπρινουδάκη, κ.ά.

Όπως την στρουκτουραλίστρια φιλόσοφο, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια και θεωρητικό των σπουδών του Φύλου, Τζούντιθ Μπάτλερ, με θέμα «Σώματα που έχουν ακόμη σημασία». Ή τον διάσημο Γάλλο ανθρωπολόγο Μορίς Γκοντελιέ, στη διάλεξή του με θέμα «Το φανταστικό, το φαντασιακό και το συμβολικό», να εξερευνά και να αποτυπώνει τη φύση και τη σημασία τους στη δημιουργία των κοινωνιών και στην ύπαρξη των ατόμων.

Και, τέλος, ανάμεσα σε αρκετούς άλλους, το νορβηγό σταρ της Αστυνομικής Λογοτεχνίας Γιου Νέσμπο, των 25 εκατομμυρίων αναγνωστών παγκοσμίως, να μιλάει όχι μόνον για τα βιβλία του, αλλά και για την αγαπημένη του Κάλυμνο, για το αγαπημένο του σπορ – την αναρρίχηση, το μεγαλύτερο φόβο του – το σκοτάδι – για την αρχαία τραγωδία, ακόμη και για το ποδόσφαιρο.

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (αν μιλάμε για ανθρώπους, μιλάμε για τον πρόεδρό του διακεκριμένο νομικό και μουσικόφιλο Νίκο Πιμπλή και για τον καλλιτεχνικό του διευθυντή, τον διεθνούς φήμης πιανίστα Γιάννη Βακαρέλη, καταρχάς) ξεκινά αυτό το πρόγραμμα διαδικτυακών, ελεύθερων, προβολών ιστορικών παραστάσεων του – την «πινακοθήκη» που λέγαμε – ύστερα και από την εντυπωσιακή ανταπόκριση του κοινού στις ψηφιακές αναμεταδόσεις συναυλιών του ΕCHO (Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κέντρων Συμφωνικής Μουσικής) μέσω του Facebook. Μιλάμε για περίπου μισό εκατομμύριο θεατές σε 14 χώρες και πάνω από 68.900 προβολές για την αναμετάδοση, το Σάββατο 28 Μαρτίου, για το γκαλά όπερας «La Diva: 40 χρόνια» που ήταν αφιερωμένο στη Μαρία Κάλλας με τη σοπράνο Ντινάρα Αλίεβα (που θα μεταδοθεί ξανά την Κυριακή του Πάσχα, 19 Απριλίου 2020, στις 21:30).

Στην ίδια διαδικτυακή πλατφόρμα μπορείτε, ακόμη, να δείτε: Τη μουσική παράσταση με τον Γιώργο Νταλάρα, σε σκηνοθεσία Κώστα Γαβρά, «… και με φως και με θάνατον ακαταπαύστως», το Σάββατο 25 Απριλίου 2020, στις 21:30. Την διεθνούς φήμης μέτζο σοπράνο Αγνή Μπάλτσα, ως Κλυταιμνήστρα, στην όπερα «Ελένη» του Ρίχαρντ Στράους, το Σάββατο 11 Απριλίου 2020, στις 21.30.

Ακόμη, το παιδικό θέαμα όπερας «Ο Μαγικός Αυλός» του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, τη Μ. Τετάρτη 15 Απριλίου 2020, στις 21:30. Και την όπερα «Θαΐς» του Ζιλ Μασνέ, την Τετάρτη 29 Απριλίου 2020, στις 21:30. Την εμβληματική όπερα του Κλάουντιο Μοντεβέρντι «Η Στέψη της Ποππαίας», την Τετάρτη 8 Απριλίου 2020, στις 21:30.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News