Στα 3 δισ. ευρώ το μήνα θα φθάσει το κόστος στήριξης της οικονομίας σε ένα καθολικό λοκντάουν στην χώρα. Πάνω από τα 30 δισ., και βλέπουμε, το συνολικό κόστος μετά από ένα χρόνο πανδημίας, για την στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων, μόνο στην Ελλάδα.

Αν βέβαια περπατήσει κάποιος στην Πλάκα μεσημέρι, απόγευμα ή βράδυ, αυτά τα δισεκατομμύρια δεν βρίσκονται στις άδειες καρέκλες και τα στοιβαγμένα τραπεζάκια, ούτε στα κατεβασμένα ρολά. Δεν είναι ορατά. Πρόκειται όμως για υπαρκτά χρήματα που δίνονται και κρατούν χιλιάδες εργαζομένους και μικρό-επιχειρήσεις με το κεφάλι έξω από το νερό.

Πόσο; Τόσο – όσο. Μεγάλο ερώτημα: για πόσο ακόμη;

Μιλώντας για την εστίαση, κλάδο με 400.000 εργαζομένους στην πλάτη, τα συνολικά έσοδα διατηρήθηκαν στο διάστημα της πανδημίας στα επίπεδα του 2019 συνυπολογίζοντας ασφαλώς και τα σχεδόν 2 δισ. ευρώ που διατέθηκαν από το κράτος για την ενίσχυσή τους. Μιλάμε πάντα για τα δηλωμένα στην εφορία. Και πάλι όμως είναι ενδεικτικό του μεγέθους της κρατικής στήριξης.

Σύμφωνα με κύκλους του οικονομικού επιτελείου, ο τζίρος που δηλώθηκε από τον κλάδο της εστίασης το 2019 ανήλθε στα 6,4 δισ. ευρώ. Το 2020 ο μικτός τζίρος ανήλθε σε 6,13 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 4,2 δισ. ο πραγματικός τζίρος όπως αποτυπώνεται στα επίσημα στοιχεία, καθώς τα υπόλοιπα αφορούν στην ενίσχυση μέσω της επιστρεπτέας προκαταβολής και της  κάλυψης αμοιβών και ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων, στο πλαίσιο των αναστολών.

Τα παράπονα ωστόσο στον κλάδο είναι πολλά και δικαίως σε ένα βαθμό, αν σκεφτεί κάποιος το απλό, ότι δηλαδή μέσα σε μια δεξαμενή χιλιάδων, δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες. Εριξαν και οι δηλώσεις του υπουργού Γεωργιάδη το λαδάκι στην φωτιά και να σου οι επιστολές, να και τα «κλειδιά» στον φάκελο.

Πώς να ζήσουν χιλιάδες οικογένειες, πολλές εκ των οποίων έχουν και τους δύο ενήλικες απασχολούμενους στον ίδιο κλάδο, με τα 534 ευρώ της μηνιαίας επιδότησης; Σωστό. «Ωφελούνται οι μεγάλες αλυσίδες εις βάρος των μικρότερων και των συνοικιακών μαγαζιών» λένε οι συνδικαλιστές από την πλευρά τους. Σωστό ίσως και αυτό. Για τον κίνδυνο λουκέτου στο 60% των μικρών επιχειρήσεων κάνουν λόγο κυλιόμενες έρευνες στον του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ που δεν έχουν δημοσιοποιηθεί στον ευρύτερο Τύπο. Αγωνία και για τα δάνεια των 6 δισ. ευρώ που είναι σε αναστολή στους κλάδους της εστίασης και των ξενοδοχείων.

Δύσκολο παιχνίδι το άσπρο – μαύρο σε τέτοιες περιπτώσεις. Δύσκολο αλλά και άδικο. Για παράδειγμα κάποιες αλυσίδες στους μήνες της πανδημίας είδαν πολύ μεγάλη αύξηση του τζίρου τους, καθώς αυξήθηκε η διανομή προϊόντων μέσω delivery. Κοστίζει η επένδυση στα delivery; Κοστίζει, αλλά για κάποιους αποδίδει κιόλας.

