Ανήκουν αμφότεροι στο πάνθεον των σύγχρονων βρετανικών Γραμμάτων. Είναι δύο λατρεμένοι συγγραφείς με παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό οι οποίοι, ωστόσο, δραστηριοποιήθηκαν σε διαφορετικές επικράτειες της διανόησης και του γραπτού λόγου.

Ο ένας είναι δημιουργός μιας σειράς αριστουργηματικών κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων όπως «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο», «Ο επίμονος κηπουρός» και «O ράφτης του Παναμά», ενώ ο άλλος ήταν ένας κορυφαίος μελετητής και εκφραστής της μαρξιστικής ιστορικής σκέψης, ένας άνθρωπος ο οποίος παρακολουθούνταν επί χρόνια από τις μυστικές υπηρεσίες της Βρετανίας. Για τον Τζον Λε Καρέ και τον Ερικ Χόμπσμπαουμ ο λόγος οι οποίοι, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ενεπλάκησαν σε μια ιδιότυπη αντιπαράθεση δια αλληλογραφίας, με αφορμή ένα από τα πρόσωπα μυθιστορήματος του Λε Καρέ.

Σύμφωνα με όλα όσα αποκαλύπτονται στην πρώτη βιογραφία του Χόμπσμπαουμ «A Life in History», η οποία αναμένεται να κυκλοφορήσει στη Βρετανία τον επόμενο μήνα, αφορμή για την «κόντρα» μεταξύ των δύο ανδρών αποτέλεσε το επίθετο ενός από τους ήρωες του μυθιστορήματος «Ενας τέλειος κατάσκοπος» το οποίο στη συνέχεια μεταφέρθηκε και στη μικρή οθόνη από το BBC. Γιατί ο ήρωας αυτός, ο οποίος είναι ένας μαρξιστής διανοούμενος, όπως και ο Χόμπσμπαουμ, αλλά εργάζεται για τις μυστικές υπηρεσίες της Βρετανίας, ονομάζεται «Χόμπσμπαουν».

Μιλώντας στον Observer, o 87χρονος, πλέον, Τζον Λε Καρέ παραδέχτηκε πως «εκ των υστέρων δεν μπορώ να φανταστώ ότι δεν γνώριζα τον Χόμπσμπαουμ ή τις πολιτικές του θέσεις. Υποπτεύομαι πως αυτό που έκανα ήταν να απεικονίσω έναν μαρξιστή στοχαστή υπό τον έλεγχο της MI5 και στη συνέχεια να του δώσω και το κατάλληλο όνομα».

Η αλληλογραφία τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εγκάρδια. Αλλά ο Χόμπσμπαουμ δεν δίστασε να ζητήσει από τον Λε Καρέ να αλλάξει το όνομα του συγκεκριμένου ήρωα στις μετέπειτα εκδόσεις του έργου του. Εκείνος, ωστόσο, δεν συμμορφώθηκε με το αίτημα του συνομιλητή του. Του απέστειλε, όμως, μια «επαρκώς ταπεινή δήλωση αποποίησης ευθύνης» στην οποία ο Χόμπσμπαουμ απάντησε με τη δέουσα ευγένεια. «Ενήργησε με χάρη. Του ήμουν ευγνώμων  για την ανεκτικότητά του», θέλησε να υπογραμμίσει δεκαετίες μετά ο Λε Καρέ.

Ο Χόμπσμπαουμ, ο οποίος πέθανε το 2012 σε ηλικία 95 ετών, πληροφορήθηκε την ύπαρξη του «Χόμπσμπαουν» από έναν βιβλιοκριτικό. Γνώριζε ότι δεν θα μπορούσε να κινηθεί νομικά εναντίον του συγγραφέα, σημειώνοντας σε μια από τις επιστολές του προς τον Λε Καρέ πως «δεν πιστεύω πως θα θεωρήσει κάποιος μια φανταστική συμμετοχή στην MI5 πραγματική δυσφήμηση, αλλά μιλώντας ως κάποιος που είχε φάκελο στις μυστικές υπηρεσίες έως τουλάχιστον το 1942, το γεγονός μου προκαλεί μια ελαφριά δυσαρέσκεια».

Ο μαρξιστής ιστορικός και συγγραφέας έργων όπως «Η εποχή των επαναστάσεων, 1789-1848», «Η εποχή του κεφαλαίου, 1848-1875», «Η εποχή των αυτοκρατοριών, 1875-1914» και «Η εποχή των άκρων: ο σύντομος 20ός αιώνας 1914-1991» ήθελε επίσης να μάθει πώς ο Λε Καρέ κατέληξε στο «Χόμπσμπαουν».

«Η ερώτησή μου είναι απλή: πώς στο καλό σας ήρθε στο μυαλό ένα  τέτοιο όνομα; Είναι ένα εσωτερικό αστείο, ένας υποσυνείδητος συνειρμός; Περί τίνος πρόκειται;» ρώτησε ο Χόμπσμπαουμ.

«Δεν έχω ιδέα πώς κατέληξα σε ένα όνομα παρόμοιο με το δικό σας, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν είχα ακούσει ποτέ ούτε να μιλάνε για εσάς ούτε το όνομά σας. Δεν επρόκειτο περί αστείου και σίγουρα δεν θα διακινδύνευα να βρεθώ αντιμέτωπος με μια άσκοπη άσκηση αγωγής, προβαίνοντας σε μια τέτοια ενέργεια» απάντησε ο Λε Καρέ, το πραγματικό όνομα του οποίου είναι Ντέιβιντ Κόρνγουελ. Πάντως σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Εβανς, βιογράφο του Χόμπσμπαουμ, είναι «απόλυτα πιθανό» ο Λε Καρέ να κατέληξε στο «Χόμπσμπαουν» από έναν ξεχασμένο φάκελο (του Χόμπσμπαουμ;) που είχε δει την περίοδο που εργαζόταν για τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες.

Ο Χόμπσμπαουμ, ωστόσο, ζήτησε εκ νέου από τον Λε Καρέ να αλλάξει το όνομα του ήρωά του, τονίζοντας: «δεν με χαροποιεί το ενδεχόμενο διεξαγωγής πειρακτικών συζητήσεων με θέμα τις υποτιθέμενες σχέσεις μου με την MI5. Δεν θα μάθουμε ποτέ εάν πρέπει να εγκληθείτε επειδή στο μυθιστόρημά σας παρουσιάζετε κάποιον που ακούγεται σαν εμένα να είναι αξιωματούχος των υπηρεσιών ασφαλείας, γιατί θα ήταν ταυτόχρονα πομπώδες και γελοίο το να το διαπιστώσουμε. Αλλά είναι ελαφρώς δυσάρεστο το να φανταζόμαστε ως τέτοιον έναν άνθρωπο, όπως εγώ, που έχει ένα παλιό ιστορικό στους κόλπους της μαρξιστικής Αριστεράς».

Ωστόσο τερματίζοντας την αλληλογραφία του με τον Λε Καρέ και δίχως να έχει επιτύχει τον στόχο του, ο Χόμπσμπαουμ δεν παρέλειψε να δηλώσει πως είναι λάτρης των μυθιστορημάτων του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News