Δεν είμαστε μόνοι

Η κρίση πράγματι είναι τεράστια και σίγουρα οι πολλοί αδύναμοι θα πληρώσουν μεγάλο τίμημα. Ομως αυτή τη φορά δεν είμαστε μόνο εμείς, το πλήγμα είναι καθολικό και δεν αφορά μόνο τη δική μας γειτονιά παρά το γεγονός ότι ορισμένοι μιλούν σαν να φταίνε μόνο οι δικοί μας που έχουν και δεν δίνουν. Δεν είναι έτσι και αυτό ίσως είναι και θετικό καθώς η όπως φαίνεται παράταση της πανδημίας ίσως οδηγήσει σε κεντρικές, υπερεθνικές, λύσεις στήριξης.

Τα παράπονα και οι αντιδράσεις παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας και στις άλλες χώρες της Ευρώπης, ειδικά στον κλάδο των καφέ και των εστιατορίων που θερίζει επιχειρήσεις εκατοντάδων ετών.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιστορική παμπ «Lamb and Flag» στο κέντρο της Οξφόρδης (στέκι μεταξύ άλλων του Tolkien που μας χάρισε τον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών», του Lewis που μας έδωσε το «Χρονικό της Νάρνια»), ένα πολιτιστικό σύμβολο που έφθασε στο τέλος της διαδρομής της μετά από 450 (!) χρόνια, λόγω Covid.

Χωρίς να υπάρχουν μαγικές λύσεις και σαφώς με μεγάλες απώλειες οι πρώτες φωνές έχουν αρχίσει να αναδύονται.

Το θέμα των επιχειρήσεων – ζόμπι έθιξαν πρόσφατα οι FT διερωτώμενοι «για πόσο μπορεί η Ευρώπη να κρατά τις επιχειρήσεις από τον να βουλιάξουν». Οπως αναφέρεται Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία έχουν δεσμευθεί να δαπανήσουν επιπλέον 3,1 τρισ. δολάρια – το ένα τρίτο του αθροιστικού Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος των τεσσάρων αυτών χωρών που είναι οι μεγαλύτερες στην ΕΕ – για την στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων.

Στο ίδιο δημοσίευμα γίνεται βέβαια αναφορά και στις έντονες αντιδράσεις σε μεγάλες οικονομίες, ακόμη και στην Γερμανία που δαπανά τα περισσότερα για την στήριξη των επιχειρήσεων, για καθυστερήσεις, γραφειοκρατία και άλλα πολλά (που εδώ πολλοί συνηθίζουμε να τα θεωρούμε μόνο ελληνική ιδιομορφία) καθώς και σε περιστατικά πολιτικής ανυπακοής κατά το δεύτερο λοκντάουν σε Ιταλία αλλά και Ουγγαρία. Οπως επίσης το ίδιο δημοσίευμα μιλά και για την γερμανίδα ιδιοκτήτρια κομμωτηρίου, την Bianka Bergler, η οποία έγινε διάσημη με ένα βίντεο στο οποίο ζητά από την γερμανική κυβέρνηση να επιταχύνει τις πληρωμές στις επιχειρήσεις. Το βίντεο ξεσήκωσε σφοδρό debate στο Βερολίνο καθώς συγκέντρωσε περισσότερες από 2,2 εκατομμύρια προβολές…

Quo Vadis λοιπόν;

Προς το παρόν πουθενά. Περιμένουμε να περάσει ο «βομβαρδισμός». Οταν οι σειρήνες σημάνουν λήξη, τότε θα έλθει η ώρα του απολογισμού. Πόσες από όλες αυτές τις εκατομμύρια επιχειρήσεις στην Ευρώπη που πρακτικά έχουν μεταβληθεί σε ζόμπι θα επανέλθουν; Ουδείς γνωρίζει. Εκείνο όμως που σταδιακά γιγαντώνεται ως προβληματισμός σε όλα τα κυβερνητικά και οικονομικά κέντρα είναι το πώς θα πετύχουμε όσο τον δυνατόν πιο ομαλή προσγείωση, μετά τις ισχυρές αναταράξεις στην οικονομία από την πρωτοφανή αυτή κρίση. Οι φωνές για πιο ομαλή επαναφορά στην οικονομική κανονικότητα, με σταδιακή άρση των ενισχύσεων και ειδικά κίνητρα και διευκολύνσεις πληθαίνουν.

Δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News